Gebruik en misbruik kennis milieu en natuur
24/08/2009 11:10
Raad voor Ruimtelijk Milieu- en Natuuronderzoek
Ruzies over de prognoses van rentabiliteit en milieueffecten van de Betuweroute, conflicten over de berekening van vliegtuiglawaai rond Schiphol, verwijten over statistische incompetenties en beschuldigingen van corruptie aan het adres van onderzoekbureaus. Het zijn allemaal voorbeelden van spanningen tussen de politiek, wetenschap en media waarbij de kwaliteit van wetenschappelijke kennis ter discussie staat. Weliswaar bestaat er een grote behoefte aan productie van voor overheidsbeleid bruikbare kennis, maar anderzijds ontstaan steeds weer knelpunten rond onwelgevallige kennis die beleidsmakers niet goed uitkomt.
De Raad voor Ruimtelijk, Milieu- en Natuuronderzoek (RMNO) heeft tien jaar geleden in een aparte (voor)studie onderzoek gedaan naar het gebruik en misbruik van kennis over milieu en natuur in de besluitvorming. Daarbij is ingegaan op grote projecten als de aanleg van de Betuweroute, Vijfde baan Schiphol, VINEX-Leidsche Rijn en het mestbeleid. Dat onderzoek bleek nodig omdat "de problematiek rond kenniscreatie en kennisbenutting bij beleidsvorming langdurig onderwerp van aandacht in kleine kring vormt. Sommige politici, veel hoge ambtenaren en een flink aantal wetenschappers maken zich er druk om", aldus prof. Roel in 't Veld, voorzitter van de RMNO en samensteller van "Willens en Wetens".
Veel beleidsmakers en wetenschappers vermoeden nog steeds dat er een lineaire relatie bestaat tussen beleid en kennis. Binnen zo'n naïef model is het denken over hulpmiddelen een verdere stap in de perfectionering van de wetenschappelijke onderbouwing van het beleid. Vanuit de bestuurskunde en wetenschapsfilosofie is echter allang bekend dat dit model niet adequaat is. "Kennis wordt in recent ontwikkelde opvattingen als een sociale constructie beschouwd en de manier waarop met kennis wordt omgegaan bij complexe vraagstukken is eerder te duiden in termen van politieke strijd, of toch tenminste van verschillen in probleempercepties, het voeren van onderhandelingen of het vormen van coalities". Daarmee kan Willen en Wetens ook nu nog waardevol blijken voor dossiers als bijvoorbeeld kernenergie en windparken in zee.
In tien jaar tijd is er gelukkig op het punt van het beoordelen van en het omgaan met kennis wel wat verbeterd, constateert de RMNO nu. Mede in dat perspectief vindt dan ook de driedaagse, internationale conferentie "Towards Knowledge Democracy" plaats. De RMNO organiseert deze samen met vele instanties op 25, 26 en 27 augustus 2009 in Leiden (zie: www.knowledgedemocracy.nl).