Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Vluchtelingenvrouwen verzwijgen seksueel geweld
25 augustus 2009
Vluchtelingenvrouwen die in het verleden te maken hebben gehad met
seksueel geweld zwijgen vaak over hun ervaringen. Volgens
NWO-onderzoeker Marian Tankink wordt het zwijgen mede veroorzaakt door
de asielprocedure in Nederland. Het komt niet alleen door de cultuur
van hun herkomstland en de sociale groep waarin zij leven. Tankink
promoveert op 9 september aan de Universiteit Leiden.
Het gebrek aan vertrouwen in de Nederlandse asielprocedure zorgt
ervoor dat de vrouwen hun situatie als bedreigend ervaren. Dit leidt
ertoe dat de vrouwen hun verleden verzwijgen. Dit concludeert Marian
Tankink uit uitgebreid onderzoek onder vluchtelingen uit Afghanistan,
Bosnië-Herzegovina en Soedan. Zij bestudeerde het zwijgen van de
vrouwen op individueel niveau, op groepsniveau en op het niveau van de
samenleving. Tankink laat zien dat het zwijgen niet alleen het gevolg
is van de schaamte- en eercultuur waaruit de vrouwen afkomstig zijn.
Ondanks de grote verschillen tussen de vrouwen, beschouwden zij
zwijgen allemaal als de beste strategie om met hun verleden om te
gaan. Doordat de vrouwen slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld
is hun rol als dochter, vrouw of moeder aangetast. Seksueel geweld
wordt daarom ook niet zelden ingezet als wapen in oorlogssituaties.
Het geweld ontwricht gezinnen en hele samenlevingen. De verhalen die
vrouwen horen en de opvattingen die zij hebben meegekregen in het land
van herkomst, versterken het idee dat verkrachting het begin is van
het uiteenvallen van hun leven en sociale kring.
Zwijgen als beste verdediging
Omdat de vrouwen in hun nieuwe thuissituatie niet opnieuw los willen
raken van hun omgeving, beschouwen ze zwijgen als de beste strategie,
ook al gaat dat ten koste van hun eigen gezondheid of welzijn. Het
zwijgen van vluchtelingvrouwen over hun verleden wordt vaak gezien als
psychologisch verdedigingsmechanisme. Tankink laat echter zien dat het
zwijgen ook een reactie is op de onzekerheid en onvoorspelbaarheid van
hun sociale omgeving.
Volgens Tankink is het belangrijk om ervaringen met seksueel geweld
niet op slechts één niveau te bekijken. De complexe interactie tussen
de situatie in het land van herkomst, de situatie in Nederland, de
migrantengroep waarin zij terecht komen en de situatie in het gezin
zorgen voor een geheel aan factoren dat bijdraagt een het zwijgen.
Tankink pleit ervoor om al in de asielprocedure rekening te houden met
de situatie van deze vrouwen. Omdat veel vrouwen bang zijn dat hun
verkrachtingsverleden de band met hun gezin kapot kan maken,
verzwijgen zij het bij de asielaanvraag, met het risico om
teruggestuurd te worden. Veel vrouwen willen wel praten, maar alleen
als zij zeker weten dat dit geen gevolgen heeft voor hun sociale
omgeving.
Marian Tankink voerde haar onderzoek uit binnen de Vrije competitie
van NWO-gebied Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Binnen de Vrije
competitie is er ruimte voor vernieuwend en kwalitatief hoogwaardig
wetenschappelijk onderzoek.
..............................
Meer informatie:
* Marian Tankink (Universiteit Leiden)
* M.T.A.Tankink@lumc.nl
* Promotiedatum: 9 september
* Promotor: prof. dr. J.M. Richters
laatst gewijzigd op 25 augustus 2009