Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Evolutie experimenteert met bloemen
15 september 2009
De evolutie laat geen kans onbenut om wat nieuws uit te proberen.
Anneke Rijpkema onderzocht hoe petuniabloemen zich vormen en ontdekte
dat de natuur nog gevarieerder is dan je op het oog al ziet. De genen
die verantwoordelijk zijn voor bloemvorming kunnen op verschillende
plaatsen hele andere resultaten veroorzaken. De evolutie heeft een
systeem gevonden dat werkt, maar probeert binnen dat systeem nog
steeds van alles. Anneke Rijpkema promoveert op 16 september aan de
Radboud Universiteit Nijmegen, haar onderzoek werd gefinancierd door
NWO.
Om te verklaren hoe de vorm van bloemen gereguleerd wordt, werd tot op
heden voornamelijk onderzoek gedaan aan twee modelsoorten: de
zandraket en het leeuwenbekje. Volgens Rijpkema is dit niet voldoende
om een volledig beeld te krijgen. Zij onderzocht de Petunia hybrida,
familie van onder andere de tomaat en aardappel. Hoewel de
Petuniabloem lijkt op die van de zandraket, zijn er behoorlijke
verschillen in de manier waarop bloemen van deze planten gevormd
worden. Het resultaat is vrijwel hetzelfde, maar in het proces dat er
aan vooraf gaat zijn grote verschillen te zien. Er is dus nog meer
variatie in de natuur dan je zo met het blote oog kunt zien.
Rijpkema analyseerde welke genen bij de Petunia verantwoordelijk zijn
voor de bloemvorming en variatie. Dit deed zij onder andere door naar
mutanten te kijken: bloemen waarbij een gen niet meer functioneert,
waardoor ze een ander uiterlijk krijgen. Dit stelde Rijpkema in staat
om te zien wat welke genen precies doen. De ontwikkelingsbiologe
ontdekte dat onder andere genduplicatie - waarbij van een gen twee of
meer kopieën worden gemaakt - een grote rol speelt in het ontstaan van
variatie in bloemvormen.
Petunia's, tomaten en Gerbera's
Het onderzoek van Rijpkema laat niet alleen zien hoe de evolutie van
planten in zijn werk gaat, maar ook hoe planten nú werken. Dit is
vooral interessant voor kwekers. Kennis over bloemvorming kan hen in
staat stellen een plant te veranderen. Daarnaast kan kennis over de
Petunia ook kennis opleveren over gerelateerde planten, zoals de
aardappel en tomaat.
Rijpkema voerde haar onderzoek aan de Radboud Universiteit uit met
subsidie van NWO. Zij ontving in 2008 een Rubiconsubsidie van NWO,
daarmee doet zij momenteel onderzoek aan de Universiteit van Helsinki.
Dit keer richt zij zich op Gerbera's.
..............................
Meer informatie:
* Anneke Rijpkema (Radboud Universiteit, nu Universiteit van
Helsinki)
* t.: 024-3652910 (A.G.M. Gerats) of +358-9-19157943 (Universiteit
van Helsinki)
* A.Rijpkema@science.ru.nl
* promotiedatum: 16 september
* promotor: prof. dr. A.G.M. Gerats, copromotor: dr. M.
Vandenbussche
laatst gewijzigd op 15 september 2009