Betuweroute
Voortgangsrapportage 26
1ste helft 2009
Inhoudsopgave
1 Inleiding en samenvatting...................................................................................3
1.1 Leeswijzer....................................................................................................3
1.2 Samenvatting...............................................................................................3
2 Essentialia project................................................................................................3
3 De omgeving van het project..............................................................................5
3.1 Beschikbaarheid locomotieven .....................................................................5
3.2 Gebruik van Betuweroute ............................................................................5
3.3 Borging publieke veiligheid ..........................................................................5
3.4 Bestrijding geluidshinder ..............................................................................5
3.5 Aansluiting Duitsland...................................................................................6
4 Bouw..................................................................................................................7
4.1 Havenspoorlijn.............................................................................................7
4.2 A15-tracé ....................................................................................................9
5 Projectbeheersing..............................................................................................10
5.1 Scope.........................................................................................................10
5.2 Financiën...................................................................................................10
5.2.1 Projectbudget ..........................................................................................10
5.2.2 Uitputting onvoorzien..............................................................................13
5.2.3 Uitgaven en aangegane verplichtingen.....................................................13
5.2.4 Resumé....................................................................................................15
5.2.5 Dekking...................................................................................................15
5.3 Planning.........................................................................................................16
5.4 Financiële risico's, mee- en tegenvallers en prognose eindstand......................16
5.5 Kwaliteit en kennis .........................................................................................17
Bijlage 1: Begrippen- en afkortingenlijst................................................................18
2 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
1 Inleiding en samenvatting
In dit zesentwintigste rapport over de voortgang van de aanleg van de Betuweroute wordt verantwoording afgelegd over de werkzaamheden in de periode van 1 januari 2009 tot en met 30 juni 2009. Het rapport wordt twee maal per jaar uitgebracht aan de Tweede Kamer. Het project Betuweroute valt onder de regeling `Grote Projecten' van de Tweede Kamer. Deze regeling voorziet in een halfjaarlijkse rapportage over de vorderingen van het project, zowel qua uitvoering, als qua financiën. In de rapporten komen naast de voortgang, ook de wijzigingen ten opzichte van de oorspronkelijke projectbeschrijving en het vorige voortgangsrapport aan de orde. Op deze wijze rapporteert Verkeer en Waterstaat over alle grote projecten.
1.1 Leeswijzer
Dit voortgangsrapport bestaat uit drie hoofdonderdelen. Eerst worden ontwikkelingen op het gebied van de beschikbaarheid van locomotieven, het gebruik van de lijn en de bestuurlijke omgeving beschreven (hoofdstuk 3). Vervolgens beschrijft het rapport de voortgang van de bouw per projectonderdeel (hoofdstuk 4). Tot slot informeert het rapport u over de stand van zaken aan de hand van de verschillende aspecten van de projectbeheersing (hoofdstuk 5). Voorafgaand aan de genoemde hoofdonderdelen staan in hoofdstuk 2 de essentialia van het project beschreven.
1.2 Samenvatting
Door de recessie is het gebruik van het A15-tracé minder hard gegroeid dan eerder door Keyrail geprognosticeerd. Het vervoer over de Havenspoorlijn is hard geraakt: de afgelopen periode reden er
20% minder treinen in vergelijking met de eerste helft van 2008. Er zijn wel meer dan voldoende ERTMS level 2 locomotieven (diesel en elektrisch) beschikbaar voor het afwikkelen van de volumes op het A15-tracé (ook indien er geen recessie zou zijn). De certificering en ombouw van locomotieven voor level 1 lopen eveneens op schema. De verwachting is dat op de Havenspoorlijn conform de planning vanaf 4 oktober ERTMS level 1 kan worden ingeschakeld en dat dit stuk van de Betuweroute vanaf 12 december geheel beschikt over 25 kV.
Deze VGR laat het volgende financiële beeld zien. Ten opzichte van VGR 25 laat het saldo van mee- en tegenvallers een verschuiving zien van een negatief saldo van 17 miljoen naar een negatief saldo van 13 miljoen. Het geschatte risicobedrag is afgenomen van 2 miljoen naar nihil. De prognose eindstand van de Betuweroute komt, inclusief de verwachtingswaarde van het risicopro- fiel en gecorrigeerd voor het saldo van mee- en tegenvallers, op 4.696 miljoen (namelijk het projectbudget van 4.683 miljoen plus het saldo van mee- en tegenvallers van 13 miljoen).
2 Essentialia project
Dankzij zijn strategische ligging aan zee is Nederland sterk op het gebied van transport en distributie. Voor het toenemende vervoer van consumentengoederen, grondstoffen, agrarische producten en andere vracht naar het Europese achterland zijn alle soorten vervoermiddelen nodig. De capaciteit van het bestaande spoorwegnet in Nederland wordt gebruikt door steeds meer reizigerstreinen. Goederenvervoer over het spoor kan daardoor niet gemakkelijk groeien. Toch neemt de goederenstroom verder toe. En ontstaat er een steeds grotere vraag naar meer mogelijkheden voor vervoer van containers en bulkgoederen over het spoor.
De toekomst van het railgoederenvervoer ligt in de concentratie van de internationale goederenstromen. Het aantal containershuttles dat per spoor het Europese achterland bereikt, groeit sterk en verbetert de bereikbaarheid van de Nederlandse industrie en de zeehavens. Daarom wordt tussen de Rotterdamse haven en de Duitse grens bij Zevenaar-Emmerich de Betuweroute aangelegd: een 160 kilometer lange, tweesporige lijn zonder overwegen, exclusief ontwikkeld en bestemd voor goederenvervoer. Beveiligings- en besturingssystemen, het vlakke en vrij rechte traject en de inrichting van tunnels bijvoorbeeld zijn specifiek voor de Betuweroute ontworpen. Deze nieuwe spoorlijn vormt de ruggengraat van het Nederlandse goederentransport per trein. De Betuweroute zorgt er niet alleen voor dat Nederland vanaf 2007 een volwaardige aansluiting heeft op
3 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
het Europese goederenspoornet in wording, maar ook dat op het bestaande Nederlandse spoorwegnet meer capaciteit ontstaat, waar ook de reizigers profijt van hebben. Het in dienst stellen van de Betuweroute maakte het mogelijk een geheel nieuwe treindienstregeling te verwezenlijken.
De wettelijke basis van het project Betuweroute is vastgelegd in de Planologische Kernbeslissing Betuweroute. Dit is het parlementaire besluit om het project te realiseren. De uitwerking en de keuze van het tracé zijn definitief vastgelegd in de onderliggende Tracébesluiten Betuweroute.
Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat fungeert namens het Rijk als opdrachtgever voor ProRail en is eindverantwoordelijk voor de aanleg van de spoorlijn. Het Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat heeft als opdrachtgever de aanleg van de Betuweroute aangestuurd tot 30 november 2007, en deze aansturing met ingang van genoemde datum overgedragen aan het Directoraat-Generaal Mobiliteit, DGMo. ProRail is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de bouw van de Betuweroute en treedt op als aanbestedende partij. Binnen ProRail is de Projectorganisatie Betuweroute (PoBr) belast met de uitvoering. De PoBr is per 1 juli 2008 onderdeel geworden van de afdeling Infraprojecten (IP) van ProRail en bestaat voort onder de naam "Project Havenspoorlijn".
4 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
3 De omgeving van het project
3.1 Beschikbaarheid locomotieven
Per 30 juni 2009 waren er 166 locomotieven gecertificeerd voor ERTMS level 2 en toegelaten tot het A15- tracé van de Betuweroute. Daarvan zijn er 86 elektrische locomotieven en 80 diesel. Dit betekent dat de vervoerders over voldoende locomotieven beschikken om hun treinen over het A15-tracé te laten rijden. In de praktijk maken de ERTMS-locomotieven nog geen gebruik van de gehele Betuweroute, omdat de certificering van ERTMS level 1, nodig om te kunnen rijden over de Havenspoorlijn, nog niet helemaal is afgerond. De planning is om alle locomotieven voor ERTMS level 1 gecertificeerd en omgebouwd te hebben per 4 oktober 2009. De werkzaamheden hiervoor liggen op schema en voor een aantal typen locomotieven heeft IVW de level 1 certificaten afgegeven. Op deze eerste locomotieven krijgen de machinisten nu training om per 4 oktober opgeleid te zijn voor level 1 operaties op de Havenspoorlijn. Enkele maanden nadat de ERTMS level 1 in bedrijf is kan dan volgens planning de 25 kV op 12 december 2009 aangezet worden op de bovenleiding van de Havenspoorlijn. Als dit gerealiseerd wordt, is met ingang van de dienstregeling 2010 de volledige Betuweroute (A15- tracé en Havenspoorlijn) te gebruiken onder ERTMS en 25 kV.
3.2 Gebruik van Betuweroute
Met ingang van de dienstregeling 2009 steeg in januari van dit jaar het gebruik van het A15-tracé naar
200 ritten per week; meer dan de 140 wekelijkse ritten in de tweede helft van 2008, maar minder dan de door Keyrail geprognosticeerde 250 ritten. In de eerste helft van 2009 werd de haven van Rotterdam geconfronteerd met een forse teruggang van lading als gevolg van de economische recessie. De afname in het ladingaanbod werkte zwaar door op in het treinverkeer in de haven. Keyrail noteerde een achteruitgang van het aantal treinen op de Havenspoorlijn van 20% t.o.v. de eerste helft van
2008. In de zomermaanden lag het aantal ritten op het A15-tracé dan ook iets onder de 200 per week. Niettemin verwacht Keyrail dat het gebruik van de Betuweroute zal stijgen naar 300 per week aan het einde van 2009 zodra 25 kV op de Havenspoorlijn beschikbaar komt voor de elektrische locomotieven.
3.3 Borging publieke veiligheid
Tijdens het laatste bestuurlijke overleg met de burgemeester van Barendrecht over de publieke veiligheid van de Betuweroute (en de HSL-Zuid) is bekrachtigd dat de uitgevoerde afspraken uit de bestuurlijke overeenkomst tot goede resultaten hebben geleid en zijn afspraken gemaakt over de laatste openstaande punten.
Die laatste punten zijn de definitieve procedure voor het vaststellen van spanningsloosheid van de bovenleiding door de brandweer in geval van een calamiteit en de plasverkleinende maatregelen op locaties met hoge geluidsschermen.
Over het vaststellen van de spanningsloosheid van de 25-kV-bovenleiding is afgesproken dat uiterlijk in mei 2010 de brandweer is opgeleid en geoefend voor de definitieve procedure waarin de brandweer zelf de spanningsloosheid vaststelt. V&W, ProRail en de brandweer werken samen om dit voor elkaar te krijgen.
Wat betreft de plasverkleinende maatregelen is overeengekomen met de gemeenten dat alleen op locaties met hoge geluidsschermen die moeilijk te ontruimen zijn, kolken naast het spoor worden aangelegd zodat plasvorming van (gevaarlijke) vloeistoffen zoveel mogelijk wordt voorkomen. V&W overlegt met Keyrail over de mogelijkheden hiervoor.
3.4 Bestrijding geluidshinder
Vanwege het tegenvallende effect van de maximaal mogelijke geluidsreducerende maatregelen aan de Calandbrug heeft ProRail in augustus 2008 een verzoek tot vaststelling van hogere waarden voor de hoogst toelaatbare geluidbelasting voor de Havenspoorlijn ingediend. Tegen het ontwerpbesluit daarover zijn ongeveer 180 zienswijzen ingediend bij Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-
5 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Holland. In het eerste kwartaal van 2009 hebben de Gedeputeerde Staten het besluit tot vaststelling van de hogere waarden genomen. Dit besluit is per eind mei ter inzage gelegd. De ingediende beroepen bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State worden nu beoordeeld. De verwachting is dat de Raad van State eind juli 2009 hierover informatie zal verstrekken. ProRail heeft de aanbestedingsprocedure voor de uitvoering van de gevelisolatie maatregelen reeds opgestart. Vooralsnog wordt aangenomen dat deze werkzaamheden kunnen worden gestart in de woningen waarvan de eigenaren geen zienswijze en daardoor geen beroep hebben aangetekend.
3.5 Aansluiting Duitsland
De planning van de capaciteitsuitbreiding aan Duitse kant is ongewijzigd. De realisatie van de blokverdichting is nog steeds voorzien in 2011 en de aanleg van het derde spoor tussen Emmerich en Oberhausen, inclusief ERTMS op alle sporen tussen deze plaatsen, staat gepland voor 2013. ProRail heeft meerdere varianten uitgewerkt voor de aanleg van het derde spoor aan Nederlandse kant in combinatie met systeemwijziging van de plaatselijke ATB en 1500 V. Overleg met Duitsland vindt nu plaats om een juiste keuze te kunnen maken.
6 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
4 Bouw
4.1 Havenspoorlijn
De Havenspoorlijn, die loopt van de Maasvlakte tot de Waalhaven in het Rotterdamse havengebied, is sinds medio 2004 dubbelsporig in gebruik genomen met het beveiligingssysteem ATB-EG en met alleen dieseltractie.
Huidige situatie
Momenteel is de situatie op de Havenspoorlijn als volgt. Tussen Barendrecht en Pernis staat 25 kV op de bovenleiding; ERTMS level 1 is er aangebracht in de infrastructuur, maar nog niet ingeschakeld omdat er onvoldoende level 1 locomotieven zijn. Aangezien er hierdoor geen treinbeveiliging in werking is, mogen de diesel- en elektrische locomotieven maximaal 40km/h rijden. Voordeel is dat een aantal belangrijke emplacementen in de haven voor beide soorten locomotieven bereikbaar is. Vanaf Pernis tot aan de Maasvlakte ligt nog het oude systeem ATB-EG en kunnen er alleen diesellocomotieven rijden.
Planning en risico´s
De planning die in de vorige VGR is beschreven, lijkt gehaald te gaan worden (het schema met daarin de huidige situatie en de nieuwe planning is voor de volledigheid nogmaals bijgevoegd op de volgende pagina). Op 4 oktober zal ERTMS level 1 op de gehele Havenspoorlijn worden ingeschakeld en het
25kV systeem zal vanaf 12 december 2009 ook op het westelijke gedeelte van de Havenspoorlijn beschikbaar zijn.
De kans dat het grootste risico onvoldoende ERTMS level 1 locomotieven zich nog zal voordoen, was aan het einde van de verslagperiode zeer klein: vrijwel alle typen benodigde locomotieven waren voorzien of zouden op korte termijn worden voorzien van een certificaat voor ERTMS level 1. De software upgrade in en ombouw van het minimale aantal benodigde locomotieven ligt op schema. Ook voor het verwijderen van ATB-EG uit het westelijke baanvak in het havengebied en het aanleggen van de systemen voor 25 kV aldaar tussen 4 oktober en 12 december zijn de risico´s minimaal.
7 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Id 2009 2010 2011 aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt
1 OUDE PLANNING
2 Maasvlakte-Pernis
3
8-9 ATB in de baan; rijden met ATB-dieseltractie
4
15-12 ERTMS level 1 ingeschakeld (NIET GEREALISEERD)
5
2-3 25 kV ingeschakeld (NIET GEREALISEERD)
6
ATB BLIJFT in de baan; rijden met ATB-dieseltractie
7
8 Pernis-Barendrecht
9
8-9 ATB uit de baan; rijden met 40 km/h met dieseltractie
10
15-12 ERTMS level 1 ingeschakeld (NIET GEREALISEERD)
11
15-12 25 kV (GEREALISEERD)
12
25 kV; rijden met 40 km/h met diesel- en elektrische tractie
13
14 NIEUWE PLANNING
15
4-10 Hele Havenspoorlijn: ERTMS level 1 ingeschakeld:
16 rijden met ERTMS dieseltractie op Maasvlakte-Pernis en met ERTMS diesel- en elektrische tractie op Pernis-Barendrecht
17
12-12 25 kV ingeschakeld nu ook op Maasvlakte-Pernis:
18 OP DE HELE HAVENSPOORLIJN RIJDEN MET ERTMS DIESEL- EN ELEKTRISCHE TRACTIE
8 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
4.2 A15-tracé
Om het functioneren van de tunneltechnische installaties (TTI´s) te verbeteren zijn in overleg tussen Keyrail, ProRail en V&W, en met betrokkenheid van deskundigen, de storingen geanalyseerd en maatregelen opgesteld die in de komende periode stapsgewijs worden uitgevoerd. Dit is belangrijk om normaal gebruik van de Betuweroute te kunnen blijven waarborgen. Door de ervaringen met storingsanalyses en verbetermaatregelen wordt gezamenlijk TTI expertise opgebouwd voor nu en de nabije toekomst. Hierbij zal ook RWS worden betrokken. Deze (groeiende) specifieke deskundigheid is belangrijk voor het geleidelijk aan in de markt kunnen zetten van prestatiegerichte onderhoudscontracten.
9 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
5 Projectbeheersing
Dit hoofdstuk gaat over de ontwikkelingen ten aanzien van de planning, financiën, inhoudelijke scope en de organisatie van het project.
5.1 Scope
De Projectorganisatie Betuweroute (PoBR) maakt sinds 1999 onderscheid tussen een Functioneel en een Technisch Programma van Eisen (FPvE en TPvE). Het FPvE is in essentie datgene wat is besteld en vormt samen met de aanlegbegroting en de masterplanning de basis van het project. Het TPvE is een technische uitwerking van het FPvE en dient als referentie binnen de PoBr. Vanaf het oorspronkelijke FPvE tot de huidige verslagperiode heeft een aantal mutaties plaatsgevonden. Een overzicht van de scopemutaties met de eventuele financiële consequenties is opgenomen in tabel 2. Eind 2005 heeft RWS het FPvE versie 9.0 formeel vastgesteld. Aansluitend is het TPvE hierop aangepast conform de daarvoor geldende procedures.
Conform de afgesproken werkwijze tussen ProRail en V&W over de overdracht en acceptatie van de Betuweroute is in maart 2008 de basisconfiguratie van het A15-tracé door V&W geaccepteerd. In navolging hiervan heeft ProRail het traject opgestart voor de overdracht van de restpunten waarna de volledige configuratie van het A15-tracé conform het FPvE door V&W kan worden geaccepteerd. De restpunten van het A15-tracé zijn door ProRail op 11 december 2008 ter acceptatie aangeboden aan V&W. Deze conformiteitsverklaring is toen niet geaccepteerd, omdat het TTI systeem nog niet voldeed aan de performance eisen. V&W verwacht de aanvullende verklaring op korte termijn wel te accepteren.
Conform afspraak zal de Havenspoorlijn uiterlijk vier maanden na oplevering ter acceptatie worden aangeboden.
De scope voor de Havenspoorlijn ligt eveneens vast in het FPvE. Als gevolg van de gewijzigde planning inzake de ombouw en indienststelling van 25 kV energievoorziening en ERTMS level 1 beveiligingsysteem op de Havenspoorlijn, is ook de planning van de formele acceptatie van dit tracé aangepast aan de nieuwe mijlpalen.
5.2 Financiën
5.2.1 Projectbudget
In 1995 is in de Rijksbegroting op basis van het toenmalige prijspeil een budget gereserveerd van
8.250 miljoen ofwel 3.744 miljoen. Dit bedrag is exclusief BTW en exclusief een onzekerheidsmarge van 20%. Het dient als referentie voor de investeringskosten van de Betuweroute.
Zoals voortgangsrapport 11 al vermeldt, is met het Ministerie van Financiën overeengekomen, dat alle door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat betaalde en te betalen BTW-bedragen ten behoeve van het project Betuweroute volledig zullen worden gecompenseerd. In deze financiële rapportage zijn de cijfers met betrekking tot de BTW zichtbaar in tabel 1. Overigens verloopt deze toedeling van middelen voor BTW aan ProRail op rijksniveau budgettair neutraal.
Tabel 1
Bedragen in mln. Wijzigingen (prijspeil 2009) EUR
PKB/TB Vorige perioden Deze Totaal (pp'95) (incl. PKB/TB) periode (pp 2009) Havenspoorlijn 1.407 1.876 1 1.877 A 15 2.337 2.806 - 2.806 Totaal excl. BTW 3.744 4.682 1 4.683 BTW 454 Totaal incl.BTW 5.137
10 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
In tabel 2 worden de mutaties op het projectbudget met bronvermelding aangegeven. Het totaal voor de Betuweroute beschikbare budget bedraagt 4.683 miljoen exclusief BTW en is als volgt opgebouwd:
Tabel 2: Mutatie overzicht projectbudget Gecom Bedragen in mln. EUR (excl. BTW) muni- Bedrag ceerd Bron: Prijspeil Prijspeil 1995 met VGR-nr. Tweede Kamer PKB/TB 3.744 3.744 1995 1
Scopewijzigingen
- Double stack-vervoer westelijke tunnels 67 68 1996 3
- Dintelhavenbrug 10 11 1996 3
- Rijkswegenfonds ("nieuw voor oud") 7 7 1996 3
- Studie en onderzoek (commissie Hermans) 18 18 1996 3
- Waalhaven Zuid 4 5 2000 8
- Verlegde Havenspoorlijn 7 8 2000 8
- HST-Oost tunnel 13 14 2000 8
- Ongelijkvloerse kruising Europaweg 12 13 2000 8
- Double Stack oostelijke tunnels 17 19 2000 8
- Raad van State/reparatie TB-besluit 16 18 2000 8
- Mer-evaluatie 1 1 2000 8
- Archeologie 8 10 2000 8
- Beheer kruisende infra 15 18 2000 8
- Versobering binnen het project -69 -79 2000 8
- Niet doorgaan Noordoostelijke Verbinding (NOV) 3 3 2001 11
- Kortetermijnproblematiek VGR 10
- Tunneltechnische Installaties (TTI); veiligheid 15 17 2001 11
- Treinbeveiliging (ATB-EG) 5 6 2001 11
- Boog Geldermalsen (capaciteit personenvervoer) 7 8 2001 11
- Geluidsproblematiek Calandbrug 20 23 2001 11
- Restant budgettaire spanning februari 2000 5 6 2001 11
- Kijfhoek 8 9 2001 11
- Tot 1-7-2001 gerealiseerde meevallers -25 -29 2001 11 Totaal scopewijzigingen 258 282 Totaal versoberingen binnen het project -94 -108
- Saneringen 36 2002 14
- TTI (sprinklers) 104 2003 15
- B&I 6,9 2003 15 Saldo scopewijzigingen 164 320,9 Tegen- en meevallers
- versobering communicatieactiviteiten -9 -10 1999 7
- overboeking "Letter of Intent"BR (LOI) -2 -2 2001 10
- overdracht voor het project "Private Exploitatie BR (PEB) t.b.v. DG Goederenvervoer -3 -3 2001 10 Aanbestedingsmeevaller -160 2004 16 Aanbestedingsmeevaller -117 2004 17 Aanbestedingsmeevaller -48 2004 18 Aanbestedingsmeevaller -25 2005 19
Saldo tegen- en meevallers -14 -365 Technische mutaties
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 54 1996 2
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 132 1996 3
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 104 1997 4
11 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 100 1998 5
- correctie rekenkoers euro 0 5 1998 6
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 49 1999 7
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 77 2000 8
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 121 2001 10
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 73 2002 12
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 47 2003 14
- loon- en prijspeilontwikkeling
0 2004 16
16,8
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 3,8 2005 18
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 14 2006 20
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 0,8 2007 22
- loon- en prijspeilontwikkeling 0 1,4 2008 24 Saldo technische mutaties
0
798,8 Afrondingen
- afrondingen 1 1 2001 11 Saldo afrondingen 1 1 Subtotaal mutaties 151 754,7 Bijdrage ProRail aan EAT kosten 97 2002 12 Schuif van Duu naar IUU
-2,8 2002 EU bijdrage 33 2002 14 Compensatie prijspeil Bodemsanering 5,8 2003 14 Overboeking PIEK regeling VROM -5 2004 16 Extrapolatie 2,3 2004 16 Lagere bijdrage EU Botlektunnel -1,6 2004 17 Extra EAT 37 2005 19 Migratie Havenspoorlijn 14 2007 23 EU bijdrage 4 2008 25 Afronding 1 2009 26
Totaal 3.895 4.683 2009 26
Voor de prijsontwikkeling van het projectbudget zijn de percentages gehanteerd zoals opgenomen in tabel 3. Het zijn de door het Ministerie van Financiën vastgestelde percentages, gebaseerd op de IBOI van het Centraal Economisch Planbureau.
Tabel 3: Prijsindex percentages
1995 - 1996 1,50 %
1996 - 1997 2,75 %
1997 - 1998 2,75 %
1998 - 1999 1,40 %
1999 - 2000 2,50 %
2000 - 2001 4,50 %
2001 - 2002 3,00 %
2002 - 2003 2,75 %
2003 - 2004 1,23 %
2004 - 2005 0,39 %
2005 - 2006 0,66 %
2006 2007 0,44 %
2007 2008 1,48 %
2008 - 2009 2,14 %
12 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
5.2.2 Uitputting onvoorzien
In het projectbudget is een post onvoorzien opgenomen ten behoeve van de uitvoering van het project. De prognose eindstand onvoorzien bedraagt 252 miljoen (prijspeil 2009). Van dit bedrag is op 30 juni 2009 inmiddels 234 miljoen uitgegeven. Ten opzichte van de VGR 25 zijn de uitgaven met een bedrag van 1 miljoen toegenomen.
Ter afdekking van de risico's van de Betuweroute en de HSL is in de begroting 2003 een risicoreservering opgenomen van 985 miljoen. In het kader van het voorafgaand toezicht op de begroting van het Infrafonds 2003 is afgesproken dat alle verplichtingen ten laste van deze risicoreservering de goedkeuring van het Ministerie van Financiën behoeven.
Voor het project Betuweroute is tot 30 juni 2009 driemaal een beroep gedaan op de risicoreservering. Het betrof hier de kosten samenhangend met de keuze voor een sprinklersysteem als basis voor de tunneltechnische installaties ( 104 miljoen prijspeil 2002), de extra kosten voor EAT ( 37 miljoen prijspeil 2005) en de extra kosten in verband met de migratie Havenspoorlijn ( 14 miljoen prijspeil 2007).
5.2.3 Uitgaven en aangegane verplichtingen
Het totale beschikte bedrag in tabel 4 bedraagt 4.621 miljoen. In de verslagperiode zijn er geen mutaties geweest. Voor het uiteindelijk aan ProRail te beschikken bedrag is het budget beschikbaar voor de Betuweroute ( 4.683 miljoen) minus de kosten voor de directe uitvoeringsuitgaven van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ad 57 miljoen.
Tabel 4: Stand van de beschikkingen
(Bedragen in miljoen EUR, excl. BTW)
Corr. Nog te slaan Totaal Geslagen Beschikking Tot 31-12-2008 4.621 - 4 4.625 Van 01-01-2009 t/m - - 1 1
30-06-2009
Totaal 4.621 - 5 4.626
In tabel 5 is de stand van de verplichtingen van ProRail jegens derden aangegeven. ProRail gaat die verplichtingen aan op basis van afgegeven beschikkingen. Deze verplichtingen hebben betrekking op het projectmanagement, voorbereidingskosten en de investeringskosten voor het project Betuweroute. In de verslagperiode is door ProRail voor 10 miljoen aan nieuwe verplichtingen aangegaan. Dit betekent dat in totaal door ProRail voor 4.600 miljoen aan verplichtingen is aangegaan. Het totaal bedrag gaat uit van het door ProRail aan derden op te dragen verplichtingen tot een bedrag van
4.621 miljoen.
Tabel 5: Verplichtingen
ProRail jegens Derden Aangegaan Nog aan te gaan Totaal (Bedragen in miljoen EUR
excl. BTW)
Tot 01-01-2009 4.590 31 4.621 Van 01-01-2009 t/m 10 -/- 10 -
30-06-2009
Totaal 4.600 21 4.621
13 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Tabel 6 geeft de verplichtingen aan van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ten behoeve van het project Betuweroute.
Tabel 6: Stand van de verplichtingen van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Aangegane verplichtingen in lopende prijzen, bedragen in miljoen EUR, incl. BTW) Aangegaan Nog aan te gaan Afronding Totaal Tot 01-01-2009 57 - - 57 Van 01-01-2009 t/m - - - -
30-06-2009
Totaal 57 - - 57
Tabel 7 geeft aan wat de stand is met betrekking tot de voorschotten. Op basis van de door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat aangegane verplichtingen wordt per kwartaal aan ProRail een voorschot betaald voor de betaling aan derden (op basis van gesloten contracten). Dit voorschot wordt verrekend met het in het voorgaande kwartaal verstrekte voorschot op basis van de werkelijk gerealiseerde uitgaven door ProRail .
Tabel 7: Betaalde voorschotten
(Bedragen in miljoen EUR, excl. BTW)
Voorschotten
Tot 01-01-2009 4.544
Van 01-01-2009 t/m 29
30-06-2009
Totaal 4.573
Uit tabel 8 blijkt dat de gerealiseerde uitgaven van ProRail in de verslagperiode 22 miljoen zijn geweest. Deze uitgaven hebben betrekking op de investeringskosten voor het project, projectmanagement en voorbereidingskosten.
Tabel 8: Uitgaven ProRail
(Bedragen in miljoen EUR, excl. BTW)
Uitgaven
Tot 01-01-2009 4.544
Van 01-01-2009 t/m 22
30-06-2009
Totaal 4.566
14 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Tabel 9 geeft de uitgaven van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat aan.
Tabel 9: Uitgaven Ministerie van Verkeer
en Waterstaat
(Bedragen in miljoen EUR, incl. BTW)
Uitgaven
Tot 01-01-2009 55
Van 01-01-2009 t/m 0
30-06-2009
Totaal 55
5.2.4 Resumé
Tabel 10: Overzicht samenhang van beschikkingen, verplichtingen, voorschotten en uitgaven
Actueel budget Door V&W Door ProRail Door V&W Door ProRail Door V&W (bedragen in miljoen EUR, afgegeven aangegane betaalde gerealiseerde gerealiseerde excl. BTW) beschikkin- verplichtingen voorschotten uitgaven uitgaven gen aan jegens derden ProRail
(tabel 1) (tabel 4) (tabel 5) (tabel 7) (tabel 8) (tabel 9)
4.683 4.621 4.600 4.573 4.566 55
5.2.5 Dekking
Tabel 11 heeft betrekking op de in de meerjarencijfers te reserveren middelen gebaseerd op de meest recente inzichten ten aanzien van de projectplanning. Eventuele begrotingswijzigingen zullen bij de komende Miljoenen- en Najaarsnota aan de Staten der Generaal worden voorgelegd. De private bijdrage is overeenkomstig het Kabinetsbesluit van 1998 voorgefinancierd uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). In de zogeheten Rentabiliteitsbrief die in februari 2003 aan de Tweede Kamer is gezonden, is aangegeven dat het niet te verwachten is dat de eerder beoogde private bijdrage voor de aanleg van de Betuweroute op afzienbare termijn kan worden terugverdiend. De bijdrage van de Europese Unie wordt jaarlijks vastgesteld op basis van de door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ingediende aanvragen. Het totaal begrote bedrag aan EU-bijdragen bedraagt
172 miljoen.
Bij het besluit tot aanleggen van een tunnel onder het Pannerdensch Kanaal is bepaald dat in de extra kosten voor 7,7 miljoen wordt bijgedragen door de Provincie Gelderland. Deze bijdrage is voldaan. Door ProRail wordt 97 miljoen bijgedragen in de kosten voor engineering, apparaat en toezicht (EAT).
15 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Tabel 11: Dekking
(bedragen in miljoen EUR, exclusief BTW)
T/m 2007 2008 2009 2010 Totaal SVV middelen 543 100 79 722 FES-middelen 2.826 2.826 Voorgefinancierd uit FES 839 4 843 Bijdrage Gelderland 8 8 Bijdrage VROM 14 14 EU ontvangsten 168 2 3 173 Bijdrage ProRail 97 97 Totaal Project 4.495 104 81 3 4.683
5.3 Planning
De planning voor de ombouw van de Havenspoorlijn is opgenomen in paragraaf 4.1.
5.4 Financiële risico's, mee- en tegenvallers en prognose eindstand Hieronder wordt een overzicht gegeven van de risico's en beheersmaatregelen en wordt een inschatting gegeven van de prognose eindstand. De risico's zijn gebaseerd op de stand per 30 juni
2009. Door het structureel monitoren van de risico's kunnen indien nodig tijdig beheersmaatregelen getroffen worden.
Tabel 12: Overzicht risico's (bedragen in miljoen EUR)
Risico's VGR 25 VGR 26
25kV/ERTMS 1 0 Diversen 1 0 Totaal risico's 2 0 Bandbreedte 1-3 -
Resterende risico's
Bij de presentatie van de risico's wordt aangesloten bij de definiëring zoals gehanteerd door ProRail. Dit betekent dat naast de post onvoorzien ook separaat een post van mee -en tegenvallers wordt ge- hanteerd. De risico's zijn een onderdeel van de risicoreservering voor HSL en Betuweroute. De resterende risico´s zijn nihil. Het risico 25kV/ERTMS betrof het inschakelen van 25 kV op het westelijke deel van de Havenspoorlijn en specifiek de invloed van 25 kV op de omgeving: eerdere ervaringen op het oostelijke deel en de voorbereidingen die al zijn getroffen op het westelijke deel zorgen ervoor dat hier geen risico meer is.
Onder de noemer "diversen" was een bedrag gereserveerd om tegemoet te komen aan aanvullende eisen van de brandweer betreffende de publieke veiligheid. Zoals in paragraaf 3.3. is gemeld, is bestuurlijk overeengekomen plasverkleinende maatregelen te treffen op een beperkt aantal locaties langs de lijn. De werkzaamheden vallen niet onder de scope van het aanlegproject en worden uit een ander budget bekostigd.
16 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Mee- en tegenvallers Inschatting 13 miljoen Het saldo van mee- en tegenvallers is ten opzichte van VGR 25 afgenomen van een negatief saldo van
17 miljoen naar een negatief saldo van 13 miljoen.
Prognose eindstand
De prognose eindstand van de Betuweroute komt, inclusief de verwachtingswaarde van het risicopro- fiel en gecorrigeerd voor het saldo van mee- en tegenvallers, op 4.696 miljoen (namelijk het projectbudget van 4.683 miljoen plus het saldo van mee- en tegenvallers van 13 miljoen).
5.5 Kwaliteit en kennis
Het Auditbureau Betuweroute heeft in de rapportageperiode meegewerkt aan het proces voor het verbeteren en borgen van het functioneren van de tunneltechnische installaties.
17 Betuweroute Voortgangsrapportage 26
Bijlage 1: Begrippen- en afkortingenlijst
ABR Auditbureau Betuweroute
ATB-EG Automatische Trein Beïnvloeding eerste generatie. ATB grijpt automatisch in als een machinist niet tijdig remt. Op de Havenspoorlijn is ATB ingezet.
EMC Elektromagnetische Compatibiliteit, de eigenschap van een systeem om in zijn elektromagnetische omgeving op bevredigende wijze te kunnen functioneren zonder zelf elektromagnetische storingen te veroorzaken die onduldbaar zijn voor alles wat zich in de omgeving bevindt. Het gaat hierbij om twee effecten als gevolg van het 25 kV energievoorzieningssysteem, namelijk stoorstromen op de treindetectie op het naastliggende bestaande 1500 V-netwerk en aanraakspanningen.
ERTMS In 2005/2006 zal een compleet nieuw systeem van spoorbeveiliging beschikbaar moeten zijn voor toepassing op de Betuweroute. Dit systeem zorgt ervoor dat treinen niet ontsporen of botsen. Een van de noviteiten is dat er gebruik is gemaakt van een Europese standaard (ERTMS level 2) en waarvoor de modernste elektronica en telecommunicatieapparatuur wordt ingezet. Belangrijke ver- schillen met het oude spoorbeveiligingssysteem zijn dat er geen seinen meer langs de spoorbaan zullen staan en dat er een betere beveiliging voor baanwerkers komt.
ETCS De termen ETCS en ERTMS worden vaak door elkaar gehaald. Enige jaren terug heette alles wat met het nieuwe Europese treinbeveiligingssysteem te maken had ETCS. De laatste jaren is ERTMS de gangbare term. ETCS (European Train Control System) is beperkter dan ERTMS. ERTMS bewaakt niet alleen de treinen tegen overschrijding van de hen toegewezen rijweg en snelheid (wat ETCS doet), maar ERTMS biedt ook extra mogelijkheden om sturingsinformatie en berichten naar de trein en de machinist te sturen. Dit gebeurt via het GSM-R netwerk met behulp van de GSM-R functies. ERTMS is dan ook de beperktere ETCS plús de GSM-R functies.
GSM-R Vanaf medio 2003 bestaat er voor de hele Nederlandse spoorwereld een GSM-R (Railway) mobiel netwerk. Dit netwerk kent net als GSM een netwerk van antennes. Meteen bij de introductie zal het op en langs de Havenspoorlijn ingezet worden.
25 kV 25 kiloVolt. Om het energieverbruik van hogesnelheidstreinen en zware goederentreinen in goede banen te leiden, worden in Nederland als eerste de Betuweroute en de HSL voorzien van 25 kV wisselstroom tractievoeding op de bovenleiding. Gebruikelijk in Nederland is tot op heden 1500 Volt (gelijkstroom).
WPO Wijzigingsformulier Project Opdracht Met dit formulier wordt formeel een wijziging van de projectopdracht tussen partijen goedgekeurd.
18 Betuweroute Voortgangsrapportage 26