Raad voor de Rechtspraak
Meesterlijk gedrag: leren van compareren
Den Haag, dinsdag 6 oktober 2009 - Communicatievaardigheden. Dat zijn
uiterst belangrijke vaardigheden voor de rechter, zo wordt
verondersteld. In Rechtreeks nr 3 van dit jaar wordt nader getoetst in
hoeverre het gedrag van de rechter daadwerkelijk het verloop en de
afloop van een zitting bepaalt.
Communicatievaardigheden, ze horen vandaag de dag bij een rechter als
de Gamma bij de doe-het-zelver: `je kan niet zonder'; `dat zeg ik'. Ze
bepalen zowel het verloop als de afloop van een zitting, zo is de
achterliggende veronderstelling. Of procespartijen de zaal verlaten
met het gevoel dat hen recht gedaan is, omdat ze in elk geval hun
verhaal kwijt konden, alle benodigde informatie kregen zodat ze wisten
hoe de gang van zaken zou zijn en met respect behandeld waren: dit
alles wordt sterk beïnvloed door het communicatiegedrag van de
rechter. Of er al dan niet een schikking bereikt wordt zonder dat een
van beide partijen het resultaat als een `dwangschikking' ervaart, ook
dat zal in belangrijke mate afhangen van de vaardigheid van de
rechter. Dat waren de veronderstellingen die opkwamen na lezing van
het onderzoek naar de praktijk van comparitie na antwoord-zittingen:
Zitten, luisteren en schikken (Van der Linden, 2008).
Werkelijkheidswaarde
Veronderstellingen dienen echter op hun werkelijkheidswaarde getoetst
te worden; is het wel zo? Doet het gedrag van de rechter er toe? Die
vraag wordt in het derde nummer van Rechtstreeks beantwoord op basis
van het materiaal van het hierboven genoemde onderzoek. Dat is gedaan
door na te gaan of waargenomen gedrag - het al of niet door de
rechter onderbreken van het verhaal van partijen, het al of niet door
de rechter samenvatten van standpunten, het al of niet geven van een
voorlopig oordeel - samenhangt met het al dan niet bereiken van een
schikking `zonder dwang' enerzijds en met de procesbeleving door
partijen anderzijds. Natuurlijk is daarbij ook gelet op de betekenis
van andere factoren zoals de persoon van de rechter, de zaak waarom
het gaat en - voor zover mogelijk - het verschil tussen gerechten.
Het resultaat? De afloop van de procedure, in dit geval het al dan
niet bereiken van een `echte' schikking, wordt vooral bepaald door
kenmerken van de zaak, minder door het gedrag van de rechter. Voor de
beleving van de procedure geldt echter wel dat het meesterlijk gedrag
van primaire betekenis is.
Lees ook eerdere uitgaven van Rechtstreeks op rechtspraak.nl.
Bron: Raad voor de rechtspraak
Datum actualiteit: 6 oktober 2009 Naar boven