Wageningen Universiteit en Researchcentrum Persbericht Wageningen University, 056wu, 6 oktober

http://www.wur.nl/NL/nieuwsagenda/nieuws/Horst091006.htm

056wu, 6 oktober 2009

Grote nationale of provinciale projecten plaatsen lokale bestuurders vaak voor 'duivels dilemma'

Lokale bestuurders die worden gevraagd mee te werken aan grote nationale of provinciale projecten die zeer ingrijpend zijn voor de eigen inwoners, kunnen zich geplaatst zien voor een 'duivels dilemma'. Zij worden gevraagd mee te werken aan beleid dat nationaal en provinciaal gunstig uitwerkt, maar lokaal grote nadelen kan hebben en protest kan uitlokken. Dat dilemma overstijgt het lokale niveau en vergt meer aandacht van andere overheden. Dat zeggen prof. Katrien Termeer, hoogleraar Bestuurskunde aan Wageningen University, en haar medewerkers naar aanleiding van een evaluatie in opdracht van het gemeentebestuur van Horst aan de Maas (L) van de politieke besluitvorming van een Landbouwontwikkelingsgebied. In 2008 veroorzaakte het besluit daarover veel onrust onder de plaatselijke bevolking.

Op 12 februari 2008 keurde de gemeenteraad van Horst aan de Maas de gebiedsvisie goed voor een zogeheten Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) nabij Grubbenvorst. De ontwikkeling van deze LOGs geschiedt op basis van de Reconstructiewet. Tegelijkertijd openbaarde zich een initiatief voor de vestiging van een 'Nieuw Gemengd Bedrijf' (NGB) in dit gebied. In een NGB zijn verschillende agrarische functies en daaraan verbonden bedrijvigheid aan elkaar gekoppeld, in dit geval een varkens- en kippenhouderij, een mestvergistingsinstallatie en een slachterij. Juist die koppeling kan milieu- en schaalvoordelen met zich brengen. In de media worden 'agroparken' zoals het NGB vaak neergezet als 'megastallen'.

De besluitvorming over het LOG (en daarmee de mogelijke komst van een NGB) veroorzaakte plaatselijk veel onrust en protest en haalde ook de landelijke media. Het gemeentebestuur van Horst aan de Maas vroeg Wageningse bestuurskundigen om de besluitvorming te evalueren om ervan te leren voor 'moeilijke processen' in de toekomst. De uitkomsten van deze evaluatie zijn op maandag 5 oktober in Horst gepresenteerd aan het gemeentebestuur en overige betrokkenen.

Spanningen

Termeer en medewerkers onderscheiden in hun analyse vijf verschillende wijzen waarop het proces rond de besluitvorming in Horst aan de Maas is beleefd. Kenmerkend was dat deze belevingswerelden tamelijk gesloten ten opzichte van elkaar opereerden en dat een dialoog daartussen lastig bleek. De bestuurskundigen noemen dit een normaal verschijnsel, dat niemand verweten kan worden. Maar het had wel tot gevolg dat niemand zich erkend voelde in wat er voor hem of haar echt toe deed. De analyse laat ook zien dat de spanningen tussen lokale voor- en tegenstanders pas laat zichtbaar werden. Interessant is bovendien dat meer informatie en meer (wetenschappelijk) onderzoek niet tot minder onrust leidden, zoals door gemeentebestuurders werd verwacht, maar juist tot meer wantrouwen.

Alleen

De Wageningse bestuurskundigen komen verder tot de conclusie dat bij complexe beleidsopdrachten van hogere overheden, waarbij lokaal grote nadelige effecten kunnen optreden, lokale overheden er regelmatig alleen voor staan. Lokale bestuurders die nationale beleidsprogramma's onverschrokken in uitvoering nemen, kunnen daardoor met de eigen lokale bevolking in een spiraal van wantrouwen terechtkomen; zoals in Horst gebeurd is. De onderzoekers pleiten dan ook voor nieuwe vormen van bestuurlijke afstemming met nadruk op een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid zonder in elkaars bevoegdheden te treden.



Wageningen Universiteit en Researchcentrum