ChristenUnie
Bijdrage Ernst Cramer AO Spoorveiligheid
Bijdrage Ernst Cramer AO Spoorveiligheid
donderdag 08 oktober 2009 17:30
De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Het ongeluk bij Barendrecht
is buitengewoon tragisch voor het slachtoffer en voor de nabestaanden.
Laten we daar eerst maar eens even bij stilstaan. Dat het dan ook
vervelend is voor de reizigers die dagenlang met overlast te maken
hebben, is dan eigenlijk nog maar een bijkomstigheid. Vervelend, maar
het andere is erger. Er lopen nog allerlei onderzoeken. Die moeten we
afwachten, maar vandaag zullen we meer stilstaan bij algemene vragen
over de spoorveiligheid, want het is niet het eerste ongeluk bij rood
sein.
Laat ik beginnen met de TomTom. Deze heeft een handige functie die mij
waarschuwt als ik te hard rijd. De wet verplicht dat elke trein ook
zo'n functie heeft. Dat heet een kwiteerfunctie. Enige jaren geleden
is deze functie buiten gebruik gesteld omdat deze machinisten soms
onnodig zou ergeren. Vanmiddag hebben deskundigen tijdens de
hoorzitting duidelijk aangegeven dat bij afschaffing van die
kwiteerfunctie niet wetenschappelijk is onderzocht wat deze functie
bijdraagt aan het voorkomen van het door rood sein rijden. Zij hebben
aannemelijk gemaakt dat door rood rijden vaak zou kunnen worden
voorkomen als deze functie weer wordt ingevoerd, eventueel in een
verbeterde versie. Het is geen 100%-garantie, maar het helpt wel.
De minister verwijst in zijn brief van gisteren naar een onderzoek uit
1995. Ik zou de minister vandaag willen vragen een reactie op deze
recente wetenschappelijke inzichten te geven, die volgens mij nu wel
erg gemakkelijk terzijde geschoven worden.
Voor het voorkomen van het door rood rijden wil de minister seinen
uitrusten met de ATB Verbeterde versie op 1100 meest risicovolle
plaatsen. Maar het ongeluk bij Barendrecht, bij een sein met een laag
risico, toont echter aan dat een laagrisicoprofiel niets zegt over de
mogelijke impact als er toch een ongeluk gebeurt. Andere partijen
pleiten er daarom voor om alle 6000 seinen uit te rusten met wat dan
heet ATB-Vv. Dat kan helpen, maar is het de minister bekend dat ATB-Vv
in tegenstelling tot ATB ook niet helemaal safe blijkt te zijn? Dus
ook dan bestaat er nog steeds kans op een ongeluk. De ChristenUnie wil
dan ook dat de minister met een actieplan voor spoorveiligheid komt.
Dat is meer dan het vaststellen van een basisnet met routes. Het is
ook een grondige analyse van de vaardigheid van een spoorsysteem.
Vanmiddag stelden deskundigen namelijk -- wij hebben dat ook al eerder
ingebracht -- dat met de hoge groeiambities drastische maatregelen
nodig zijn om het spoorsysteem veilig te houden. De grens van
benutting voor wat betreft vaardigheid wordt ook een keer bereikt. In
dit plan moet het ook gaan om de integrale verantwoordelijkheid voor
de spoorveiligheid. Er is meer nodig dan een overlegstructuur en het
controleren of elk deel van het spoorsysteem aan zijn eigen normen
voldoet. Het gaat erom of het spoorsysteem als geheel voldoende veilig
is.
De heer Van Vollenhoven concludeerde in 1990 dat een second opinion
over de veiligheid van de ontworpen systemen ontbreekt. De Raad voor
Transportveiligheid kwam daarom met de aanbeveling dat de minister een
toezichthoudende instantie hiervoor moet aanwijzen. Die inspectie is
opgericht, maar de grote vraag is of de ontwerpen nu onafhankelijk
worden getoetst. Volgens mij is dat niet het geval. De inspectie
toetst alleen of ProRail voldoet aan de normen die ProRail zelf heeft
geformuleerd. Maar de vraag is of dit ook voldoet aan de wettelijke
normen en, zo ja, of het aansluit bij de huidige hoge benutting van
het spoor. De regels voor spoorveiligheid moeten wat de ChristenUnie
betreft opnieuw tegen het licht worden gehouden. De ChristenUnie
verzoekt de minister dan ook conform het advies van de heer Van
Vollenhoven een toezichthouder voor de integrale veiligheidszorg voor
het spoor aan te wijzen.
Dan de nieuwe technieken. Er is al eerder in dit huis gesproken over
nieuwe technieken, waaronder ERTMS. De minister heeft zich daartoe
enigszins genegen getoond. Dat stemde mij tevreden, maar ik zou de
minister dringend willen vragen werk te maken van de systeemsprong die
nodig is om het spoor ook bij hoge frequenties veilig te houden. Dat
betekent toch een snellere invoer van ERTMS. Ook moet bijvoorbeeld
gekeken worden naar het vastleggen bij welke frequenties van het
spoorgebruik spoorwegovergangen moeten worden vervangen door tunnels.
Tot slot nog een opmerking over de brief over de Taskforce Vitaliteit
Spoor die aan de agenda is toegevoegd. De zorg van de spooraannemers
is dat ProRail hierin nog steeds de lead heeft en dat de
onafhankelijke voorzitter vooral technisch voorzitter is. Ik roep de
minister op, conform mijn motie, om te zorgen dat de taakgroep echt
onafhankelijk wordt, zodat partijen op gelijkwaardige basis tot
resultaten kunnen komen. De minister heeft dat in een vorig overleg
gezegd. Ik wil graag weten hoe het daar nu mee staat.
De heer Mastwijk (CDA): De heer Cramer vraagt, als ik het goed gehoord
heb, de minister om een aanvalsplan spoorveiligheid of woorden van die
strekking. Ik heb gepleit voor een herprioritering van de meest
gevaarlijke punten binnen drie maanden nadat het rapport van de
onderzoeksraad is verschenen. Moet ik uit zijn opmerkingen opmaken dat
hij het wat op de lange baan wil schuiven of heb ik dat verkeerd
begrepen?
De heer Cramer (ChristenUnie): Nee, als dat actieplan er binnen drie
maanden is, vind ik dat ook prima. Ik heb geprobeerd met mijn bijdrage
aan te tonen dat een herprioritering van de meest gevaarlijke punten
misschien ook op dit moment Barendrecht niet als gevaarlijkste punt
zou hebben aangetoond en dat er op zo'n plek nog steeds een ongeluk
kan gebeuren, juist omdat dit sein niet was herkend als één van de
1100 meest gevaarlijke plekken. Dus, het blijkt dat soms op een niet
risicovol punt een ernstig ongeluk een buitengewoon grote impact kan
hebben. Dat heb ik willen aangeven. Je kunt niet alleen maar zeggen:
we kijken alleen naar de meest gevaarlijke punten. Naar onze
inschatting zou op een minder gevaarlijke plaats ook wel iets kunnen
gebeuren wat buitengewoon verstrekkende gevolgen heeft.
De heer Mastwijk (CDA): Ik heb het gevoel dat wij elkaar heel snel
naderen. Ik heb het er steeds over gehad dat risico kans maal effect
is en de minister heeft in zijn brief zes ijkpunten genoemd waarnaar
gekeken moet worden om te beoordelen of een sein gevaarlijk is. Wat
daar ontbreekt is het fenomeen bebouwing in relatie tot gevaarlijke
stoffen. Misschien kunnen wij elkaar straks op dit punt vinden.
De heer Cramer (ChristenUnie): Ik kan daar kort over zijn. Ik vind dat
een goede aanvulling. We moeten dat altijd blijven herijken en als er
nieuwe inzichten zijn die dat kunnen verbeteren, vind ik dat
uitstekend.
De heer Roemer (SP): Ik ben blij dat de ChristenUnie zegt dat er snel
een aanvalsplan moet komen om zaken te verbeteren. Ik denk ook dat wat
de heer Mastwijk op dat punt ingebracht heeft, gemakkelijk daarin te
fietsen is. De minister kan daaruit wel opmaken welke kant hij volgens
de Kamer op moet. Ik hoorde de heer Cramer ook iets over de
kwiteerfunctie zeggen. Vindt hij dat dit een heel belangrijk onderdeel
van het aanvalsplan moet worden?
De heer Cramer (ChristenUnie): We moeten kijken naar het verhogen van
de veiligheid van het gehele systeem. Ik heb aangegeven dat er in de
bestaande situatie iets uitgeschakeld is, namelijk de kwiteerfunctie.
Die had mogelijk de machinist kunnen helpen herinneren dat hij door
rood gereden is. Hij heeft waarschijnlijk langzamer dan 40 kilometer
per uur gereden, anders had hij een ingreep gehad. Dus er is meer aan
de hand dan alleen een STS-passage, naar mijn overtuiging, maar dat
zal het onderzoek moeten uitwijzen. Op dat moment had de
kwiteerfunctie kunnen helpen. Dat hebben de deskundigen vandaag ook
bevestigd. Er zit trouwens ook een dodemansknop in zo'n trein. Die
maakt ook een takkeherrie als dat ding om de 30 seconden gaat. Ik heb
het genoegen gehad op een locomotief op de Betuweroute mee te rijden
en ik vergat even die knop in te drukken. Dan hoor je achter je drie
keer: Sifa, Sifa, Sifa. Doef, daar ging de trein. Ja, ik denk: daar
staat iemand te roepen, dat zal wel. Nou ben ik natuurlijk geen
machinist, dus de machinist greep snel genoeg in. Er was verder
helemaal niks aan de hand, maar het geeft aan dat je heel alert moet
zijn op de signalen. Dus je moet wel alert blijven, maar het helpt je
wel, want de volgende keer gebeurt het je niet weer.
De voorzitter: Dank u wel, mijnheer Cramer. Het is duidelijk merkbaar
dat u als hobby treinen hebt.
De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Het verbaast me volstrekt
dat u dat zegt. Ik heb dat zelf helemaal niet zo door.
De voorzitter: Het valt ook helemaal niet op. Ik zie dat de heer
Roemer nog iets wil zeggen.
De heer Roemer (SP): Ik ben blij met de opmerking van de heer Cramer
over de kwiteerfunctie. Ik hoop dat de minister daar serieus op
ingaat.
De voorzitter: We zullen het straks horen.
Ernst Cramer