Betaalde mantelzorg uit liefde
03/11/2009 13:06
MOVISIE
Wanneer mantelzorg mantelwerk wordt
Voor een deel van de langdurig hulpbehoevenden en hun mantelzorgers zijn er voordelen om de mantelzorgers te betalen uit het door de overheid bekostigde Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit staat in het onderzoek 'De praktijk van het mantelwerk' dat onderzoekers van de Universiteit Utrecht in opdracht van 'Effectieve interventies' van MOVISIE hebben uitgevoerd. Het doel van het onderzoek was na te gaan of het PGB een effectief middel is voor mantelzorgondersteuning.
Uit het onderzoek 'De praktijk van het mantelwerk' blijkt dat het PGB werkzame bestanddelen in zich heeft die bij kunnen dragen aan het welzijn van de betaalde mantelzorger, in het onderzoek 'mantelwerker' genoemd. Het PGB kan ook bijdragen aan het welzijn van de zorgbehoevende en aan de totale zorg op macroniveau. Wel is er een samenhangend beleid nodig waarin alle schakels tussen zorgen en werken op elkaar aansluiten, zodat professionele zorgverleners en mantelwerkers elkaar optimaal aanvullen.
Mantelwerkers voelen zich met het PGB gesteund om zorgtaken in te kaderen en af te bakenen. Zij kunnen met het PGB grenzen stellen aan de 'vanzelfsprekende' zorg en gepaste emotionele afstand nemen van het veeleisende zorgwerk. Ook draagt het PGB duidelijk bij aan de beschikbaarheid van mantelzorgers, aangezien de vergoeding vanuit het PGB een compensatie vormt voor het inkomensverlies van hun reguliere werk. Het PGB kan daarnaast bijdragen aan het bevorderen en bewaken van de kwaliteit van zorg. Mantelwerkers voelen eerder de behoefte zich te professionaliseren nu zij betaald krijgen voor hun diensten. De cliënt heeft als voordeel dat hij of zij meer de regie over eigen zorgbehoeften krijgt en zelf keuzes kan maken bij de inkoop van zorg. Dit kan bijdragen aan een meer gelijkwaardige relatie met het familielid. Tot slot heeft het aanwenden van het PGB voor mantelzorg ook een positief gevolg op macroniveau, omdat mantelzorg goedkoper is dan professionele zorg. Uit het onderzoek blijkt dat het PGB niet doorslaggevend is voor de keuze om zorg te verlenen. De mantelwerkers geven aan dat zij ook zonder betaling de noodzakelijke zorg zouden blijven verlenen. Mantelwerk blijft dus zorg uit liefde.
Neveneffecten
Volgens de professionele zorgverleners, die naast de mantelwerkers zijn ondervraagd in het onderzoek, zijn er ook bezwaren te noemen. Zij geven aan dat het gebrek aan gerichte scholing, controle op het mantelwerk en sluipende overbelasting van de mantelwerker risico's vormen voor de kwaliteit van geleverde zorg. Een nadeel voor de mantelwerker is dat de arbeidsvoorwaarden niet goed zijn geregeld. En door de verzakelijking van de familierelaties liggen soms ook contractuele conflicten op de loer.
Inzicht in sociale interventies
Dit onderzoek is de eerste in een reeks onderzoeksrapporten van het onderzoeksprogramma 'Inzicht in sociale interventies' van MOVISIE. Binnen het programma zijn studies in voorbereiding op het terrein van vrijwilligerswerk, mantelzorg, activering, het tegengaan van radicalisering en het bevorderen van actief burgerschap in de buurt. Steeds staat de vraag centraal of in de sociale sector toegepaste 'methoden' werken.