Universiteit van Tilburg

Persbericht 3 november 2009

Identiteit migranten verandert voortdurend

Promotieonderzoek naar arbeidsmigranten in China

Communicatieve processen spelen een belangrijke rol in de identiteitsvorming van migranten. De Chinese promovenda Dong Jie van de Universiteit van Tilburg onderzocht deze processen in Beijing en concludeerde dat de identiteit van migranten voortdurend verandert. De samenleving gaat daar echter niet altijd in mee. Dong promoveert op woensdag 4 november aan de Universiteit van Tilburg.

Sinds de jaren tachtig van de 20e eeuw trekken in China vele mensen van het platteland naar de stad om te werken. Deze migratie heeft gevolgen voor hun identiteit: mensen uit verschillende culturen en met verschillende taalachtergronden komen in de stad samen. De Chinese etnografe Dong Jie onderzocht hoe de identiteitsverandering van deze migranten tot stand komt in de interactie met mensen om hen heen, maar ook in de Chinese media en de politiek. Met behulp van interviews met migranten, observaties en tekstanalyses analyseerde ze het taalgebruik op drie niveaus: dat van taal en communicatie van migranten, dat van reflectie op eigen en andermans taalgedrag en dat van teksten over migranten in de openbare ruimte, zoals de media en beleidsteksten.

De identiteitsvorming van Chinese arbeidsmigranten is een flexibel en fluïde proces, concludeert Dong op grond van haar analyse van het taalgebruik van migranten. Een voorbeeld: een schoonmaakster van een zwembad in Beijing durft nauwelijks te spreken omdat ze een accent heeft, waardoor het lijkt of haar taalvaardigheid onvoldoende is. Nog een voorbeeld: Een meisje uit de provincie Sichuan stelt zich voor op haar nieuwe school en wordt uitgelachen omdat ze een dialect spreekt. Deze talige gebeurtenissen hebben gevolgen voor hoe een migrant zichzelf ziet.

Ook in de communicatie over identiteit vindt identiteitsvorming plaats. Zo observeerde Dong Jie een groepsdiscussie in een klas op een basisschool in Beijing over thuistalen en dialecten van migrantenkinderen. Wat we daar zien is hoe de taal en sociale achtergrond van migrantenkinderen elementen zijn in de constructie van een migrantenidentiteit van bovenaf.

Stereotypen
Uit Dongs analyse van de institutionele communicatie blijkt ten slotte dat mensen de identiteit van migranten behandelen als een algemeen en star begrip. Zo adviseert een tijdschrift potentiële migranten om de taal Putonghua te leren voordat ze verhuizen naar de stad. In dit soort berichten worden stereotypen van migranten en hun eigenschappen gebruikt.

Al deze communicatieve processen, zowel de flexibele op individueel niveau als de 'starre' op het niveau van de samenleving als geheel, maken deel uit van het identiteitsvormingsproces van migranten, stelt Dong. Enerzijds veranderen migranten voorturend, anderzijds worden ze juist in een hoek geduwd. Ook van migranten in West-Europa en Noord-Amerika hebben daarmee te maken. Overigens is identiteitsvorming een sociaal proces dat veel meer omvat dan het communicatieve niveau, tekent de promovenda hierbij aan.

Dong Jie (1975, Beijing, China) is taalkundig antropologe bij het Departement Taal- en Cultuurstudies van de Universiteit van Tilburg en tevens verbonden aan Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving van de UvT. Ze studeerde economie aan de Beijing International Studies University (BA), Engels aan de University of London (MA) en Education and Community Studies aan de University of East London.




Universiteit van Tilburg