Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_7XFLAS

3 november 2009

Zen-boeddhisten houden van rare monniken
Excentrieken in Zen-kunst onthullen nieuwe kant van Zen-boeddhisme

Het bestuderen van thema's in de Chinese kunst kan verrassende nieuwe inzichten opleveren. Dat bewijst NWO-onderzoeker Paramita Paul. Zij bestudeerde de manier waarop de zogenaamde Zen-excentrieken, een aantal rare monniken die leefden tussen de zevende en tiende eeuw na Christus, worden voorgesteld in de Chinese kunst. Paramita Paul ontdekte dat de monniken door iedereen anders gerepresenteerd en bekeken werden. Dit laat zien hoe divers het Zen-boeddhisme kon zijn. Paul promoveert op 3 november aan de Universiteit Leiden.

De zogenaamde excentrieken waren legendarische monniken die gekleed gingen in vodden en zich op alle mogelijke manieren afwijkend gedroegen. De monniken waren vooral erg populair onder Chan-boeddhisten, in Nederland beter bekend onder hun Japanse naam Zen-boeddhisten. Tijdens de Song en Yuan dynastieën (960-1368), worden zij ook een populair thema in de Chinese kunst. Paul onderzocht hoe de excentrieken werden weergegeven en concludeerde dat de Chan-kunst een diversiteit onthult die tot nu toe niet achter de Zen-boeddhisten werd gezocht.

Geen kunst van de leegte
De Chan-kunst werd lange tijd beschouwd als kunst waarin vooral de leegte centraal staat. Deze kunst werd bovendien vaak gemaakt door een handvol abten en monniken. Maar de kunst met de excentrieken als thema, blijkt van een hele andere aard te zijn. De kunstenaars die de werken over de excentrieken maakten hadden hele uiteenlopende achtergronden.

Het onderzoek van Paramita Paul laat zien hoe sterk kunst en het Chan-boeddhisme in vroegmodern China met elkaar verbonden waren. Zij vond bijvoorbeeld teksten naast de portretten van de excentrieken. In die teksten werden ideeën opgeworpen en vragen gesteld aan de kijker. Zo werd kunst onderdeel van religie. Dat blijkt ook uit de handleidingen uit de kloosters die Paul bestudeerde. Daaruit bleek dat de portretten en andere representaties van de excentrieken een grote rol speelden in het kloosterleven.

Paramita Paul voerde haar onderzoek uit met een Mozaïeksubsidie van NWO. Mozaïek is een subsidie voor jonge, talentvolle allochtone afgestudeerden waarmee zij vier jaar lang promotieonderzoek kunnen uitvoeren.


---