Onder embargo tot woensdag 4 november 15.00 uur
Dit is een persbericht van het Auditteam Voetbalvandalisme
Onderzoek ongeregeldheden rond de wedstrijd Cambuur Leeuwarden - Roda JC d.d. 3 juni 2009
Er hebben zich op 3 juni 2009 zeer ernstige ongeregeldheden voorgedaan tijdens en na de voetbalwedstrijd tussen SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC . Politiefunctionarissen, stewards en beveiligers hebben het daarbij zwaar moeten ontgelden. Meer dan 30 personen zijn gewond geraakt. Het Auditteam Voetbalvandalisme spreekt zijn bewondering en waardering uit voor al diegenen die onder deze uiterst moeilijke en gevaarlijke omstandigheden zo professioneel mogelijk en met grote inzet hun werkzaamheden hebben verricht. Het Auditteam hecht eraan dit aspect als eerste te benadrukken alvorens aan de conclusies en aanbevelingen te beginnen.
Het onderzoek van het Auditteam is erop gericht (geweest) eventuele tekortkomingen te signaleren en daar lering uit te trekken voor de toekomst.
Gemeente, club en politie hebben in de voorbereiding op de voetbalwedstrijd tussen SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC van 3 juni 2009 weliswaar overleg gevoerd maar hebben geen eenduidig en helder beeld gehad over de risicokwalificering en de daarbij behorende afstemming van veiligheidsmaatregelen. De politie heeft voor de wedstrijd een andere risico-inschaling (C - zwaarste categorie) gehanteerd dan de club (B - middencategorie). Ondanks de grote risico's die er aan de wedstrijd waren verbonden, is door de autoriteiten nauwelijks overwogen om de wedstrijd bij daglicht af te werken. Zoals bekend is de huidige ligging van het stadion van SC Cambuur Leeuwarden midden in een woonbuurt nauwelijks geschikt voor het spelen van risicowedstrijden. Verder bleek dat tijdens de wedstrijd niet alle toegangshekken bemand waren. Supporters zonder kaartje konden daardoor het stadion aan de noordzijde betreden. Het stadion was volledig uitverkocht en er waren nog enige tientallen extra plaatsen gecreëerd. Tijdens de wedstrijd waren veel trappen op de tribunes en een deel van de omloop bezet door supporters, waardoor de vluchtwegen deels waren geblokkeerd. Er gold tijdens de wedstrijd geen alcoholverbod in het stadion voor het overgrote deel van de supporters.
De afstemming, coördinatie en communicatie tussen politie en beveiligingsorganisatie in het stadion tijdens en na de wedstrijd verliep minder goed. Mede hierdoor heeft het te lang geduurd voordat er werd ingegrepen bij ernstige ongeregeldheden bij de Noordtribune.
Deze en andere conclusies trekt het Auditteam Voetbalvandalisme in het rapport "onderzoek naar de ongeregeldheden rond de wedstrijd SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC".
Op 3 juni zijn dertien aanhoudingen verricht. Via een snelrechtprocedure zijn negen personen deels onvoorwaardelijk en deels voorwaardelijk veroordeeld tot gevangenisstraffen, in combinatie met werkstraffen, schadevergoedingsverplichting en een geldboete. Nadien heeft de politie 69 dossiers aangemaakt, waarvan intussen 67 personen zijn geïdentificeerd. Dit mede dankzij het tonen van foto's op de website
De resultaten van het onderzoek door het Auditteam voetbalvandalisme zijn woensdag 4 november in Leeuwarden door Gerard Beelen namens het Auditteam aangeboden aan burgemeester Crone van Leeuwarden.
Het Auditteam deed onderzoek naar de toedracht van de ongeregeldheden rond de beslissende wedstrijd voor promotie/degradatie van 3 juni 2009. Na de wedstrijd ontstonden zowel binnen als buiten het stadion rellen. In totaal raakten 25 politiemensen en 7 beveiligingsmedewerkers van Cambuur gewond. Ondanks de enorme omvang van de rellen zijn zowel politie als beveiliging van Cambuur erin geslaagd om een confrontatie tussen supporters van beide clubs te voorkomen.
Het Auditteam beveelt aan dat een nadere studie verricht wordt naar de haalbaarheid van een nieuw stadion op een andere locatie. Verder dienen de gemeente, politie, OM en club gezamenlijk maatregelen te treffen om incidenten met voetbalsupporters te verminderen. Bij risicowedstrijden is het aan te bevelen in het vervolg te overwegen om de wedstrijd bij daglicht af te werken. De veiligheidsorganisatie van Cambuur dient de toegangscontrole te verscherpen.
Het Auditteam Voetbalvandalisme is in augustus 2003 ingesteld door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en heeft tot taak om bij ingrijpende incidenten van voetbalvandalisme in Nederland kortlopend feitenonderzoek te doen en onderzoek te doen naar het voorkómen van incidenten.
Voorzitter is mevrouw A. Jorritsma, burgemeester van Almere. De andere leden zijn H.P. Wooldrik
(oud-hoofdofficier van justitie), G. Beelen (brigade-generaal bij de Koninklijke Marechaussee en voormalig auditor bij de KNVB), G.J.M. Ruijs (regionaal commandant/directeur veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland), M. Salet (burgemeester van Spijkenisse) en P. van Zunderd (oud-korpschef KLPD).
----
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Paul Hulshof (Auditteam), telefoon 06 2486 1760.
Ongeregeldheden rond de wedstrijd SC
Cambuur Leeuwarden - Roda JC op
3 juni 2009
Auditteam Voetbalvandalisme
Ongeregeldheden rond de wedstrijd SC Cambuur
Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Den Haag, oktober 2009
Auditteam Voetbalvandalisme
Inhoudsopgave
1 Inleiding 3
2 Feitenreconstructie 4
2.1 Achtergrondinformatie 4
2.2 Voorafgaande play-off wedstrijden in het seizoen 2008/2009 9
2.3 Voorbereiding wedstrijd 3 juni 2009 13
2.4 Gebeurtenissen op de wedstrijddag 18
2.5 Afloop 27
3 Conclusies en aanbevelingen 30
Bijlagen 38
Bijlage 1 Tijdslijn belangrijkste gebeurtenissen 39
Bijlage 2 Supportersvereniging en ketenpartners 42
Bijlage 3 Lijst van respondenten 44
Bijlage 4 Straffen daders ongeregeldheden 45
Pagina 2 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
1 Inleiding
Het Auditteam Voetbalvandalisme dat in 2003 is ingesteld door de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, doet onderzoek naar ingrij-
pende incidenten van voetbalvandalisme in Nederland, en legt daarbij een
relatie met het Beleidskader Bestrijding Voetbalvandalisme en Voetbalge-
weld 2005.
Op woensdag 3 juni 2009 werd in Leeuwarden de beslissende wedstrijd
gespeeld van de play-off wedstrijden in het kader van promotie/degradatie
tussen SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC. Direct na de wedstrijd, die
door Roda JC na strafschoppen wordt gewonnen, ontstaan er vrijwel gelijk-
tijdig zowel binnen als buiten het stadion ongeregeldheden tussen aanhan-
gers van SC Cambuur Leeuwarden en de beveiligers en politie.
Binnen het stadion probeert een groep van ongeveer vijftig SC Cambuur
Leeuwarden-supporters het hek tussen de Noordtribune en het uitvak te
bestormen. De beveiligers van de Noordtribune proberen dit uit alle macht te
voorkomen. Na ongeveer vijftien minuten, waarbij de beveiligers worden
geschopt, geslagen en bekogeld, verleent de ME bijstand in het stadion.
Door middel van enkele charges met de lange wapenstok weet de politie de
situatie onder controle te krijgen.
Buiten het stadion wordt de ME ruim anderhalf uur op twee verschillende
locaties belaagd door relschoppers die hen bestoken met straatstenen,
vuurwerk en hekken. Na de inzet van traangas weet de politie de situatie
ook buiten het stadion onder controle te krijgen.
In totaal zijn vijfentwintig politiemensen en zeven beveiligers van de BVO
gewond geraakt, variërend van blauwe plekken tot kneuzingen. De materiële
schade voor de BVO en de gemeente is aanzienlijk. Bij de eerste rechtszit-
tingen van daders zijn bedragen genoemd van 25.000 30.000.
Er zijn tot nu toe zestig personen aangehouden voor de rellen op 3 juni
2009. Tien personen zijn inmiddels door de politierechter veroordeeld. Drie
van hen hebben een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd gekregen.
Naar aanleiding van dit incident heeft het Auditteam Voetbalvandalisme op
verzoek van de burgemeester van Leeuwarden een audit ingesteld om de
feitelijke gebeurtenissen op een rij te zetten en concrete aanbevelingen te
doen.
In het kader van deze audit zijn beelden van de incidenten binnen en buiten
het stadion bekeken en zijn gesprekken gevoerd met de veiligheidscoördina-
toren van de beide BVO's, de burgemeester van Leeuwarden, de directie
van SC Cambuur Leeuwarden, een vertegenwoordiger van de supporters-
vereniging van SC Cambuur Leeuwarden, de politiecommandanten die
nauw bij het incident betrokken waren, enkele gewonde medewerkers van
de ME die in de linie hebben gestaan, medewerkers van de RID, de voet-
balofficier van het parket Leeuwarden, en drie betrokken ambtenaren Open-
bare orde en veiligheid van de gemeente Leeuwarden.
Een volledig overzicht van de lijst met respondenten die zijn geïnterviewd is
opgenomen in bijlage 3.
Pagina 3 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
2 Feitenreconstructie
2.1 Achtergrondinformatie
Lastige supportersgroep en eerdere incidenten
Aard en omvang van de groep
SC Cambuur Leeuwarden is een echte volksclub en heeft sinds jaren al een
groep zeer fanatieke supporters die in het verleden betrokken is geweest bij
verscheidene incidenten. Het meest opvallende incident heeft zich in het
seizoen 2007-2008 voorgedaan toen een groep van ongeveer vijftig
hardekernsupporters van SC Cambuur Leeuwarden een bus gehuurd heeft
om daarmee op eigen gelegenheid af te reizen naar Maastricht voor de
wedstrijd tegen MVV. Saillant detail is dat deze wedstrijd zonder publiek
gespeeld moest worden. Uiteindelijk is de groep weggestuurd uit Maastricht
en hebben zij zich in het centrum van Arnhem onder invloed van drank en
cocaïne zwaar misdragen.1
De groep hardekernsupporters van SC Cambuur Leeuwarden bestaat uit
150 tot 200 personen, waarvan ongeveer honderd notoire relschoppers. Er
zijn bij de politie Leeuwarden zeven leiders bekend en de groep is gemengd
qua leeftijd. De jongere supporters, in de leeftijd 14 17 jaar, zijn niet vol-
doende in beeld bij de betrokkenen in vergelijking met de groep in de leeftijd
25 40 jaar.2
Sinds dit seizoen houdt de RID in het kader van Hooligans in Beeld dossiers
bij van de groep voetbalhooligans. Dit project zou eigenlijk drie jaar geleden
al gestart zijn, maar door capacitaire en financiële redenen binnen het poli-
tiekorps Fryslân is dit pas in het nieuwe seizoen 2009/2010 gebeurd. Op dit
moment is er een top dertig opgesteld van beruchte SC Cambuur Leeuwar-
den-hooligans. In persoonsdossiers wordt de meest actuele informatie ver-
zameld. Van driehonderd andere personen is ook een dossier opgesteld,
maar deze dossiers zijn minder uitgebreid en up-to-date.
Locaties waar de groep zich ophoudt
De risicosupporters van SC Cambuur Leeuwarden, waaronder een groep
met stadionverboden, houden zich meestal op in verschillende cafés in de
buurt van het stadion, de 'Cambuur-Bar' en 'Café-bar Claus'. Regelmatig
worden deze cafés bezocht door personen met een stadionverbod. Er wordt
in deze cafés stevig ingedronken en drugs (cocaïne) gebruikt. Het blijft voor
de RID moeilijk om constant zicht te houden op personen met een stadion-
verbod en de locaties waar zij zich ophouden tijdens wedstrijddagen.
Er zijn geen mogelijkheden om individuen stelselmatig te volgen buiten het
domein van de strafrechtwetgeving.
Noot 1 In het kader van project 'Hooligans in Beeld' zijn de beelden van deze groep, genomen in een
Arnhems café, gebruikt en verstuurd naar alle voetbalcoördinatoren van de politie in Nederland.
De daders van deze ongeregeldheden zijn nog steeds niet voor de rechter verschenen.
Noot 2 Overigens is dit een landelijk probleem. Om ethische redenen is een informatiepositie in- of
rondom deze groep moeilijk dan wel onwenselijk. Bekend is dat drank- en cocaïnegebruik
plaatsvindt binnen deze groep jongeren tussen de 14 en 16 jaar.
Pagina 4 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
De groep gaat niet alleen naar wedstrijden van SC Cambuur Leeuwarden
maar wordt ook vaak gezien op andere niet aan voetbal gerelateerde eve-
nementen in de regio Friesland (dancefeesten, basketbal en ijshockey).
In het stadion is de bar van het supportershome gevestigd, 'Het Hertje',
waar de fanatieke aanhang voor de wedstrijd bijeen komt. De supporters-
vereniging is al ruim dertig jaar uitbater van het supportershome en de uitgif-
tekiosken (ook van het evenementenbier). Er is controle op leeftijd en er
worden vier of vijf bewakers ingezet in dit café. In ruim dertig jaar hebben er
volgens de uitbater nooit ongeregeldheden plaatsgevonden in het suppor-
tershome.
Drank- en drugsgebruik
Er wordt over het algemeen veel gedronken en er worden veel verdovende
middelen (cocaïne) gebruikt door de groep risicosupporters. In de veilig-
heidsverklaring voor het seizoen 2009/2010, waarin het voetbalconvenant
van Leeuwarden is verankerd, staat beschreven dat 'politie en de BVO SC
Cambuur Leeuwarden optreden tegen misbruik van alcohol en andere `sti-
mulerende' middelen' (p. 19). Hoe dit beleid concreet is uitgewerkt, staat
nergens beschreven. Volgens geïnterviewden van gemeente, club en politie
is er tot op heden nog geen streng beleid ontwikkeld en vastgesteld, gericht
op het tegengaan van overmatig drank- of cocaïnegebruik.
Incidenten bij thuiswedstrijden
Bij thuiswedstrijden ontstaan de meeste problemen als een grote groep rel-
schoppers op een strategische positie langs de vertrekroute van de bussen
met bezoekende supporters gaat staan om de tegenstander `uit te zwaaien'.
Dit leidt geregeld tot incidenten waarbij stenen naar bussen en/of politie
worden gegooid. De portefeuillehouder voetbal van de politie zegt in zijn
proces verbaal van bevindingen, opgesteld daags na de ongeregeldheden
op 3 juni 2009, hierover het volgende:
"Het is mij bekend dat een groep van ongeveer honderd relschoppers bij
vrijwel iedere wedstrijd van SC Cambuur Leeuwarden probeert om na de
wedstrijd de confrontatie met de supporters van de tegenpartij aan te gaan.
Hiervan zijn in de afgelopen seizoenen vele voorbeelden bekend.'
De politie heeft gemerkt dat naarmate het seizoen vorderde steeds meer SC
Cambuur Leeuwarden-supporters zich verzamelden om de bussen 'uit te
zwaaien".
In het verslag van de voetbaldriehoek van 23 maart 2009 wordt bij de be-
spreking van de voortgang van Hooligans in Beeld door de politie het vol-
gende geconstateerd:
· Er is sprake van verplaatsing van geweld naar de omgeving buiten het
stadion en/of horeca.
· Het supportersgeweld vermengt zich met de algemene jongerenproble-
matiek (een jong publiek dat gewoon voor de rellen gaat).
Hoofdlijnen veiligheidsbeleid
Sociaal preventief supportersbeleid
In 2000 is in Leeuwarden het sociaal preventief supportersproject 'Helden
rond de velden' gestart. Het betrof een integraal supportersbeleid van de
BVO, gemeente, politie en een trajectbureau voor jongeren. Het project be-
stond uit verschillende onderdelen. Er was een 'fancoach', die tijdens wed-
strijden tussen de fans op de fanatieke Noordtribune zat en meeging naar
Pagina 5 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
uitwedstrijden. Medewerkers van een trajectbureau begeleidden jongeren
met een stadionverbod naar hun terugkeer in het stadion. Ook werd er door
het trajectbureau voorlichting gegeven op scholen. Het project 'Helden rond
de velden' heeft in 2002 de Hein Roethofprijs gewonnen. In 2004/2005 is de
fancoach gestopt, twee jaar geleden is gestopt met de begeleiding van jon-
geren met een stadionverbod en sinds mei 2009 is de voorlichting op scho-
len gestopt, omdat SC Cambuur Leeuwarden inmiddels een eigen scholen-
project heeft. Er is geen nieuw integraal sociaal preventief supportersbeleid
gestart.
Stadionverboden en stadionomgevingsverboden
Sinds de nieuwe algemeen directeur drie jaar geleden is aangesteld, voert
de club een strenger beleid bij het opleggen van stadionverboden.
In totaal hebben op dit moment 39 SC Cambuur Leeuwarden-supporters een
landelijk stadionverbod en 17 SC Cambuur Leeuwarden-supporters hebben
een lokaal stadionverbod opgelegd gekregen van de BVO. 27 personen is
een stadionomgevingsverbod opgelegd. De stadionomgevingsverboden zijn
niet gekoppeld aan de stadionverboden.
Het opleggen van een stadionomgevingsverbod is een bevoegdheid van de
burgemeester en het is niet noodzakelijk dat eerst een stadionverbod is op-
gelegd.
In de praktijk zullen deze echter wel vaak samenvallen, maar de burge-
meester maakt uiteindelijk zelf een afweging aan de hand van de specifieke
criteria die gelden voor het opleggen van een stadionomgevingsverbod.3
Alcohol- en drugsbeleid
Politie en de BVO SC Cambuur Leeuwarden hebben in de veiligheidsverkla-
ring voor het stadion vastgelegd om op te treden tegen excessief alcoholge-
bruik in het stadion. Dit beleid geldt overigens ook voor het gebruik van an-
dere `stimulerende' middelen. Hoe dat optreden er precies uitziet is niet
uitgewerkt. Buiten het stadion geldt een verbod op alcoholgebruik in de
openbare ruimte waartegen door politie wordt opgetreden (veiligheidsverkla-
ring stadion SC Cambuur Leeuwarden 2009/2010).
Een periode lang is er in het stadion tijdens wedstrijden helemaal geen bier
geschonken. Sinds maart 2009 mag er weer evenementenbier worden ge-
schonken middels een door de gemeente afgegeven gedoogverklaring in
afwachting van een definitieve vergunning.
In de veiligheidsverklaring is vastgelegd dat in het stadion evenementenbier
wordt geschonken en in de kantine (supporterscafé Het Hertje) en de za-
kenclub normaal bier (p. 17).
In de praktijk blijkt er niet streng gecontroleerd te worden op alcoholgebruik
bij binnenkomst van het stadion.
De afspraken over het nuttigen van alcohol bij buscombi's zijn nergens vast-
gelegd en blijken in de praktijk niet voor iedereen even duidelijk te zijn. In
principe mag er tijdens de heenweg niet worden gedronken. Op de terugreis
mogen supporters hun zelf meegenomen drank uit de laadruimte halen en
nuttigen. Er zijn geen regels of afspraken opgesteld over het maximum aan-
Noot 3 De burgemeester kan overgaan tot het opleggen van het in het eerste lid bedoeld
omgevingsverbod, indien de persoon de openbare orde in of in de omgeving van genoemd
stadion in ernstige mate heeft verstoord op een dag dat een wedstrijd van de in artikel 2.2.2a
genoemde organisator in dit stadion is gespeeld.
Pagina 6 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
tal drankjes per persoon. Volgens de supportersvereniging mag in sommige
bussen op de heenweg echter wel worden gedronken terwijl dat bij andere
bussen alleen op de terugreis mag. In sommige bussen mag soms helemaal
niet worden gedronken. Dit beleid leidt tot ongelijkheid en frustraties onder
supporters. De supportersvereniging van SC Cambuur Leeuwarden, 'De
Kern van Cambuur', heeft begin dit jaar een visiedocument opgesteld over
het supportersbeleid in Leeuwarden.4
In het document worden met name de combiregelingen en het beleid rond
stadionverboden ter discussie gesteld.
In bijlage 2 wordt nader ingegaan op dit document en de bespreking daar-
van met de ketenpartners.
Afspraken tussen burgemeester, BVO en politie
In de veiligheidsverklaring voor SC Cambuur Leeuwarden, het calamiteiten-
plan voor het stadion en in de draaiboeken van de politie en club die worden
opgesteld voor elke wedstrijd, staan de taken en verantwoordelijkheden van
betrokken partners verwoord.
De voor dit onderzoek meest belangrijke afspraken luiden als volgt:
· De BVO SC Cambuur Leeuwarden is eerstverantwoordelijke voor de
orde en veiligheid in het stadion (p. 6 veiligheidsverklaring SC Cambuur
Leeuwarden 2009/2010) .
· De politie heeft in eerste instantie nadrukkelijk een adviserende rol (rich-
ting burgemeester) ten aanzien van de wedstrijdorganisatie. Operationeel
heeft de politie een ondersteunende rol ten aanzien van de organisatie
van betaald voetbal wedstrijden. Bij eventuele ongeregeldheden draagt
de politie zorg voor de handhaving van de openbare orde (p. 6 veilig-
heidsverklaring SC Cambuur Leeuwarden 2009/2010).
· De veiligheidscoördinator van SC Cambuur Leeuwarden kan bijstand aan
de politie vragen voor een operationeel optreden binnen het stadion. Als
de operationele commandant of de algemene commandant hier positief
over oordeelt, zullen de betreffende politie-eenheden door hen worden
ingelicht. Er wordt gestreefd naar het zo snel mogelijk stabiliseren en
neutraliseren van de situatie waardoor de veiligheidsorganisatie van SC
Cambuur Leeuwarden weer zelfstandig kan optreden (p. 10 draaiboek
politie).
· In geval van calamiteiten of zeer ernstige verstoringen van de openbare
orde kan de operationele commandant of de algemeen commandant na
overleg met de driehoek besluiten om de verantwoordelijkheid van de
veiligheidsorganisatie binnen het stadion over te nemen (p. 10 draaiboek
politie).
· De burgemeester geldt als vergunningverstrekker voor de evenementen.
Als verantwoordelijke voor de Openbare Orde en Veiligheid, toetst de
Burgemeester de maatregelen en organisatie van de club (p. 6 veilig-
heidsverklaring SC Cambuur Leeuwarden 2009/2010).
· Bij wedstrijden met een verhoogd risico (categorie C), kan de burge-
meester bepalen dat de Coopmansstraat, de straat aan de achterzijde
van de Noordtribune, wordt afgesloten voor alle verkeer om deze te
gebruiken voor parkeerplaatsen voor de bussen van de supporters van
de bezoekende club. Bij het afsluiten van de Coopmansstraat moet het
Noot 4 Combiregeling, Cambuur-regeling? Het supportersbeleid onder de loep genomen, Kern van
Cambuur, 2009.
Pagina 7 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
te allen tijde mogelijk blijven dat de nooddiensten gebruik kunnen maken
van het afgesloten gedeelte (p. 6 veiligheidsverklaring SC Cambuur
Leeuwarden 2009/2010).
Verouderd stadion en infrastructuur
Het stadion van SC Cambuur Leeuwarden ligt middenin in een woonwijk en
dat maakt het voor de politie moeilijk om de openbare orde te handhaven.
Ook de infrastructuur van het stadion is verouderd. Hierdoor is een wedstrijd
in Leeuwarden sneller een risicowedstrijd dan elders. De situatie bij SC
Cambuur Leeuwarden lijkt erg veel op de situatie die er destijds was bij het
Oosterparkstadion in Groningen. Voor de politie is optreden in deze buurt
lastig, omdat relschoppers via kleine stegen en onoverzichtelijke straten
kunnen opereren. Bovendien is er in de omgeving van het stadion sprake
van beperkte kunstmatige verlichting, waardoor de wedstrijden die plaats-
vinden in de avonduren extra risico's met zich meebrengen.
De volgende afbeelding is een plattegrond van het stadion en omgeving.
Afbeelding 1: Overzicht stadion en omgeving. Vertrekroute bezoekers
De Noordtribune, met de fanatieke aanhang van SC Cambuur Leeuwarden,
bestaat uit de vakken 10 t/m 14. De ingang van de Noordtribune zit tussen
de vakken 9 en 10 aan de kant van het Cambuurplein. Ook het bezoekers-
vak bevindt zich op de Noordtribune, in vak 15. Tussen vak 14 en vak 15 is
een Lexanwand bevestigd, die beschilderd is zodat de fans elkaar niet kun-
nen zien. Aan de voet tussen vak 14 en vak 15 staat een hek met een deur.
Halverwege de Coopmansstraat, tussen de vakken 15 en 16, is een afgeslo-
ten parkeerplaats ('gastenlaantje') waar maximaal vier bussen van de be-
zoekende supporters geparkeerd kunnen worden. De rest van de bussen
wordt geparkeerd op de openbare weg van de Coopmansstraat aan de ach-
terzijde van de Noordtribune.
Pagina 8 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
De bezoekende supporters vertrekken meestal met bussen vanuit de Coop-
mansstraat rechtsaf in de richting van de rotonde bij de Archipelweg.5
De vertrekroute is met de rode pijl weergegeven.
De supporters van SC Cambuur Leeuwarden houden zich bij het vertrek van
de bussen meestal op in de buurt van de rotonde bij de Archipelweg (zie
blauwe cirkels).
2.2 Voorafgaande play-off wedstrijden in het seizoen 2008/2009
2.2.1 Eerste ronde play-off wedstrijden tegen FC Zwolle
(19, 22 en 25 mei 2009)
FC Zwolle SC Cambuur Leeuwarden, 19 mei 2009 (2 1)
Op 19 mei 2009 speelt SC Cambuur Leeuwarden de eerste play-off wed-
strijd in Zwolle. Ongeveer tien bussen met SC Cambuur Leeuwarden-
supporters hebben de wedstrijd bezocht die uiteindelijk met 2-1 gewonnen
werd door FC Zwolle. Er hebben zich voorafgaande aan, tijdens en na af-
loop van de wedstrijd geen incidenten voorgedaan.
Overlijden Jan Riedstra
Op 21 mei 2009 overlijdt plotseling Jan Riedstra, een onder de aanhang van
SC Cambuur Leeuwarden zeer populair persoon. Riedstra was nauw ver-
bonden met SC Cambuur Leeuwarden. Hij was bestuurslid en vicevoorzitter
van de Leeuwarder voetbalclub in de jaren negentig. In 2005 redde hij SC
Cambuur Leeuwarden, als een van de vier leden van de `Bierhuisgroep', van
een financiële ondergang.
Een dag na zijn overlijden, op 22 mei 2009, hebben de supporters van SC
Cambuur Leeuwarden een herdenkingstocht gehouden. De burgemeester
van Leeuwarden heeft toestemming voor de herdenkingstocht gegeven om
oplopende spanningen onder de supporters te voorkomen.
SC Cambuur Leeuwarden FC Zwolle, 22 mei 2009 (3 1)
De thuiswedstrijd tegen FC Zwolle vond ook plaats op 22 mei 2009. De poli-
tie heeft een sectie ME ingezet die als opdracht had de bezoekende suppor-
ters veilig de stad uit te krijgen. De hoeveelheid bier die tijdens deze wed-
strijd wordt omgezet ligt ongeveer twee keer zo hoog als bij een gewone
thuiswedstrijd van SC Cambuur Leeuwarden. Tijdens de wedstrijd is door
een SC Cambuur Leeuwarden-supporter een bierfles op het veld gegooid,
waardoor de wedstrijd door de scheidsrechter tijdelijk is stilgelegd. Na de
wedstrijd, die door SC Cambuur Leeuwarden met 3 1 werd gewonnen,
hebben relschoppers van SC Cambuur Leeuwarden de bussen van FC
Zwolle bekogeld. Hierbij zijn geen gewonden gevallen, de omvang van de
schade is onbekend.
Noot 5 De politie probeert zo onvoorspelbaar mogelijk te zijn bij de vertrekroutes van de bussen met
bezoekende supporters. Zie voetnoot 6 voor mogelijke routes die gekozen kunnen worden.
Pagina 9 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
SC Cambuur Leeuwarden FC Zwolle, 25 mei 2009 (2 0)
De beslissende wedstrijd tegen FC Zwolle vond op 25 mei 2009 wederom in
Leeuwarden plaats. De spanning rond de wedstrijd en de spanning tussen
supportersgroepen van beide BVO's was groot. FC Zwolle zou met veel
supporters naar Leeuwarden komen.
De politie heeft een peloton ME ingezet om de openbare orde te handhaven
en ervoor te zorgen dat de bussen veilig weg zouden kunnen komen. Uitein-
delijk hebben zich geen incidenten voorgedaan. De wedstrijd is door SC
Cambuur Leeuwarden gewonnen met 2 0.
2.2.2 Tweede ronde play-off wedstrijden tegen Roda JC (28 en 31 mei 2009)
SC Cambuur Leeuwarden Roda JC, 28 mei 2009 (0 0)
De eerste thuiswedstrijd tegen Roda JC was op donderdag 28 mei 2009. Er
is een kort telefonisch vooroverleg geweest tussen de voetbalcoördinatoren
van de politie en tussen de veiligheidscoördinatoren van de twee BVO's. Er
zijn geen verslagen gemaakt van deze vooroverleggen.
SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC hebben geen historie met elkaar, dus
uit het vooroverleg kwamen weinig bijzonderheden naar voren. Er is uitein-
delijk een sectie ME ingezet. Roda JC heeft vier bussen bij het gastenlaan-
tje geparkeerd. Met de beveiligers die aan de voet van de Noordtribune
werkzaam zijn, is de afspraak gemaakt dat zij zich tijdens de wedstrijd met
het gezicht naar het publiek zouden opstellen. De reden hiervoor is dat tij-
dens de eerste ronde van de play-offs tegen FC Zwolle vanaf de Noordtri-
bune een fles bier op het veld is gegooid.
De wedstrijd eindigde in 0 0. Supporters van Roda JC probeerden tijdens
de wedstrijd hekken uit de grond te halen, tussen het bezoekersvak 15
(Noordtribune) en vak 16 (Oost tribune). Uiteindelijk is dit niet gelukt en is
het vrij rustig gebleven.
Bij het vertrek van de bussen koos de politie op basis van een risico-
inventarisatie voor een vertrekroute van de bussen rechtsaf op de rotonde
bij de Archipelweg. Een groep supporters van SC Cambuur Leeuwarden, die
zich had opgesteld om de bussen 'uit te zwaaien', was daardoor verrast om-
dat hij zich had opgesteld bij de route linksaf op de rotonde van de Archi-
pelweg.
Op navolgende afbeelding staat met een rode lijn de afvoerroute van de
bezoekersbussen weergegeven.6
Noot 6 Bij elke wedstrijd beslist de politie op basis van een uitgevoerde risico-inventarisatie, welke
vertrekroute de bussen met bezoekende supporters nemen. Er zijn verschillende routes be-
schikbaar; rechtsaf op de Coopmansstraat en dan bij de rotonde van de Archipelweg linksaf,
rechtsaf of rechtdoor. Soms rijden de bussen linksaf de Coopmansstraat uit naar de Ruyter-
straat.
Pagina 10 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Afbeelding 2: Vertrekroute bussen bezoekende supporters
Om de kans op ongeregeldheden te verkleinen, probeert de politie zo on-
voorspelbaar mogelijk te zijn bij vertrek van de bussen en de te volgen rou-
te. Deze tactiek heeft bij deze wedstrijd gewerkt.
Er zijn in de omgeving van de rotonde bij de Archipelweg enkele preventieve
charges door de ME uitgevoerd met als doel de drie leiders van de harde
kern van SC Cambuur Leeuwarden te kunnen aanhouden. Dit is niet gelukt.
Uiteindelijk is er één supporter aangehouden omdat hij geen gehoor gaf aan
de vordering zich te verwijderen van de plek waar de bussen met bezoeken-
de supporters zouden langsrijden.
Roda JC SC Cambuur Leeuwarden, 31 mei 2009 (1 1)
Voorbereiding mogelijke promotie
Op vrijdag 29 mei 2009 vond er in Leeuwarden een (voet-
bal)driehoeksoverleg plaats waarbij onder andere de burgemeester, de Offi-
cier van Justitie, de teamchef van de politie en de algemeen directeur van
SC Cambuur Leeuwarden aanwezig waren. Belangrijkste onderwerp was de
mogelijke promotie van SC Cambuur Leeuwarden na de komende wedstrijd
op zondag 31 mei 2009 in Kerkrade. De ketenpartners waren het met elkaar
eens dat er veel zou gaan gebeuren bij promotie. Er werd met elkaar afge-
sproken dat in het stadion van SC Cambuur Leeuwarden de wedstrijd van
zondag 31 mei 2009 op grote schermen zou worden vertoond. Een eventue-
le huldiging zou pas op donderdag 4 juni 2009 plaatsvinden, omdat de spe-
lers pas laat op de avond in Leeuwarden zouden kunnen terugkomen en de
politie op 31 mei 2009 al capaciteit moest vrijmaken voor de Fietselfsteden-
tocht in Leeuwarden. Voorts wordt op verzoek van de burgemeester afge-
sproken dat de spelers van SC Cambuur Leeuwarden bij een overwinning
niet dezelfde avond naar Leeuwarden zullen terugkeren maar elders zullen
overnachten, om te voorkomen dat een spontaan volksfeest ontstaat. Als de
wedstrijd in een gelijkspel of een nederlaag eindigt, zal de burgemeester
Pagina 11 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
afhankelijk van de situatie in Leeuwarden beslissen of de spelers naar
Leeuwarden kunnen terugkeren.
De ketenpartners spreken met elkaar af om na de tweede wedstrijd opnieuw
bij elkaar te komen om afspraken te maken over eventuele vervolg-
scenario's.
Incidenten voorafgaande aan, tijdens en na de wedstrijd
In het stadion van SC Cambuur Leeuwarden, waar de wedstrijd Roda JC
SC Cambuur Leeuwarden op grote schermen wordt vertoond, zijn ongeveer
drieduizend supporters aanwezig, waaronder supporters met een stadion-
verbod. Er is door de stewards niet opgetreden tegen personen die een sta-
dionverbod hebben. Door de BVO is voorafgaande aan deze wedstrijd daar-
voor ook geen specifieke opdracht gegeven. In supporterscafé Het Hertje
wordt bier geschonken. Volgens de aanwezige politiemensen werden zij
gedurende de wedstrijd niet altijd even vriendelijk bejegend door de toe-
schouwers.
Acht bussen met SC Cambuur Leeuwarden-supporters reizen met politie-
begeleiding af naar Kerkrade. De wedstrijd is als B-categorie wedstrijd
('midden risico') bestempeld. Er geldt een algeheel alcoholverbod voor de
wedstrijd.
Op zowel de heen- als terugreis zijn door supporters van SC Cambuur
Leeuwarden in verschillende bussen vernielingen gepleegd. De exacte om-
vang van de schade is niet bekend.
Bij aankomst van de bussen in Kerkrade bleek dat een gedeelte van de SC
Cambuur Leeuwarden-supporters tegen de afspraken in, alcohol had genut-
tigd. Blijkbaar hebben supporters ondanks de veiligheidsfouillering in Leeu-
warden, de alcohol de bus in weten te smokkelen.
Eén supporter van SC Cambuur Leeuwarden was zo dronken dat hem de
toegang tot het stadion werd ontzegd. Even later is deze persoon aange-
houden voor het beledigen van een politiebeambte. De andere supporters
die ook alcohol hadden genuttigd, zijn door de meegereisde stewards aan-
gesproken tijdens de wedstrijd. Er is bewust niet gekozen om de bus terug
te sturen naar Leeuwarden, omdat zowel politie als stewards inschatten dat
deze maatregel tot nog grotere problemen zou kunnen leiden. De politie en
stewards hebben niet overwogen om ondersteuning te vragen aan de politie
in Kerkrade bij de aanhouding van de daders. De meegereisde politiemen-
sen van de voetbalunit Leeuwarden verwachtten dat beveiligers en stewards
die mee reisden in de bussen de daders zouden herkennen, waardoor zij
alsnog in Leeuwarden zouden kunnen worden aangehouden.
Enkele politiemensen van de voetbalunit uit Leeuwarden gingen op eigen
initiatief mee in het bezoekersvak. De sfeer was grimmig, supporters hebben
over en weer gescholden en elkaar uitgedaagd. De wedstrijd eindigde in
1 1, waardoor er een beslissende wedstrijd in Leeuwarden gespeeld
moest worden.
Aangezien het in Leeuwarden na het gelijkspel rustig blijft, laat de burge-
meester de veiligheidsmanager van SC Cambuur Leeuwarden weten dat de
spelers gewoon naar Leeuwarden kunnen terugkeren.
Ook op de terugweg waren de supporters, mede door veel drankgebruik,
lastig. Supporters vernielden delen van het interieur en luisterden niet naar
de aanwijzingen van de buschauffeurs en meegereisde stewards en beveili-
gers. Twee chauffeurs weigerden aanvankelijk terug te rijden naar Leeuwar-
den vanwege het vervelende gedrag van SC Cambuur Leeuwarden-
Pagina 12 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
aanhangers in de bussen. Nadat de politie en stewards hen hadden over-
tuigd dat het niet terugrijden tot nóg grotere problemen zou kunnen leiden,
zijn de bussen vertrokken. Volgens de politie hadden de aanwezige ste-
wards en beveiligers geen overwicht op de supporters die zich met drank en
drugs misdroegen in de bus.
Eén van de bussen is bekogeld toen deze op de randweg Zwolle reed. Vol-
gens zegslieden van SC Cambuur Leeuwarden waarschijnlijk door FC Zwol-
le-supporters. De bus moest vanwege de opgelopen schade een tussenstop
maken. Op de plek waar de bus stilstond, waren politiemensen van het
KLPD net bezig met een controle van een auto met grote aanhanger. De SC
Cambuur Leeuwarden-supporters waren uitgelaten, jolig en klommen op de
aanhangwagen.
In Leeuwarden had de politie inmiddels extra manschappen op de been ge-
bracht om de bussen te ontvangen op het Cambuurplein. De bussen uit
Kerkrade kwamen 's nachts aan op het Cambuurplein.
De bus met de meeste schade werd op een afgescheiden plek bij het stadi-
on opgevangen. De Chef van Dienst van de politie heeft besloten om niet de
hele bus met supporters naar het bureau te begeleiden, maar slechts die
supporters waarvan duidelijk was dat zij de vernielingen hadden gepleegd.
Op aanwijzingen van de stewards, chauffeur en beveiligers, zijn uiteindelijk
vier supporters aangehouden. De overige meegereisde 450 SC Cambuur
Leeuwarden-supporters stonden op dat moment, veelal kennelijk onder in-
vloed van roesmiddelen (alcohol en/of drugs) ook op het plein. Politiemen-
sen van de hondenbrigade en een interventieteam van zeven politiemensen
hebben de stewards van SC Cambuur Leeuwarden afgeschermd.
Na aanhouding van het viertal heeft de politie zich op afstand gehouden om
de situatie niet verder te laten escaleren.
Op dinsdag 2 juni 2009 was in de Leeuwarder Courant te lezen over onrus-
tigheden tijdens de busrit van Leeuwarden richting Kerkrade op zondag 31
mei 2009:
`In totaal maakten op zondag acht bussen de lange rit naar Zuid-Limburg. Al
op de heenweg werd een deel van de verlichting in het plafond vernield.
Gedurende de rest van de reis moesten ook andere onderdelen van het
interieur er aan geloven. Vier personen werden aangehouden: drie mannen
van 17, 21 en 22 jaar uit Leeuwarden en een 22-jarige Harlinger.
De chauffeurs en supporters hadden op de terugreis uit Kerkrade nog een
andere schrik te verwerken: een bus werd vanaf een viaduct bij Zwolle met
bakstenen bekogeld. De chauffeur heeft de daders niet gezien.'
2.3 Voorbereiding wedstrijd 3 juni 2009
Voorinformatie over eventuele ongeregeldheden
SC Cambuur Leeuwarden was tijdens de play-off wedstrijden, zeker na de
wedstrijd tegen FC Zwolle, in de `winning mood'. Er heerste een groot en-
thousiasme en er werd door supporters sterk rekening gehouden met een
mogelijke promotie.
Uit de RID-informatie zijn geen verdere bijzonderheden naar voren gekomen
over voorbereidingen van mogelijke ongeregeldheden. De informatie met
betrekking tot deze voetbalwedstrijd week volgens de RID niet af van de
`normale' informatie rond een voetbalwedstrijd van SC Cambuur
Leeuwarden.
Pagina 13 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
De informatie van de RID is face to face en telefonisch met de voetbalcoör-
dinator besproken en in verband met de beperkte beschikbare tijd niet
schriftelijk vooraf verstrekt. Tevens is de collega-medewerker van de politie
regio Limburg-Zuid op de hoogte gesteld.
Volgens de RID is de georganiseerdheid van rellen bij thuiswedstrijden be-
perkt. Bij uitwedstrijden moeten er diverse zaken worden geregeld (plek van
verzamelen, vervoer, tijdstip, etc.). Doordat bepaalde zaken door supporters
moeten worden geregeld, worden hun activiteiten en plannen zichtbaar.
Incidenten die tijdens thuiswedstrijden plaatsvinden zijn veelal spontane
acties die nauwelijks voorbereiding vergen.
Ook een na de wedstrijd in opdracht van het Auditteam gehouden internets-
can7 heeft geen informatie opgeleverd over voorbereidingen op mogelijke
ongeregeldheden. Op basis van een screening van verschillende websites,
forums en overige social media wordt geconcludeerd dat er voorafgaand
aan de wedstrijd geen (verhoogde) grimmige sfeer was.
Op de verschillende sites zijn geen aankondigingen gedaan en/of plannen
beraamd.
Tevens is er nauwelijks communicatie waarneembaar tussen aanhangers
van SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC. Wel kan gesteld worden dat de
wedstrijd extra beladen was door het feit dat er veel op het spel stond voor
beide BVO's.
Dit is duidelijk terug te zien in de activiteit op weblog van
www.Cambuurleeuwarden.nl
Op dinsdag 2 juni 2009 was in de Leeuwarder Courant te lezen over onrus-
tigheden tijdens de busrit van Leeuwarden richting Kerkrade op zondag 31
mei 2009. In de aanloop naar de beslissingswedstrijd van 3 juni 2009 zijn dit
lichte vormen van `early signals' van oplopende spanningen onder de SC
Cambuur Leeuwarden fans.
Risico-inschatting politie
In de risicoanalyse van de politie staat aangegeven dat 'er aanwijzingen zijn
dat supporters van SC Cambuur Leeuwarden na de wedstrijd, ongeacht het
resultaat, de confrontatie willen aangaan met supporters van Roda JC. De
bussen zijn hierbij het mogelijke doelwit.'
Er is door de politie in de risicoanalyse van het politiedraaiboek weinig reke-
ning gehouden met rellen binnen het stadion, mede vanwege het feit dat
zich in de afgelopen jaren geen openbare ordeproblemen hebben voorge-
daan binnen het stadion. Vanwege de hoge belangen voor beide clubs in
combinatie met de extra festiviteiten die zijn gepland in het centrum van
Leeuwarden, beschouwt de politie deze wedstrijd als 'hoog risico wedstrijd'
(C categorie).
Mochten zich ongeregeldheden binnen het stadion voordoen, dan zijn in
eerste instantie de stewards van de thuisclub verantwoordelijk voor het op-
treden hiertegen. In het calamiteitenplan van de BVO is daarvoor de volgen-
de procedure opgesteld (p. 6)8:
Noot 7 Deze internetscan is uitgevoerd door Annelise Market Intellegence te Utrecht en op te vragen
bij DSP-groep BV, Van Diemenstraat 374, 1013 CR Amsterdam.
Noot 8 In het draaiboek van de politie Fryslan dat is opgesteld voorafgaande aan de wedstrijd SC
Cambuur Leeuwarden Roda JC d.d. 3 juni 2009, wordt in paragraaf 1.2.3 naar het calamitei-
tenplan verwezen. Het calamiteitenplan is een operationeel document dat in geval van een
calamiteit van kracht is.
Pagina 14 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
· Veiligheidscoördinator treedt in overleg met de aanwezige politiefunctio-
naris.
· Veiligheidscoördinator treedt in overleg met hoofdsteward van de betref-
fende sector.
· De hoofdsteward geeft opdracht aan de aanwezige stewards.
· Mochten de stewards en veiligheidscoördinator volgens de inschatting
niet slagen in het herstellen van de openbare orde in het stadion, neemt
de operationele commandant van de politie de leiding over het herstel
van de orde over.
· Als de situatie ernstige vormen aanneemt, overlegt de veiligheidscoördi-
nator met de operationele commandant over extra inzet van politie. De
inzet wordt aangevraagd door de aanwezige politiefunctionaris.
· Als de politieversterking is gearriveerd valt deze onder het commando
van de operationele commandant, tenzij deze het commando opdraagt
aan een hogere politiefunctionaris.
· De algemeen commandant van de politie is verantwoordelijk voor de poli-
tiemaatregelen tijdens dit evenement en de operationele commandant is
verantwoordelijk voor de uitvoering van de politiemaatregelen voor, tij-
dens en na dit evenement (politiedraaiboek, p. 6).
· De operationele commandant van de politie neemt samen met de veilig-
heidscoördinator van SC Cambuur Leeuwarden plaats in de commando-
ruimte van het stadion (politiedraaiboek, p. 8).
Vooroverleg tussen clubs
Uit het vooroverleg dat de veiligheidscoördinatoren van SC Cambuur Leeu-
warden en Roda JC direct na de wedstrijd in Kerkrade houden, blijkt dat een
sponsor van Roda JC alle kaarten heeft opgekocht voor het uitvak (450 per-
sonen). In totaal komen er negen bussen, verdeeld over twee clusters. De
afspraken die zijn gemaakt voorafgaande aan de eerste wedstrijd in Leeu-
warden, zijn ook voor de beslissende wedstrijd geldend. Dat betekent dat de
wedstrijd onder andere een B-risicoclassificatie heeft ('midden risico'), alle
bezoekende supporters en de supporters van de Noordtribune volledig wor-
den gefouilleerd en de Coopmansstraat door de politie zal worden afgezet.
De B-kwalificatie ('midden risico') die door de BVO's aan de wedstrijd is ge-
geven wijkt af van de C-kwalificatie ('hoog risico') die de politie in Leeuwar-
den in het draaiboek van de politie eraan heeft toegekend. De B-kwalificatie
van de BVO's is al bij aanvang van het seizoen vastgesteld, maar blijkbaar
voorafgaande aan deze wedstrijd niet meer aangepast.9
Tot slot hebben de veiligheidscoördinatoren van beide clubs na de tweede
wedstrijd in Kerkrade dagelijks contact met elkaar. Dit heeft echter niet ge-
leid tot bijstelling van de reeds gemaakte afspraken.
Noot 9 Bij aanvang van een nieuw voetbalseizoen dienen de BVO's bij alle tegenstanders uit de Jupiler
League aan te geven welke veiligheidsinschaling (A, B of C) aan de wedstrijden wordt toege-
kend. Datzelfde doen zij ook bij BVO's uit de Eredivisie omdat men deze BVO's kan treffen in
het kader van het bekertoernooi of play-off wedstrijden voor promotie en degradatie.
Pagina 15 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Vooroverleg ketenpartners Leeuwarden op zondag 31 mei 2009
De huldiging
Op zondag 31 mei 2009, als bekend is dat er een derde en beslissende
wedstrijd gespeeld moet worden, hebben de burgemeester, gemeenteamb-
tenaren, politie en BVO overleg over de huldiging bij een eventuele promo-
tie.
Bij het oorspronkelijke plan om op donderdag 4 juni een eventuele huldiging
te houden, zou er mogelijk een capaciteitsprobleem bij de politie ontstaan.
De politie Fryslân geeft aan te kampen met een tekort aan middelen en per-
soneel bij vele (tijdrovende) evenementen die vooraf niet in te plannen zijn,
zoals de play-off wedstrijden. Bij play-off wedstrijden breekt dit dan ook op
enig moment op. De politie wil een huldiging bij eventuele promotie direct na
de wedstrijd en niet (zoals afgesproken in het overleg op 29 mei 2009) een
dag later laten plaatsvinden. De politiemensen zijn op de wedstrijddag van
woensdag 3 juni 2009 immers al massaal in dienst. De politie zou voor een
huldiging op de donderdag na de wedstrijd anders opnieuw massaal politie-
mensen in moeten schakelen. Dit blijkt planningstechnisch voor de politie
niet haalbaar te zijn. Daarbij komt dat de kans groot was dat er na een mo-
gelijke promotie van SC Cambuur Leeuwarden toch een spontaan feest zou
ontstaan waar de politie bij aanwezig zou moeten zijn.10
Er is daarom afgesproken dat de eventuele huldiging direct na de wedstrijd
zou plaatsvinden. Eerst zouden de spelers in het stadion worden gehuldigd
en vervolgens zouden de spelers per bus naar het Oldehoofsterkerkhof (een
plein in het centrum van de stad) worden vervoerd waar de festiviteiten
voortgezet zouden worden.
Organisatie van het grote scherm op het Oldehoofsterkerkhof
Tijdens het vooroverleg van 29 mei 2009, dus voorafgaande aan de tweede
wedstrijd tegen Roda JC in Kerkrade (zie pagina 10), is al besloten om bij
een eventuele derde beslissingswedstrijd burgers van Leeuwarden de mo-
gelijkheid te bieden om de wedstrijd op grote schermen te volgen in het cen-
trum van Leeuwarden. Voor de politie een extra punt van aandacht op de
toch al geringe capaciteit, maar aan de andere kant zou dit juist de druk van
supporters rond het stadion kunnen verlichten.
De politie is hiermee akkoord gegaan op voorwaarde dat het plein waarop
de wedstrijd zou worden uitgezonden met hekken afgezet zou worden, er
door gemeente ingehuurd toezicht zou zijn, elke bezoeker gefouilleerd zou
worden en drank en drugs niet meegenomen mochten worden.
De burgemeester heeft niet overwogen om de wedstrijd te verplaatsen naar
een eerder tijdstip. De KNVB bepaalt immers de speeldatum en de gemeen-
te heeft besloten zich daaraan te houden11, te meer omdat er op dat moment
geen concrete aanwijzingen waren voor een ernstige verstoring van de
openbare orde.
Noot 10 De politie-eenheden die ingezet zijn tijdens de laatste twee wedstrijden tegen Roda JC waren
overigens vooraf met een schaduwplanning al ingepland.
Noot 11 Na de winterstop is een wedstrijd van SC Cambuur Leeuwarden vier keer afgelast. De
burgemeester heeft de KNVB na de 2e keer verzocht de wedstrijd enkele weken later te laten
verspelen i.v.m. de zinloos ingezette/ingeroosterde politiecapaciteit door de aanhoudende
strenge vorst. De houding van de KNVB in deze was volgens zegslieden van de gemeente star
en weinig/niet corporatief. De gemeente is terughoudend bij het nemen van ingrijpende beslis-
singen en probeert in eerste instantie problemen op te lossen en niet gelijk te grijpen naar een
ultiem middel zoals een verbod op een wedstrijd.
Pagina 16 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Overleg binnen de voetbaldriehoek
Op dinsdag 2 juni 2009, een dag voor de wedstrijd, is een voetbaldriehoek
georganiseerd waar ook een vertegenwoordiger van de BVO bij aanwezig
was. Het draaiboek voor de wedstrijd en de eventuele huldiging is met alle
betrokken partners doorgesproken. De incidenten tijdens de terugreis uit
Kerkrade zijn tijdens dit overleg niet besproken en hebben in de verdere
voorbereidingen voor de beslissende wedstrijd niet tot extra maatregelen
geleid. De driehoek is uitgegaan van twee scenario's:
· Bij winst was de verwachting dat het grootste deel van het publiek in het
stadion zou blijven. Na verloop van tijd zouden grote groepen supporters
vanuit de binnenstad ook naar het stadion gaan om te proberen een deel
van de huldiging in het stadion te zien. De bussen van Roda JC zouden
zonder veel problemen kunnen vertrekken en de politie-inzet zou zich
gaan concentreren op de looproutes vanaf het stadion richting het cen-
trum waar later op de avond de huldiging zou plaatsvinden.
· Bij verlies zou alle politie-inzet zich concentreren rond het vertrek van de
bussen. De politie zou in de omgeving van de rotonde bij de Archipelweg
mogelijk enkele charges uitvoeren zodat de bussen met Roda JC -
supporters zonder problemen zouden kunnen wegrijden.
De politie heeft in de aanloop naar de laatste wedstrijd geconstateerd dat
hoe meer politie er aanwezig is bij de rotonde bij de Archipelweg, hoe
meer publiek er steeds op af kwam. Bij verlies werd daarom nog extra re-
kening gehouden met het feit dat er wellicht publiek vanuit het centrum
naar de rotonde zou gaan.
De verwachting was dat er dan een zeer heftige, maar korte confrontatie
tussen politie en supporters zou volgen.
Als de bussen van Roda JC vertrokken zouden zijn, zou de situatie snel
rustig worden, zo was de verwachting, gebaseerd op eerdere ervaringen.
Vastgestelde veiligheidsmaatregelen
In het draaiboek voor de wedstrijdorganisatie is de wedstrijd ingeschaald als
B-wedstrijd ('midden risico'). De kaarten voor de wedstrijd zijn volledig uit-
verkocht (10.200) en volgens sommigen zijn er in het uitverkochte stadion
veel supporters aanwezig die er normaliter niet zijn. De kaartverkoop vindt
plaats zonder clubkaartverplichting, er geldt een maximum van drie kaarten
per persoon. Tijdens de wedstrijd wordt evenementenbier geschonken
(2,5% alc.). Voor de bezoekende supporters geldt een alcoholverbod.
Gezien de grote belangen en spanning die de wedstrijd met zich meebracht,
wordt besloten ruim honderd politiemensen in te zetten, waaronder:
· een peloton ME;
· een volledige aanhoudingseenheid (1,5 groep);
· een groep ME hondengeleiders;
· twee man bereden politie;
· motorrijders.
Dit is de grootste politie-inzet in de reeks play-off wedstrijden van SC Cam-
buur Leeuwarden in het seizoen 2008/2009.
Pagina 17 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
In totaal zet de club 115 (hoofd)stewards, beveiligers en stagiaires in voor
de wedstrijd. In de reguliere competitie worden doorgaans 30 tot 35 profes-
sionele beveiligers ingezet. Bij de eerdere play-off wedstrijden tegen FC
Zwolle en Roda JC waren dat er 40 tot 45 en op 3 juni 2009 is dit aantal
opgehoogd naar 55.
De driehoek heeft besloten om een noodbevel (2.2.5a APV) van kracht te
laten zijn; supporters van wie een vermoeden bestaat dat zij de openbare
orde gaan verstoren en die niet in het bezit van een geldig toegangsbewijs
zijn, dienen na een bevel van de politie de stad of de plek te verlaten. Het is
een noodbevel dat vaker in de gemeente Leeuwarden wordt gehanteerd
wanneer er openbare ordeproblemen dreigen.
In het draaiboek van de politie zijn de volgende tolerantiegrenzen opgeno-
men:
· Ordeverstoringen dienen in de kiem te worden gesmoord.
· Vuurwerk wordt direct in beslag genomen.
· Er wordt tegen alle APV-overtredingen direct opgetreden.
Voorbereiding public viewing en festiviteiten Oldehoofsterkerkhof
De evenementencoördinator van de gemeente verzorgt vanuit de gemeente
de coördinatie van activiteiten op dit plein. Hij regelt de benodigde vergun-
ningen en huurt een evenementenbureau in voor de verdere voorbereiding.
Voor het Oldehoofsterkerkhof is een tijdelijke horecavergunning afgegeven
om evenementenbier te schenken tussen 19.30 02.00 uur.
De gemeente heeft een particuliere beveiligingsorganisatie ingehuurd voor
de beveiliging op het feestterrein. In totaal worden 23 beveiligers ingezet.
Ook was er een medewerker van de afdeling openbare orde en veiligheid
van de gemeente Leeuwarden op het plein aanwezig. Alle bezoekers zullen
bij binnenkomst worden gefouilleerd op vuurwerk, drank, drugs en wapens.
Mocht SC Cambuur Leeuwarden verliezen dan is afgesproken dat de DJ op
het Oldehoofsterkerkhof het publiek toespreekt om hen een hart onder de
riem te steken. Het vuurwerk en enkele muziekoptredens zouden gewoon
doorgaan om de club te eren voor het goede seizoen. Het idee was om het
feest te laten uitdoven.
2.4 Gebeurtenissen op de wedstrijddag
Voor aanvang van de wedstrijd
De club houdt om 10.30 uur het wedstrijdoverleg samen met vertegenwoor-
digers van de politie, beveiliging, stewards en supportersvereniging. De
laatste stand van zaken en de taken en verantwoordelijkheden worden
doorgesproken.
Om 18.45 uur vindt de briefing plaats voor alle commandanten van de poli-
tie. Daaropvolgend is om 19.15 uur de algemene briefing van de politie.
Tijdens de briefings worden de laatste bijzonderheden doorgesproken.
Om 19.30 uur vindt een laatste driehoeksoverleg plaats waarbij vertegen-
woordigers van de BVO, GHOR en brandweer aanwezig. Tijdens dit overleg
worden de laatste afspraken en ontwikkelingen doorgesproken.
Pagina 18 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Het festivalterrein in het centrum gaat vanaf 19.30 uur open voor het pu-
bliek. De 4000/5000 toeschouwers bij het scherm vormen een gemêleerd
gezelschap: hooligans met stadionverbod, jeugdige aanwas, ouders met
kinderen, mannen, vrouwen, jongens, meisjes. De sfeer bij het scherm is de
hele avond goed geweest.
Flex ME
De politie heeft besloten te werken met `Flex ME'. Dat betekent dat de een-
heden gedeeltelijk worden omgehangen, maar een regulier politievest dra-
gen en geen helm. In totaal is één peloton ME, verdeeld over twee secties,
ingezet.
De twee secties ME zijn onderverdeeld in vier groepen van elf eenheden.
Deze vier groepen zijn in Flexformatie weer onderverdeeld in acht kleine
groepjes van vijf tot zes eenheden.
Voorafgaande aan en tijdens de wedstrijd staat een groep ME in buurt van
Cambuurplein/Coopmansstraat, een tweede groep staat verspreid over de
Coopmansstraat en houdt de zijstegen in de gaten. Tenslotte zijn twee
groepen ME gepositioneerd in de buurt van de rotonde bij de Archipelweg.
Afbeelding 3: Positionering Flex ME voorafgaande aan de wedstrijd
De politie in Leeuwarden heeft een gedeelte van de Coopmansstraat achter
de Noordtribune afgezet, zodat de bussen van Roda JC zonder problemen
kunnen arriveren. Bij aankomst wordt het eerste cluster supporters van Ro-
da JC in het stadion geprovoceerd door supporters van de Oosttribune. Dat
gebeurde in de hoek tussen de vak 15 (bezoekersvak) en vak 16 (Oosttribu-
ne). Stewards van SC Cambuur Leeuwarden treden hier niet direct tegen
op. Bij aankomst van het tweede cluster worden de supporters van Roda JC
dermate geprovoceerd door jonge supporters van de Oosttribune, dat deze
verhaal willen gaan halen. Er ontstaan schermutselingen waarbij een ste-
ward van Roda JC letsel oploopt aan zijn hand.
Pagina 19 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bij de één-op-éénfouillering op de Noordtribune, waar de harde kern van SC
Cambuur Leeuwarden zit, worden vrij veel spullen in beslag genomen zoals
aanstekers, blikken, spuitbussen, flessen, etc. Er hangt een gespannen
sfeer, omdat veel supporters het niet eens zijn met de strenge controles.
Alle supporters van SC Cambuur Leeuwarden krijgen bij het betreden van
het stadion een flyer uitgereikt met daarop het verzoek om geen kwetsende
spreekkoren in te zetten of het veld te betreden.
Het stadion is bomvol; veel trappen in het stadion zijn, in strijd met alle vei-
ligheidsbepalingen daaromtrent, bezet door supporters. De BVO heeft in
overleg met de brandweer houten banken voor de hoofdtribune geplaatst.
Zodoende kunnen 200 tot 250 jeugdleden en vrijwilligers van SC Cambuur
Leeuwarden de wedstrijd volgen. In de corridor voor de Noordtribune staan
afvalcontainers. Supporters zijn vervelend en verplaatsen de containers.
Ook na regelmatig aangesproken te zijn door beveiligers gaan ze hiermee
door. Uiteindelijk halen de beveiligers de containers weg.
Aanvang en verloop wedstrijd
De sfeer tijdens de wedstrijd wordt door betrokkenen als goed omschreven,
wel met de kanttekening dat bij de bierkraam van de Noordtribune veel bier
wordt gedronken.
SC Cambuur Leeuwarden komt na 35 minuten op een 1 0 voorsprong.
Tijdens de rust constateert het sectorhoofd van de Noordtribune dat het hek
aan de voorzijde van het stadion, bij de Action/ingang Noordtribune, open
staat. In de veiligheidsverklaring voor het stadion staat beschreven dat bij
elk hek of poort een steward hoort te staan (p.17/18 veiligheidsverklaring).
Zowel politie als beveiligers hebben geconstateerd dat mensen zonder
kaartje proberen naar binnen te komen. De beveiligers van de Noordtribune
hebben ongeveer twintig personen zonder geldig toegangsbewijs uit het
stadion gezet.
De toiletten van de Noordtribune zijn vanwege overbelasting defect. Suppor-
ters maken massaal gebruik van de toiletten in het supporterscafé 'Het
Hertje'. Dit zorgt voor een nog onoverzichtelijkere situatie. Beveiligers van
het supporterscafé treffen bij een controle van de toiletten sporen van coca-
ïne aan.
Roda JC maakt vijf minuten voor tijd de gelijkmaker (1 1). Een minuut voor
het einde van de reguliere speeltijd wordt een doelpunt van SC Cambuur
Leeuwarden, volgens de eigen aanhang geheel ten onrechte, afgekeurd.
Vlak voor het einde van de reguliere speeltijd constateren spotters van de
politie vanaf het plein in het centrum van Leeuwarden dat een grote groep
personen (ongeveer honderd) druk bellend het plein verlaat.
De commandant van de ME overweegt, na het horen van het wedstrijdver-
loop, om de Flex ME om te bouwen naar reguliere ME. Omdat de sfeer bin-
nen en buiten het stadion nog steeds goed lijkt te zijn en SC Cambuur
Leeuwarden nog in de race voor promotie is, besluit de commandant van de
Pagina 20 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
ME daar nog mee te wachten. Wel krijgt de commandant van de ME van de
algemeen commandant te horen dat het opgestelde noodbevel van kracht
is.12
Tegen het einde van de reguliere speeltijd en in de verlenging worden zowel
in het bezoekersvak als op de Noordtribune fakkels afgestoken.
Hier is vanwege de drukte in de vakken niet tegen opgetreden en de daders
zijn onbekend gebleven.13
Vijftien minuten voor het einde van de verlenging ervaren de beveiligers op
de Noordtribune de situatie als zeer dreigend. Tegen het einde van de extra
tijd constateert ook de algemeen commandant van de politie vanuit de
commandokamer dat steeds meer supporters van de Noordtribune capu-
chons opdoen. Roda JC heeft inmiddels een voorsprong van 1 2 geno-
men. Het sectorhoofd van de Noordtribune neemt, geheel conform het op-
gestelde calamiteitenplan en de opgestelde veiligheidsverklaring voor het
stadion, contact op met de veiligheidscoördinator van SC Cambuur Leeu-
warden in de commandokamer om een team politie stand-by te houden.
De voorsprong van Roda JC is voor de commandant van de ME het moment
om zijn mannen te laten ombouwen naar volledige ME-uitrusting en groepe-
ring. Het ombouwen blijkt in de praktijk lang te duren.14 De kleine witte on-
gepantserde bussen moeten worden weggereden. De eenheden van elke
groep moeten naar de gepantserde ME bussen die verderop opgesteld
staan om de beschermende kleding aan te trekken. Vervolgens moeten de
groepen ME nog worden samengesteld en samengevoegd.
Twee minuten voor het verstrijken van de verlenging krijgt SC Cambuur
Leeuwarden een penalty; 2 2. Het stadion ontploft en in de corridor voor
de Noordtribune staan ongeveer honderd personen te dansen.
Uiteindelijk volgt er een allesbeslissende penaltyserie, die door Roda JC
wordt gewonnen. SC Cambuur Leeuwarden blijft in de Jupiler League.
Verloop van de rellen
Start ongeregeldheden buiten het stadion
Omstreeks 23.15 uur, onmiddellijk na het einde van de wedstrijd, verzamelt
zich een groep van ongeveer driehonderd relschoppers buiten het stadion
op de hoek Cambuurplein met de Coopmansstraat. Deze hoek is op dat
moment met dranghekken afgezet en enkele gemeentelijke toezichthouders
en een klein aantal politiemensen van de uniformdienst ('platte petten') hou-
den er toezicht. Ook staan er zes politiemensen van de ME.
De groep relschoppers valt de onbeschermde toezichthouders van de ge-
meente en politie aan met vuurwerk, fakkels en stenen. De toezichthouders
vluchten en de groep relschoppers rent in de richting van de bussen van
Noot 12 Het noodbevel luidt als volgt: `Alle personen die zich schuldig maken aan (ernstig) opruiend of
wanordelijk gedrag, alsmede op een of andere wijze de orde verstoren of dreigen te verstoren
dienen zich op eerste aanzegging van de politie te verwijderen vanuit dit gebied, deze wijk of
deze buurt in de gemeente Leeuwarden waar op dat moment de openbare orde wordt verstoord
of dreigt te worden verstoord tot een straal van 500 meter vanuit dit gebied, deze wijk of deze
buurt dan wel uit de gemeente Leeuwarden.'
Noot 13 Op de videobeelden die worden gemaakt van de supporters op de Noordtribune en in het
bezoekersvak is niet goed te zien wie de fakkels heeft afgestoken.
Noot 14 Het werken met Flex ME bevindt zich bij de politie in Leeuwarden nog steeds in een
experimentele fase.
Pagina 21 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Roda JC die in de Coopmansstraat zijn opgesteld. De supporters van Roda
JC bevinden zich op dat moment nog in het stadion waar zij hun spelers
toejuichen. De aanwezige ME vormt een linie om te voorkomen dat de rel-
schoppers nog verder kunnen doorbreken.
De overmacht aan stenengooiers (ongeveer driehonderd personen) is groot.
De groep ME is te klein om in de volle breedte van de straat charges uit te
voeren. Door middel van korte charges, chargeren en weer terugstappen,
tracht de ME te voorkomen dat men vanaf de zijkant (kleine stegen) wordt
aangevallen. Het doel is om de groep stenengooiers in beweging te houden.
Een bewegende groep kan immers lastiger stenen gooien.
De commandant van de ME besluit om met spoed enkele groepen ME op te
roepen die op kruising Coopmansstraat/Archipelweg staan opgesteld.
Tegelijkertijd komt vanuit de commandokamer, via de operationele com-
mandant, de melding binnen dat er ook in het stadion gevochten wordt. De
twee groepen ME die dan nog bij de rustige Archipelweg staan, worden op-
geroepen om te helpen bij zowel de hoek Cambuurplein/Coopmansstraat als
binnen het stadion. Als de commandant van de ME contact opneemt met de
sectiecommandant blijkt dat de twee groepen ME bij de rotonde Archipelweg
nog druk bezig zijn met het ombouwen naar reguliere ME. Hierdoor ontstaat
vertraging.
Ongeregeldheden binnen het stadion
Na de penaltyserie probeert een groep van ongeveer vijftig SC Cambuur
Leeuwarden supporters het hek tussen de Noordtribune en het uitvak te
bestormen. De beveiligers van de Noordtribune proberen dit uit alle macht te
voorkomen. Direct wordt door het sectorhoofd van de Noordtribune, conform
de geldende veiligheidsafspraken in het calamiteitenplan, contact opgeno-
men met de veiligheidscoördinator in de commandokamer. De veiligheids-
coördinator vraagt, ook conform het opgestelde calamiteitenplan en de op-
gestelde veiligheidsverklaring voor het stadion, aan de operationele
commandant die naast hem zit of de ME kan worden ingezet. De operatio-
nele commandant verzoekt op zijn beurt aan de ME-commandant of de ME
het stadion in kan komen. De verantwoordelijkheid voor de openbare orde in
het stadion wordt op dat moment niet formeel overgedragen aan de politie.
Ondertussen gaan de vechtpartijen door; beveiligers worden geschopt en
geslagen. Om zich te beschermen hebben de beveiligers enkele dranghek-
ken voor hen neer gezet. Later worden door de beveiligers ook de afvalcon-
tainers voor hen neergezet, als extra verdedigingslinie tegen de agressie
van de supporters. De druk op de beveiligers wordt steeds groter en ze
moeten steeds verder terug te meer omdat ze worden belaagd met drang-
hekken en afvalcontainers die de supporters inmiddels hebben bemachtigd.
Ruim tien minuten nadat bijstand is aangevraagd is de ME nog steeds niet
gearriveerd. De ME-groepen worden op dat moment in de Coopmansstraat
nog steeds hevig bekogeld door relschoppers. Het kost daarom tijd en orga-
nisatie om ME-groepen los te maken om bijstand te verlenen in het stadion.
Vanuit de commandokamer herhaalt de operationele commandant het ver-
zoek aan de commandant van de ME dat er ME gewenst is in het stadion.
De ME commandant begrijpt uit de verzoeken (ten onrechte) dat er bijstand
nodig is in het gastenvak en hij stuurt twee groepen die kant op. De eerste
groep staat in het gastenlaantje opgesteld en moet eerst door twee deuren.
Het blijkt dat zij geen sleutel hebben voor de tweede deur; ook is daar, in
strijd met veiligheidsverklaring en het calamiteitenplan, geen steward aan-
wezig met een sleutel. Dit zorgt voor vertraging.
Pagina 22 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Vanuit de commandokamer komt dan ineens de melding van de operatione-
le commandant dat de ME verkeerd is opgesteld en naar de Noordtribune
moet komen. De commandant van de ME heeft toen geantwoord dat dit
geen optie meer was omdat omlopen naar de noordtribune via de Coop-
mansstraat veel te veel tijd zou gaan kosten. Daarbij komt dat de ME dan
tegen de stroom van uitgaande supporters in, het stadion moest betreden.
Na enige tijd is uiteindelijk het hek bij het uitvak opengemaakt door een be-
veiligingsmedewerker van SC Cambuur Leeuwarden.
De supporters van Roda JC die nog in het uitvak staan denken eerst dat de
ME voor hen komt, waardoor aanvankelijk een zeer gespannen sfeer ont-
staat. De ME meldt, om onrust onder de Roda JC supporters te voorkomen,
dat zij via het bezoekersvak naar het vak van SC Cambuur Leeuwarden
supporters willen gaan.
Het sectorhoofd van de Noordtribune krijgt, via een steward van Roda JC,
en niet de veiligheidscoördinator in de commandokamer (zoals afgesproken
in 2.3.2.2 van het calamiteitenplan) , te horen dat de ME klaar staat in het
bezoekersvak. Het hek tussen het vak van SC Cambuur Leeuwarden en de
bezoekers gaat in eerste instantie niet open omdat de ME zich te dicht heeft
opgesteld tegen het hek (tussen de vakken 14 en 15).
Als het hek open is, wacht de ME een halve minuut met ingrijpen tot zij een
teken krijgen van hun commandant.
In de corridor voor de Noordtribune wordt de ME geconfronteerd met zeer
heftig geweld van de aanhang van SC Cambuur Leeuwarden. De aanwezige
eenheden worden bekogeld met flessen, blikken, dranghekken en wc-potten
die blijkbaar zijn losgerukt uit het sanitair onder de Noordtribune. Een kwar-
tier nadat voor het eerst bijstand is aangevraagd door de operationele com-
mandant in de commandokamer, voert de ME enkele korte charges uit. De
ME maakt gebruik van de lange wapenstok. Na vijf minuten weet de ME de
situatie onder controle te krijgen.
Afbeelding 4: Supporters van SC Cambuur Leeuwarden belagen de ME met
een dranghek
Bij de ongeregeldheden is een beveiliger gewond geraakt. De beveiliger is
uiteindelijk naar het uitvak gebracht en voor een hek tussen het uitvak en de
oosttribune neergelegd. De club had namelijk al een ambulance gebeld en
deze moest, conform het calamiteitenplan, aanrijden via de achterkant van
Pagina 23 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
de Oosttribune, ingang Insulindestraat (calamiteitenplan, p. 15). Door de
veiligheidscoördinator is besloten om het hek tussen de Oosttribune en het
bezoekersvak dicht te laten totdat de ambulance er was. De kans was na-
melijk groot dat supporters van SC Cambuur Leeuwarden, die op de Oosttri-
bune stonden, de supporters van Roda JC zouden gaan aanvallen. De ge-
wonde beveiliger kon uiteindelijk na vijftien minuten worden afgevoerd.
Ongeregeldheden buiten het stadion
Ondertussen komt de groep ME bij het Cambuurplein/Coopmansstraat
steeds verder onder druk te staan. De twee groepen ME die binnen het sta-
dion waren, werden opgeroepen zo snel mogelijk naar buiten te gaan om de
groepen ME buiten het stadion te versterken. Een groep ME is daarop direct
vanuit het stadion richting Cambuurplein/Coopmansstraat gegaan. De ande-
re groep bleef langer in het stadion totdat alle supporters waren vertrokken.
Op een gegeven moment krijgt de commandant van de ME van zijn spotters
de melding dat een grote groep supporters via de andere kant van het stadi-
on omloopt naar de rotonde bij Archipelweg. Op hetzelfde moment wordt de
ME op de Coopmansstraat bekogeld vanuit de zijstegen.
De ME constateert dat de groep relschoppers op het Cambuurplein steeds
groter wordt en aanzwelt tot 400/50015 mensen. Door de commandant wordt
geconstateerd dat op verschillende plekken stenen uit de weg worden ge-
haald.
Ondertussen blijft de sectiecommandant van de groep, die optreedt bij het
Cambuurplein, doorgeven `dat zij de situatie niet langer houden'.
Afbeelding 5: Positionering ME (blauwe cirkels) en relschoppers (gele cir-
kels) tijdens de ongeregeldheden
Noot 15 De schattingen van het aantal personen zijn van de politie; de schattingen van de club en de
supportersvereniging zijn aanzienlijk lager.
Pagina 24 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Vertrek van de bussen
Rond middernacht staan er inmiddels zo'n 20016 personen bij de rotonde
Archipelweg/Coopmansstraat, waar een groep ME staat. De groep ME die
nog in het stadion aanwezig was, assisteert de andere ME'ers aan beide
zijden van de Coopmansstraat (hoek Cambuurplein en rotonde Archipel-
weg).
De supporters van Roda JC kunnen pas weg wanneer de rellen minder wor-
den en de route langs de Archipelweg vrij is. Hoe sneller de bussen weg
zijn, hoe meer handen de ME vrij heeft, is de gedachte bij de politie. Daarbij
komt dat na het vertrek van de bussen, het hoofddoel van de relschoppers
van SC Cambuur Leeuwarden weg is (aanvallen Roda JC supporters). Rond
23.55 uur meldt de algemeen commandant vanuit de commandokamer aan
de commandant van de ME dat de supporters van Roda JC in de bussen
zitten.
De commandant van de ME vordert met de dakmegafoon op grond van het
noodbevel dat de mensen zich bij de rotonde bij de Archipelweg dienen te
verwijderen.
De groep ME bij de Archipelweg chargeert en maakt ruimte. De werkt goed,
want er worden op deze plek niet veel stenen gegooid. De bussen met Roda
JC-supporters kunnen uiteindelijk rond middernacht zonder grote problemen
vertrekken.
Na het vertrek van de bussen wordt het rustig rond de Archipelweg en wordt
door de commandant van de ME een groep ME vanaf de Archipelweg naar
de Cambuurplein/Coopmansstraat gestuurd om de collega's daar te onder-
steunen. Eén groep ME blijft achter bij de Archipelweg/Coopmansstraat om
te voorkomen dat de collega's bij het Cambuurplein/Coopmansstraat in de
rug worden aangevallen.
Inzet traangas
De rellen bij het Cambuurplein/Coopmansstraat duren onverminderd voort.
De groepen ME krijgen het door blessures steeds moeilijker.
Rond 23.48 uur verzoekt de commandant van de ME bij de algemeen com-
mandant tot de inzet van traangas. Verdere opschaling voor de inzet van
meer ME was geen reële optie, omdat het plafond van de capaciteit van de
politie Fryslân was bereikt. Bijstand vanuit andere korpsen zou veel te lang
duren.
De redenen voor het aanvragen van traangasinzet zijn:
· Een deel van de ME-eenheden dreigt vanwege blessures uit te vallen.
· De intensiteit van het stenengooien blijft hetzelfde.
· De charges leiden niet tot het verspreiden van relschoppers.
De algemeen commandant overlegt met de burgemeester in de commando-
kamer, waarna de burgemeester toestemming verleent om dit middel in te
zetten.
Het traangas moet worden opgehaald bij het hoofdbureau. De politie Fryslân
heeft namelijk nog nooit traangas hoeven in te zetten en heeft dit niet stan-
daard meegenomen (is ook geen eis).
De onervarenheid bij de inzet van traangas blijkt ook uit het feit dat een deel
van de ME niet beschikt over de benodigde gasmaskers. Daarnaast liggen
de wel meegenomen gasmaskers in de ME bussen die weer verspreid ston-
den in de Coopmansstraat. Het heeft uiteindelijk te lang geduurd voordat
Noot 16 Zie noot 5.
Pagina 25 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
men de benodigde maskers had. Twee groepen hadden uiteindelijk geen
maskers. Daarom heeft de pelotonscommandant besloten om de groepen te
mixen; een groep met maskers die zich gaat ophouden bij de locatie waar
het gas wordt afgeschoten en een groep zonder maskers die zich op een
andere plek gaat ophouden.
Om 00.32 uur wordt er daadwerkelijk traangas ingezet. Na de inzet van het
gas door gecertificeerde schutters, die rekening hielden met de gunstige
zijwind, waren de rellen snel over. De commandant van de ME geeft om
00.42 uur het bevel om het gebruik van traangas te staken.
Nadat de rellen bij het Cambuurplein/Coopmansstraat zijn opgehouden,
stuurt de commandant van de ME een groep naar de rotonde Coopmans-
straat/Archipelweg omdat de spelersbus van Roda JC nog moest vertrek-
ken. Uiteindelijk is ook de spelersbus van Roda JC om 01.10 uur zonder
problemen vertrokken.
Afbeelding 6: Impressie van de rellen buiten het stadion
Communicatie- en informatie-uitwisseling
De communicatie- en informatie-uitwisseling tussen alle operationele een-
heden en intern binnen de verschillende eenheden blijkt op verschillende
momenten niet goed te verlopen:
· De stewards/beveiligers van de Noordtribune zijn niet ingelicht over de in
aantocht zijnde ME.
· De ME staat aanvankelijk op de verkeerde plek buiten het stadion opge-
steld.
· In de commandokamer van het stadion heerst een hectische sfeer omdat
er sprake is van veel telefoonverkeer en er gebruik wordt gemaakt van
veel verschillende kanalen.
· De toegangshekken bij het gastenvak zijn niet bemand door stewards die
een sleutel hebben.
· De ME kan onderling niet via de portofoonkanalen contact met elkaar
hebben. Dit probleem kwam vooral tot uiting na het mixen van de groe-
pen op het moment dat er traangas werd ingezet.
Pagina 26 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
2.5 Afloop
Debriefing
Na afloop van de rellen kwamen de eerste verhalen binnen bij de algemeen
commandant dat er veel gewonde collega's te betreuren waren. De straten
rond het stadion lagen bezaaid met stenen. Daarop is om 1.30 uur een de-
briefing gehouden voor alle eenheden, waar men de gelegenheid kreeg om
stoom af te blazen.
De aanwezige eenheden waren gefrustreerd en boos over het feit dat ze
weinig actie hebben kunnen ondernemen richting de relschoppers.
De politie was er wel van overtuigd dat zij hun werkzaamheden goed had
uitgevoerd gegeven de omvang en intensiteit van de rellen. Ze waren echter
volledig verrast door de enorme omvang van de rellen.
Vrijdagochtend 5 juni 2009 is er een voetbaldriehoek geweest. Hierbij waren
de burgemeester, de Officier van Justitie, teamchef van de politie en de al-
gemeen directeur van SC Cambuur Leeuwarden aanwezig. Belangrijkste
onderwerpen:
· Alcoholgebruik supporters en rol club ten aanzien van alcoholbeleid.
· Het optreden van de stewards/beveiligers.
· Veiligheid van het stadion en omgeving.
· Verbetering van de informatiepositie van politie.
Enkele belangrijke onderwerpen die in de evaluatie van de politie, een week
na de rellen, aan de orde zijn gekomen:
· De samenstelling van de draaiboeken is mede door de korte voorberei-
dingstijd, hectisch verlopen.
· De informatiepositie van de RID kan beter.
· Er is geen rekening gehouden met zo'n grote opkomst van relschoppers.
· Tijdens de wedstrijd traden de stewards en beveiligers niet op toen sup-
portersgroepen elkaar provoceerden.
· Er staan niet permanent stewards bij de hekken en in- en uitgangen
waardoor publiek ongehinderd in en uit kan lopen.
· Ombouwen van Flex ME naar reguliere ME kost tijd. Dat betekent een
extra vertraging als de situatie al hectisch is.
· Communicatie moet beter door middel van een goede afstemming tussen
de portokanalen.
· De communicatie verliep op verschillende momenten hectisch, waardoor
er ook verwarring is ontstaan over de aanlooproute die de ME moest ne-
men bij het verlenen van bijstand op de Noordtribune.
Gewonden en aangerichte schade
In totaal zijn 25 politiemensen gewond geraakt, variërend van blauwe plek-
ken tot zware kneuzingen. Verder zijn er zeven stewards en/of beveiligers
gewond geraakt, waarvan er een is behandeld in het ziekenhuis.
Het is niet bekend hoeveel supporters er gewond zijn geraakt.
De club heeft melding gemaakt bij de KNVB dat bij de ongeregeldheden 68
stoeltjes, drie wc-potten en drie reclameborden zijn vernield. Hoe groot de
materiële schade voor de club en de gemeente exact is, is op dit moment
nog onbekend. Bij de eerste rechtzittingen van daders zijn bedragen ge-
noemd van 25.000 30.000.
Pagina 27 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Daders en straffen
De commandant van de ME heeft geschat dat er 600/700 personen aanwe-
zig waren tijdens de rellen waarvan er 100/200 actief stenen hebben ge-
gooid. De groep relschoppers bestond uit een mix van stadionbezoekers,
buurtbewoners en jongeren uit andere wijken van Leeuwarden. Het meren-
deel was in leeftijd 16 28 jaar. De oudere hooligans hebben minder deel-
genomen aan de rellen.
Op de ochtend na de ongeregeldheden is er een overleg geweest tussen de
korpschef politie, directeur opsporing politie, teamchef politie Leeuwarden
en het O.M. om afspraken te maken over het prioriteren van de ongeregeld-
heden. Alle partijen waren het met elkaar eens dat er fors geïnvesteerd
moest worden in de opsporing van de daders omdat van de vervolging een
stevig algemene preventieve werking zou moeten uitgaan.
Aanhoudingen tijdens de rellen
Tijdens de rellen zijn in totaal dertien personen aangehouden.
De eerste groep van dertien verdachten is via snelrecht voor de rechter ge-
bracht. Uit verklaringen van deze personen bleek dat zij zwaar onder invloed
van drank en drugs én zeer gefrustreerd waren over het verloop van de
wedstrijd. Twaalf van hen zijn door de rechter ook daadwerkelijk veroor-
deeld. De rechter heeft in zijn overweging het feit meegenomen dat het aan-
gewende geweld voor Friese begrippen buitenproportioneel was. Ook is de
verdubbeling van de strafeis voor geweld tegen ambtenaren met een publie-
ke functie door de rechter overgenomen in zijn vonnis.17
Tot nu toe is aan negen personen een landelijk stadionverbod opgelegd als
gevolg van de rellen. Twee van hen hadden inmiddels al een landelijk stadi-
onverbod.
De bewijsmiddelen tegen relschoppers bestaan uit:
· Beeldopnames van het stadion.
· Videobeelden van de aanhoudingseenheden.
· Videobeelden van de pelotonscommandant.
· Videobeelden die zijn gemaakt door buurtbewoners en andere getuigen.
Opsporingsonderzoek politie
Naast de groep van dertien personen die op de avond zelf werden aange-
houden heeft de politie Leeuwarden dossiers aangemaakt van 69 verdach-
ten. Van deze verdachten zijn er tot nu 47geïdentificeerd en aangehouden.
Onder de groep supporters bevinden zich enkele personen die al eerder zijn
aangehouden voor voetbalgerelateerde feiten maar het gros betreft 'first
offenders'. De verdachten verklaarden tegenover de rechercheurs dat ze
zich hadden laten meeslepen door de grote groep relschoppers. Mede door
het verlies van de wedstrijd en het vele alcohol- en drugsgebruik liep het
volledig uit de hand.
Verder hebben politie en justitie op 21 augustus 2009 de foto's van 21 on-
bekende relschoppers op de website www.dadergezocht.nl gezet. De site
trok zo'n 15.000 bezoekers en de politie heeft tot nu toe tientallen tips ge-
kregen van burgers. Al snel werd de identiteit bekend van elf relschoppers.
De foto's van negen andere relschoppers zijn op dinsdag 1 september 2009
getoond bij het televisieprogramma 'Opsporing Verzocht'.
Noot 17 Een meer gespecificeerd overzicht van de straffen die de daders door de rechter opgelegd
hebben gekregen, is opgenomen in bijlage 4.
Pagina 28 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Getroffen maatregelen
Op 3 augustus 2009 is er opnieuw een voetbaldriehoek georganiseerd
waarbij ook de BVO vertegenwoordigd was. Tijdens deze bijeenkomst heb-
ben de ketenpartners de belangrijkste maatregelen besproken die zij heb-
ben getroffen naar aanleiding van de ongeregeldheden op 3 juni 2009.
· Er is een nieuwe kooi gerealiseerd voor de bezoekers. Het bezoekersvak
is verplaatst naar vak 16 op de Oosttribune.
· De verlichting in de omgeving buiten het stadion wordt verbeterd.
· Er zijn door de politie offertes aangevraagd voor de inzet van mobiele
camera's die gebruikt kunnen worden in de omgeving van het stadion.
· De tolerantiegrenzen voor alcoholgebruik en drugsgebruik worden ver-
scherpt. Er zijn deskundigen ingehuurd om drugsgebruik beter te kunnen
detecteren en dronken personen komen het stadion niet meer in.
· Drugsexperts van de politie gaan voorlichting geven aan de beveiligers
en stewards van SC Cambuur Leeuwarden.
· Vertegenwoordigers van de BVO, politie en gemeente gaan in gesprek
met de uitbaters van de horecagelegenheden waarvan bekend is dat
daar veel wordt ingedronken door supporters.
Pagina 29 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
3 Conclusies en aanbevelingen
Veiligheidsbeleid en preventief supportersbeleid
SC Cambuur Leeuwarden heeft gezien de omvang van de club en de ge-
meente, een relatief grote groep fanatieke supporters. Onder de aanhang
van SC Cambuur Leeuwarden bevindt zich een groep van ongeveer hon-
derd notoire relschoppers die regelmatig voor problemen zorgen. De groep
heeft zich in het verleden al vaker geprofileerd door zich rond voetbaleve-
nementen, maar ook daarbuiten, te misdragen.
De ketenpartners treden geregeld repressief op tegen de groep supporters
die zich structureel misdraagt. Zo heeft een flink aantal supporters een lo-
kaal of landelijk stadionverbod en zijn er stadionomgevingsverboden uitge-
vaardigd.
Ondanks deze maatregelen ontstaan regelmatig problemen wanneer rel-
schoppers van SC Cambuur Leeuwarden de bezoekende supporters 'uit-
zwaaien' bij het vertrek van de bussen. Het overmatige drank- en drugsge-
bruik is een van de belangrijkste oorzaken van de problemen. Daarbij komt
dat het sociaal preventieve supportersproject 'Helden rond de velden', dat in
2002 de Hein Roethofprijs won, sinds enkele jaren is gestopt zonder dat er
een nieuw sociaal preventief project voor in de plaats is gekomen. Het ont-
breekt op dit moment aan een gezamenlijke ketenaanpak gericht op het
voorkomen van incidenten en verminderen van overlast van een groep per-
sisterende relschoppers.
Conclusie 1
Gemeente, politie, BVO en Openbaar Ministerie werken in te geringe mate
en niet effectief samen in hun strijd tegen voetbalvandalisme. Er wordt te
weinig in gezamenlijkheid gezocht naar zowel repressieve als preventieve
maatregelen die gericht zijn op het verminderen van de criminaliteit en over-
last van een groep persisterende relschoppers. Bovendien ontbreekt in
Leeuwarden een door alle betrokken ketenpartners vormgegeven sociaal
preventief supportersbeleid. De gemeente Leeuwarden zou hierbij de regie
moeten hebben.
Aanbeveling 1
De gemeente Leeuwarden, de politie, BVO en Openbaar Ministerie stellen
in gezamenlijkheid een supportersbeleid op. Dit beleid bestaat uit zowel
preventieve als repressieve maatregelen, gericht op het verminderen van de
criminaliteit en overlast van een persisterende groep relschoppers.
In uitwerking van de plannen wordt ook de supportersvereniging betrokken.
N.B. De ketenpartners in Leeuwarden hebben inmiddels een begin gemaakt
met de uitvoering van deze aanbeveling. Tijdens voetbaldriehoeksbijeen-
komsten op 6 juli en 3 augustus 2009 is afgesproken dat er verschillende
gezamenlijke maatregelen worden getroffen waaronder:
· Verhoogd toezicht op drank- en drugsgebruik.
· Alcoholcontroles buiten het stadion.
· Contact met cafés waar veelvuldig wordt ingedronken door supporters.
· De politie is in het seizoen 2009/2010 gestart met het project 'Hooligans
in Beeld'.
Pagina 30 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Infrastructuur rondom het stadion
Het stadion van SC Cambuur Leeuwarden is verouderd en ligt middenin een
volksbuurt. De aan- en afvoer van de bezoekende supporters wordt een
probleem wanneer er meer dan vier bussen met bezoekende supporters
zijn. De afgescheiden parkeergelegenheid voor bezoekende supporters
heeft capaciteit voor maximaal vier bussen. Op het moment dat het uitvak is
uitverkocht zoals bij de wedstrijd tegen Roda JC op 3 juni, wordt een ge-
deelte van de openbare weg achter de Noordtribune afgezet door de politie
om de overige bussen veilig te kunnen parkeren.
Het optreden van de politie buiten het stadion wordt bemoeilijkt doordat rel-
schoppers de politie kunnen aanvallen vanuit kleine stegen en smalle wegen
rond het stadion. Ook vindt er een vermenging plaats tussen buurtbewoners
en relschoppers. Het optreden van politie na de wedstrijd tegen Roda JC
werd ook bemoeilijkt doordat de omgeving van het stadion slecht verlicht is
en er geen camerasysteem buiten het stadion hangt. Dit heeft er mede voor
gezorgd dat de politie moest opereren in een wat chaotische en onoverzich-
telijke situatie.
Conclusie 2
De huidige infrastructuur rondom het stadion is vanwege de situering van
het stadion middenin een volksbuurt nauwelijks geschikt voor het spelen van
betaald voetbal in het algemeen en risicowedstrijden (categorie B en C) in
het bijzonder. Dat geldt met name bij wedstrijden waarbij er meer dan vier
bussen met bezoekende supporters aanwezig zijn of waarbij de kans groot
is dat er zich ongeregeldheden kunnen voordoen. Voor de politie brengt het
optreden buiten het stadion vanwege de infrastructurele kenmerken en be-
perkingen van de omgeving, extra risico's met zich mee.
Aanbeveling 2
Er dient een nadere studie verricht te worden naar de haalbaarheid van een
nieuw stadion op een andere locatie. Zolang de huidige situering van het
stadion bestaat, dienen de ketenpartners verdere infrastructurele aanpas-
singen door te voeren ten einde de risico's rond de huidige locatie van het
stadion te verminderen.
N.B. SC Cambuur Leeuwarden, de gemeente en de politie hebben al een
begin gemaakt met het verbeteren van de fysieke infrastructuur. Tijdens de
voetbaldriehoeksbijeenkomst van 3 augustus 2009 hebben de ketenpartners
de volgende aanpassingen voorgesteld:
· Verbeteren van de verlichting rondom het stadion.
· De aanschaf van een mobiel camerasysteem.
· Bij risicowedstrijden waarbij er meer dan vier bussen bezoekende sup-
porters worden verwacht, zullen de zijstegen van de Coopmansstraat
door hekken worden afgesloten.
Voorbereiding
In het draaiboek van de club is de wedstrijd ingeschaald als B-wedstrijd
('midden risico'), zoals dat is bepaald aan het begin van het seizoen
2008/2009. Deze inschaling komt niet overeen met de C-inschaling ('hoog
risico') van de politie in het politiedraaiboek. Dat betekent dat er een verschil
Pagina 31 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
in waardering bestond tussen politie en BVO, hetgeen niet duidelijk was
afgestemd in het vooroverleg en het laatste overleg voorafgaande aan de
wedstrijd op 3 juni 2009. Zowel politie als BVO hebben voor de beslissende
wedstrijd meer personeel ingezet dan tijdens alle voorgaande play-off wed-
strijden. De politie Leeuwarden kon vanuit het korps niet meer eenheden
inzetten dan het aantal dat voor deze wedstrijd was ingezet.
De kaartverkoop was in grote mate vrij en er is gedurende de hele wedstrijd
evenementenbier geschonken in het stadion Dit laatste is in strijd is met het
beleidskader bestrijding voetbalvandalisme en -geweld (p. 33).
Conclusie 3
De risico-inschaling van de BVO week af van die van de politie. Er heeft op
dit punt ten onrechte geen afstemming plaatsgevonden tussen gemeente,
politie en BVO.
Het had in de rede gelegen, gelet op de voorgeschiedenis en de op het spel
staande belangen, de beslissende wedstrijd tegen Roda JC op te schalen
naar C-wedstrijd waarbij alle benodigde veiligheidsmaatregelen (o.a. één-
op-één kaartverkoop en algeheel alcoholverbod) getroffen moesten worden.
Aanbeveling 3
De gemeente, politie en BVO dienen in gezamenlijkheid de risico-inschaling
van de wedstrijden met bijbehorende veiligheidsmaatregelen vast te stellen.
Dat betekent in ieder geval dat er afstemming plaatsvindt over de inhoud
van de draaiboeken van politie en BVO op het punt van de risico-inschaling.
Conclusie 4
SC Cambuur Leeuwarden heeft risico's genomen door de wedstrijd niet op
te schalen qua risicoprofiel. Ook is geen gebruik gemaakt van de mogelijk-
heid om bij een wedstrijd met B-risicoprofiel aanvullende veiligheidsmaatre-
gelen te nemen ('maatwerk') zoals een algeheel alcoholverbod of een één-
op-één kaartverkoop (p. 30 Beleidskader 2005).
Verder heeft SC Cambuur Leeuwarden in strijd gehandeld met het beleids-
kader bestrijding voetbalvandalisme- en geweld door de verkoop van eve-
nementenbier vóór en tijdens een B-wedstrijd in delen van het stadion toe te
staan.
Aanbeveling 4
SC Cambuur Leeuwarden handelt conform de afspraken van het Beleidska-
der bestrijding voetbalvandalisme en -geweld uit 2005. Dat betekent onder
andere dat tijdens B-wedstrijden alleen na de wedstrijd evenementenbier
geschonken mag worden.
N.B. De BVO heeft inmiddels een begin gemaakt met de aanscherping van
dit beleid.
Verschillende factoren droegen ertoe bij dat de wedstrijd tussen SC Cam-
buur Leeuwarden en Roda JC van 3 juni 2009 een duidelijk hoger risico
kende dat 'normale' thuiswedstrijden van SC Cambuur Leeuwarden:
Pagina 32 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
· Het was de laatste en beslissende wedstrijd in een reeks van drie; daar-
mee is sprake van opvoering van de spanning.18
· Bij de uitwedstrijd tegen Roda JC hadden supporters van SC Cambuur
Leeuwarden op zowel heen- als op de terugreis voor problemen gezorgd.
· In het centrum van Leeuwarden zou de wedstrijd op een groot scherm
worden vertoond. Het was op voorhand niet te voorspellen wat de sa-
menstelling en omvang van het publiek zou zijn dat naar het centrum zou
trekken. De politie moest daardoor de aandacht verdelen over twee loca-
ties; het stadion en het centrum.
In de dagen voorafgaande aan de wedstrijd van 3 juni 2009 vond meerdere
keren overleg plaats tussen de ketenpartners in Leeuwarden. Tijdens deze
overleggen kwam niet aan de orde of het wenselijk was om, gelet op de
bovenstaande risicofactoren, nog aanvullende veiligheidsmaatregelen te
treffen. Een voor de hand liggende optie was om het aanvangstijdstip te
vervroegen zodat de wedstrijd bij daglicht zou eindigen.
Conclusie 5
De autoriteiten in Leeuwarden wisten tijdens de voorbereiding dat er aan de
wedstrijd grote risico's verbonden waren. De risico's waren gelegen in de
ervaringen met de lastige groep Cambuursupporters, de infrastructuur van
het stadion en omgeving, de extra spanning rond de wedstrijd en de onmo-
gelijkheid om nog meer politie in te zetten. Er is echter te weinig onderkend
en overwogen om de wedstrijd bij daglicht af te werken. Dit is mede veroor-
zaakt door de live-uitzending op de TV.
Aanbeveling 5
Bij alle thuiswedstrijden van SC Cambuur Leeuwarden met een hoog risico
(categorie C) afwegen of de wedstrijd op de huidige locatie bij daglicht af-
gewerkt moet worden.
Infrastructuur binnen het stadion
Binnen het stadion was het bezoekersvak pal naast het vak van de fanatieke
aanhang van SC Cambuur Leeuwarden gesitueerd. Supporters van Roda
JC werden voor de wedstrijd uitgedaagd door supporters van SC Cambuur
Leeuwarden zonder dat daartegen direct is opgetreden door de stewards.
Dit leidde tot extra spanningen tussen supportersgroepen.
Bij aanvang van de wedstrijd waren bepaalde delen van het stadion overvol.
Veel trappen waren, in strijd met alle veiligheidsbepalingen daaromtrent,
bezet. Verder was de toegangscontrole tijdens de wedstrijd niet waterdicht;
de toegangshekken aan de noordzijde van het stadion waren op momenten
tijdens de wedstrijd onbemand. Dit is in strijd met de opgestelde veiligheids-
verklaring. Daarnaast konden supporters van de Westtribune tijdens de rust
ongehinderd doorlopen naar de Noordtribune (geen vakbegrenzing in de
omloop). Ook is door beveiligers en politie geconstateerd dat personen
Noot 18 Terzijde wordt opgemerkt dat al in 2006 naar aanleiding van ongeregeldheden bij de promotie-
en degradatiewedstrijden tussen Top Oss en NAC door het Auditteam Voetbalvandalisme is
geconcludeerd dat het play-off systeem - en dan met name de mogelijkheid van het spelen van
een derde en beslissende wedstrijd - tot het onnodig opvoeren van de spanning kon leiden.
Inmiddels is het play-off systeem gewijzigd en zullen er geen beslissende derde wedstrijden
meer worden gespeeld.
Pagina 33 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
zonder geldig toegangsbewijs van buiten het stadion aan de noordzijde naar
binnen zijn gekomen. Hierdoor is het risico ontstaan dat personen met een
stadionverbod het stadion hebben betreden en/of er ongewenste voorwer-
pen naar binnen zijn gesmokkeld.
Conclusie 6
De veiligheidsorganisatie van SC Cambuur Leeuwarden heeft deels op ver-
schillende punten niet goed gefunctioneerd en in strijd gehandeld met de
veiligheidsverklaring en het beleidskader bestrijding voetbalvandalisme en -
geweld. Het stadion zat overvol en de toegangshekken van het stadion zijn
niet constant bemand geweest tijdens de wedstrijd. Hierdoor konden sup-
porters zonder geldig toegangsbewijs het stadion betreden en waren niet
alle vluchtwegen toegankelijk. Tevens werd niet opgetreden tegen de bezet-
ting van de vluchtwegen (trappen).
Aanbeveling 6
SC Cambuur Leeuwarden dient zich te houden aan het gestelde in de afge-
geven veiligheidsverklaring en het beleidskader bestrijding voetbalvandalis-
me- en geweld. Dat betekent onder andere dat alle toegangshekken van het
stadion voor en tijdens de wedstrijd bemand dienen te zijn. Op die manier
wordt voorkomen dat personen met een stadionverbod of zonder geldig toe-
gangsbewijs het stadion kunnen betreden en de vluchtwegen (hekken en
trappen) worden vrijgehouden.
N.B. De BVO heeft inmiddels een start gemaakt met het doorvoeren van
enkele infrastructurele aanpassingen. Zo is het gastenvak verplaatst naar de
Oosttribune en krijgt dit vak een nieuwe kooiconstructie. De maximumcapa-
citeit van het gastenvak wordt teruggebracht naar 250 toeschouwers.
Ongeregeldheden binnen het stadion
SC Cambuur Leeuwarden is conform de veiligheidsverklaring 2009/2010
eerstverantwoordelijke voor de orde en veiligheid in het stadion. SC Cam-
buur Leeuwarden heeft voor deze wedstrijd in totaal 115 (hoofd)stewards,
beveiligers en stagiaires ingezet. Dat zijn er aanzienlijk meer dan tijdens
een reguliere competitiewedstrijd. Ondanks deze forse personele inzet zijn
ernstige ongeregeldheden ontstaan. Een grote groep relschoppers van SC
Cambuur Leeuwarden wilde na de wedstrijd het vak met de bezoekende
supporters bestormen. De beveiligers van de Noordtribune zijn daarbij ruim
tien minuten in het nauw gedreven. Het Auditteam Voetbalvandalisme heeft
veel waardering voor het moedige optreden van de beveiligers van de BVO.
Het optreden van de beveiligers heeft er mede toe bijgedragen dat een con-
frontatie tussen supporters van SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC is
uitgebleven.
De politie is conform het politiedraaiboek terughoudend in haar optreden
binnen het stadion. Zodra er echter een situatie ontstaat waarbij de veilig-
heidsorganisatie van de BVO niet meer in staat is om de openbare orde te
handhaven, wordt bijstand door de politie verleend. In dit geval was er over-
duidelijk sprake van een dergelijke situatie. De BVO heeft zelf om bijstand
van de politie gevraagd.
De ME heeft uiteindelijk ruim tien minuten na aanvraag en het uitbreken van
de rellen ingegrepen in het stadion. Gezien de intensiteit van het incident
heeft het verlenen van bijstand door de politie te lang geduurd. Dit is veroor-
Pagina 34 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
zaakt door het volgende:
· De politie moest handelen in een zeer hectische situatie omdat er buiten
het stadion ook al ongeregeldheden waren uitgebroken.
· Het ombouwen van Flex ME naar reguliere ME duurde te lang. Kleine
groepjes ME moesten worden samengevoegd tot grotere groepen. Daar-
naast moesten de eenheden hun beschermende kleding ophalen bij poli-
tiebussen die verderop geparkeerd stonden.
· De ME wilde het stadion betreden via het bezoekersvak. Zij konden ech-
ter het stadion niet direct betreden omdat er aanvankelijk geen steward
aanwezig was met de juiste sleutel om het hek open te maken. De aan-
wezige ME'ers beschikten zelf ook niet over de benodigde sleutels.
Conclusie 7
Ondanks de zeer heftige agressie van een groep SC Cambuur Leeuwarden
supporters heeft het optreden van de beveiligers er mede toe bijgedragen
dat er binnen het stadion geen confrontatie heeft plaatsgevonden tussen
beide supportersgroepen.
Conclusie 8
Het verlenen van bijstand door politie in het stadion heeft vanwege verschil-
lende redenen te lang geduurd. Het uiteindelijke optreden in het stadion is
goed verlopen.
Ongeregeldheden buiten het stadion
De politie Leeuwarden heeft voor de wedstrijd op 3 juni 2009 meer dan hon-
derd politiemensen ingezet, waaronder een peloton ME, een groep AE en
een groep honden. Dit is de grootste politie-inzet bij een thuiswedstrijd van
SC Cambuur Leeuwarden in het seizoen 2008/2009. Deze inzet was de
maximale politie-inzet die het politiekorps Fryslan op dat moment kon leve-
ren. Het primaire doel van de politie was het voorkomen van een confronta-
tie tussen supporters van SC Cambuur Leeuwarden en supporters van Roda
JC. Het veilig laten vertrekken van de bussen van Roda JC stond hierbij
centraal.
De commandant van de ME heeft besloten om de ME te laten optreden in
Flex-formatie waarbij kleine groepjes ME van maximaal drie eenheden ver-
spreid over een bepaald gebied en zonder volledige beschermende uitrus-
ting optreden. Op het moment dat de ongeregeldheden binnen en buiten het
stadion uitbraken heeft het ombouwen van Flex ME naar reguliere ME ver-
tragend gewerkt.
Na de wedstrijd zijn buiten het stadion ernstige ongeregeldheden ontstaan
waarbij een groot deel van de aanwezige ME-eenheden ruim anderhalf uur
hevig heeft moeten vechten tegen een overmacht aan relschoppers. De
politie-eenheden zijn belaagd met stenen, hekken en vuurwerk. In totaal zijn
25 politiemensen gewond geraakt. De situatie was zeer hectisch en onover-
zichtelijk, mede doordat de straten rond het stadion slecht verlicht waren en
relschoppers vanuit kleine stegen de aanval openden op de politie.
Op het moment dat de Roda JC supporters vlak voor middernacht in de
bussen plaatsnamen wist de ME met behulp van enkele charges de vertrek-
route van de bussen van Roda JC vrij te maken. De bussen van Roda JC
konden net na middernacht zonder problemen Leeuwarden verlaten.
De politie heeft de rellen uiteindelijk kunnen beteugelen door traangas in te
zetten. Ook de inzet van het traangas werd vertraagd doordat de ME geen
Pagina 35 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
traangasgranaten had meegenomen en niet alle eenheden beschikten over
de benodigde gasmaskers.
Conclusie 9
Het ombouwen van Flex ME naar reguliere ME heeft op het moment dat de
ongeregeldheden uitbraken, vertragend gewerkt.
Aanbeveling 7
Het verdient aanbeveling het werken met een flexformatie, bij wedstrijden
waarbij er een gerede kans bestaat dat er zich ongeregeldheden kunnen
voordoen, nog eens zorgvuldig te analyseren. Bij voortzetting van deze
werkwijze moet aandacht worden besteed aan de snelle omzetting naar de
ME-formatie.
Conclusie 10
Het Auditteam heeft grote waardering voor het moedige en vasthoudende
optreden van de politie-eenheden tijdens de ongeregeldheden. Ondanks het
feit dat de politie-eenheden werden geconfronteerd met massaal en buiten-
sporig geweld van grote groepen relschoppers is zij er in geslaagd om de
bussen met Roda JC supporters veilig af te voeren. De openbare orde is
uiteindelijk hersteld. Helaas ging dat mede ten koste van 25 gewonde poli-
tiemensen.
Conclusie 11
De inzet van traangas door de ME is, gezien de aard en de omvang van de
ongeregeldheden, een goede keuze geweest. De uitvoering behoeft nog wel
verbetering.
Communicatie en informatie-uitwisseling
Op verschillende momenten verliep de communicatie en informatie-
uitwisseling tussen de commandanten van de politie en tussen de politie en
de BVO niet goed:
· Nadat de operationele commandant aan de commandant van de ME een
verzoek doet tot bijstand in het stadion, duurt het ruim tien minuten voor-
dat er opnieuw contact is tussen beide functionarissen.
· Vanuit de commandokamer wordt aan de ME het verzoek gedaan om via
de ingang van de Noordtribune het stadion te betreden. De ME staat uit-
eindelijk bij het gastenvak opgesteld, hetgeen echter achteraf goed heeft
uitgepakt.
· De stewards/beveiligers van de Noordtribune en de stewards van Roda
JC zijn niet ingelicht over de in aantocht zijnde ME.
Er zijn twee belangrijke oorzaken voor de communicatieproblemen die zich
hebben voorgedaan. Ten eerste was de communicatie- en commandostruc-
tuur binnen de politieorganisatie die avond niet helder. Zowel de algemeen
commandant als de operationeel commandant bevonden zich tijdens de
wedstrijd in de commandokamer van het stadion. Ook in het politiedraaiboek
voor de wedstrijd staat de communicatie- en commandostructuur tussen de
verschillende commandanten van de politie niet helder beschreven.
Ten tweede heerste er in de veel te kleine commandokamer van het stadion
een hectische sfeer omdat er sprake was van drukte, veel telefoonverkeer
en er gebruik werd gemaakt van veel verschillende portofoonkanalen.
Pagina 36 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Conclusie 12
De communicatie en informatie-uitwisseling tussen de verschillende com-
mandanten van de politie en tussen de politie en de BVO is op verschillende
momenten niet goed verlopen.
Aanbeveling 8
De politie Leeuwarden verbetert de eenduidige commandostructuur met een
daarop afgestemde en adequate communicatiestructuur.
Deze commando- en communicatiestructuur wordt beschreven in het politie-
draaiboek voor de wedstrijd. Het verdient aanbeveling dat de politie Leeu-
warden in het vervolg bij wedstrijden voorkomt dat zowel de operationele
commandant als de algemeen commandant vanuit dezelfde (qua ruimte zeer
beperkte) commandoruimte in het stadion opereren. Voor calamiteitenover-
leg is binnen de infrastructuur van het stadion voldoende ruimte voorhan-
den. Hierdoor kan het overzicht beter worden behouden en is het minder
hectisch.
Conclusie 13
De kleine commandokamer van het stadion was niet geschikt voor het aan-
tal functionarissen dat tijdens de wedstrijd tegen Roda JC in de ruimte aan-
wezig was. Dit leidde tot een hectische sfeer wat niet bevorderlijk was voor
de communicatie.
Aanbeveling 9
SC Cambuur Leeuwarden en de politie maken duidelijke afspraken over het
gebruik van de commandoruimte en de personen die daar aanwezig zijn.
Pagina 37 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bijlagen
Pagina 38 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bijlage 1 Tijdslijn belangrijkste gebeurtenissen
Voorbereiding
19 mei: Eerste ronde play-off wedstrijden, FC Zwolle SC Cambuur Leeu-
warden 2 1.
21 mei: Jan Riedstra, een onder de aanhang van SC Cambuur Leeuwarden
zeer populair persoon, komt plotseling te overlijden.
22 mei: Grote groep supporters van SC Cambuur Leeuwarden houdt in het
centrum van Leeuwarden een herdenkingstocht ter nagedachtenis
van Jan Riedstra.
22 mei: SC Cambuur Leeuwarden FC Zwolle 3 1. De wedstrijd wordt
tijdelijk stilgelegd nadat een supporter van SC Cambuur Leeuwar-
den een fles op het veld heeft gegooid. Na de wedstrijd bekogelen
aanhangers van SC Cambuur Leeuwarden de bussen van FC
Zwolle.
25 mei: Beslissingswedstrijd SC Cambuur Leeuwarden FC Zwolle 2 0
26 mei: Kort telefonisch vooroverleg tussen voetbalcoördinatoren van de
politie Leeuwarden en de politie Kerkrade. Ook een telefonisch
vooroverleg tussen de veiligheidscoördinatoren van SC Cambuur
Leeuwarden en Roda JC.
28 mei: Tweede ronde play-off wedstrijden, SC Cambuur Leeuwarden
Roda J.C. 0 0. Na de wedstrijd kort vooroverleg tussen de veilig-
heidscoördinatoren van SC Cambuur Leeuwarden en Roda JC.
29 mei: Ketenpartners in Leeuwarden, gemeente, politie en BVO besluiten
om bij een eventuele beslissende derde wedstrijd een groot
scherm te organiseren waar burgers van Leeuwarden de wedstrijd
op kunnen volgen. De eventuele huldiging staat gepland voor don-
derdag 4 juni.
31 mei: Tweede wedstrijd, Roda JC SC Cambuur Leeuwarden 1 1. Op
zowel de heen- als terugreis richten de supporters van SC Cam-
buur Leeuwarden vernielingen aan in de bussen. Ook blijkt een
deel van de aanhang uit Leeuwarden tegen de regels in, alcohol te
hebben genuttigd op de heenreis. Eén bus van Cambuur wordt na-
bij Zwolle door onbekenden bekogeld. Er worden in totaal vijf sup-
porters van SC Cambuur Leeuwarden aangehouden; één in Kerk-
rade en vier in Leeuwarden.
De wedstrijd wordt in het stadion van Cambuur live vertoond.
Na de wedstrijd kort vooroverleg tussen de veiligheidscoördinato-
ren van SC Cambuur Leeuwarden en Roda.
31 mei: Na de wedstrijd vindt er in Leeuwarden overleg plaats tussen de
voetbaldriehoekspartners. De eventuele huldiging die aanvankelijk
gepland staat voor donderdag 4 juni wordt verplaatst tot na de
wedstrijd op woensdag 3 juni.
2 juni: De voetbaldriehoek in Leeuwarden komt bijeen. De gemaakte af-
spraken worden nogmaals doorgesproken. Men gaat uit van twee
scenario's. Bij winst van SC Cambuur Leeuwarden zal de politie-
inzet zich vooral concentreren op de huldigingsroute vanaf het sta-
dion naar het Oldehoofsterkerkhof. Bij verlies wordt rekening ge-
houden met kortstondige, maar heftige rellen bij het vertrek van de
bussen van Roda JC.
Pagina 39 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Wedstrijddag (3 juni)
09.30uur: Draaiboek voor de wedstrijd wordt doorgesproken tussen de
veiligheidsmanager van SC Cambuur Leeuwarden en stadion-
medewerkers, vrijwilligers, horecapersoneel, etc.
10.30uur: Overleg over de geplande sfeeracties in het stadion tussen club,
politie, beveiligers, supportersvereniging, etc.
11.00uur: Veiligheidsoverleg club, politie, stewards en beveiligers.
18.45uur: Briefing voor alle commandanten van de politie.
19.15uur: Algemene briefing van de politie.
19.00uur: Stadion open voor publiek.
19.30uur: Driehoeksoverleg waarbij ook vertegenwoordigers van de BVO,
GHOR en brandweer aanwezig zijn.
Evenemententerrein Oldehoofsterkerkhof open voor publiek.
20.06uur: Het eerste cluster met vijf bussen van Roda JC arriveert bij het
stadion.
20.26uur: Het tweede cluster met vier bussen van Roda JC arriveert bij
het stadion.
Wedstrijd
20.45uur: Start wedstrijd, in het vak van Roda JC wordt een witte rookpot
afgestoken.
20.46uur: In het vak van Roda JC wordt een fakkel afgestoken.
21.20uur: 1 0 SC Cambuur Leeuwarden.
21.22uur: Spotters van de politie constateren dat er verschillende doel-
groepsupporters van SC Cambuur Leeuwarden op het evene-
mententerrein in het centrum aanwezig zijn.
21.48uur: Start tweede helft.
22.27uur: 1 1, er wordt een fakkel afgestoken in het vak van Roda JC.
22.29uur: Doelpunt SC Cambuur Leeuwarden afgekeurd.
22.31uur: Grote groep bezoekers ('enkele honderden jongeren') verlaat
het Oldehoofsterkerkhof. Ze gaan waarschijnlijk richting het sta-
dion.
22.45uur: 1 2 Roda J.C. De commandant van de ME besluit om te bou-
wen van 'Flex ME' naar reguliere ME.
22.55uur: De beveiligers beneden in de corridor van het vak van SC Cam-
buur Leeuwarden supporters (Noordtribune) ervaren de situatie
als zeer bedreigend. Er wordt muntgeld op het veld gegooid.
23.07uur: Een groep van ongeveer tien SC Cambuur Leeuwarden suppor-
ters provoceert de beveiligers in de corridor van de Noordtribu-
ne.
23.10uur: SC Cambuur Leeuwarden krijgt een penalty. Ruim vijftig perso-
nen stormen vak af naar beneden en hangen in de hekken. In
de andere hoek van het vak wordt een fakkel afgestoken. Ste-
wards proberen de supporters uit de hekken te duwen vanaf de
veldzijde. Dit lukt slechts ten dele.
23.11uur: Fakkel afgestoken in vak SC Cambuur Leeuwarden (Noordtri-
bune)
23.12uur: 2 2, een groep van ruim twintig personen loopt richting de
stewards om de aanhang van Roda te provoceren. Twee fakkels
afgestoken in het vak van SC Cambuur Leeuwarden (Noordtri-
bune).
23.17uur: Start penaltyserie.
23.21uur: Roda JC wint, supporters van SC Cambuur Leeuwarden stor-
men naar het naastgelegen uitvak en raken in gevecht met
Pagina 40 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
beveiligers die dat proberen te voorkomen. In de binnenstad
ontstaat een onmiddelijke leegloop op het plein.
Na afloop van de wedstrijd
23.22uur: Buiten het stadion ontstaan de eerste ongeregeldheden wan-
neer een groep van ongeveer 300 supporters van SC Cambuur
Leeuwarden vanaf het Cambuurplein stenen gooien naar politie.
Commandant vraagt bijstand aan bij ME groepen die bij de ro-
tonde Coopmansstraat met Archipelweg staan opgesteld.
23.23uur: Bijstand ME gevraagd in het stadion door beveiligers Noordtri-
bune en VC van SC Cambuur Leeuwarden.
23.26uur: Een groep van vijftig supporters voert een stormloop uit op de
linie stewards. De stewards houden met de grootste moeite
stand.
23.27uur: Opnieuw een stormloop. De stewards houden stand, maar moe-
ten verder terug.
23.29uur: Supporters proberen ook de afvalbakken weg te rijden, die als
extra bescherming voor de beveiligers zijn opgesteld. Bij twee
daarvan lukt dat. Er volgt een stormloop waarbij een hek op de
stewards wordt gegooid. Ook de weggehaalde afvalcontainers
worden in de groep beveiligers gereden. Er wordt wederom met
spoed ME opgeroepen in het stadion.
23.33uur: ME gaat via het uitvak naar de Noordtribune.
23.34uur: De ME voert binnen het stadion korte charges uit met de lange
wapenstok. Ook buiten het stadion wordt inmiddels gechargeerd
door de ME.
23.39uur: De supporters gaan niet meer richting de ME, de vakken van de
Noordtribune stromen langzaam leeg.
23.45uur: Het grootste gedeelte van de supporters begeeft zich naar bui-
ten. De ME hoeft niet meer in te grijpen.
23.46 uur: De druk op de ME linies in de Coopmansstraat is onverminderd
groot. Een deel van de aanwezige ME-eenheden dreigt vanwe-
ge blessures uit te vallen.
23.48uur: De ME commandant vraag bij de algemeen commandant toe-
stemming voor het inzetten van traangas.
23.51uur: De Noordtribune is leeg. Spotters van de ME constateren dat
een grote groep relschoppers vanaf het Cambuurplein via de
zuidkant van het stadion omloopt om naar de rotonde bij de Ar-
chipelweg/Coopmansstraat te komen.
23.55uur: De Roda JC supporters zitten in hun bussen.
0.00 uur: Bij de rotonde Archipelweg/Coopmansstraat hebben zich onge-
veer 200 relschoppers verzameld. De commandant van de ME
vordert de groep op basis van het noodbevel dat zij zich van de
plek verwijderen. Er worden door de ME charges uitgevoerd.
00.03uur: Vertrek negen bussen Roda JC supporters.
00.05uur: Vanaf het Cambuurplein/Coopmansstraat worden onverminderd
stenen en andere voorwerpen naar de ME gegooid.
00.32uur: Na enkele vorderingen van de commandant van de ME, wordt
er daadwerkelijk traangas ingezet op het Cambuurplein.
00.42uur: De commandant van de ME geeft het bevel om de inzet van
traangas te staken.
01.10uur: Vertrek spelersbus Roda JC.
Pagina 41 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bijlage 2 Supportersvereniging en ketenpartners
In een begin 2009 door de supportersvereniging 'De kern van Cambuur'
opgesteld visiedocument wordt een aantal punten van kritiek op het beleid
van de club en ketenpartners neergelegd.
· De supporters vinden de enorme toename van het aantal buscombi's
onterecht, omdat deze niet gestoeld zijn op begrijpelijke en transparante
argumenten.19
· De prijzen van de combi's worden steeds hoger, mede vanwege de in-
huur van externe beveiligers.
· Er is geen helder en transparant beleid rond stadionverboden. Onduide-
lijk is voor supporters wie (gemeente, club, KNVB en politie) op welke
grond een stadionverbod kan opleggen en op welke wijze een supporter
daartegen in beroep kan gaan.
· Tot slot is er kritiek op de aanwezigheid van politie in het stadion en het
soms 'overdreven harde optreden'. De relatie tussen politie en supporters
is slecht. Dit is versterkt omdat voorafgaande aan de thuiswedstrijd tegen
FC Omniworld op 20 februari door de politie ID-controles zijn gehouden
onder supporters van SC Cambuur Leeuwarden en foto's van hen zijn
genomen.
Naar aanleiding van de kritiek van de supportersvereniging wordt besloten
om op 2 maart 2009 een supportersavond te organiseren in het supporters-
café ('Het Hertje') in het stadion. De avond is georganiseerd door de Kern
van Cambuur. Naast een groot aantal fanatieke supporters, is de voltallige
driehoek aanwezig tijdens de avond. Op voorhand verzocht de politie de
club ervoor te zorgen dat er geen personen met een stadionverbod tijdens
de supportersavond aanwezig zouden zijn. De Kern van Cambuur heeft la-
ten weten aan de supporters dat personen met een stadionverbod 'mogen
komen'. Aan de andere partners (politie, OM en gemeente) is door de Kern
van Cambuur gecommuniceerd dat er 'wellicht enkele stadionverboden
aanwezig zouden zijn'. De andere partijen bleken echter niet gecharmeerd
te zijn van het feit dat er een groep van ongeveer dertig personen met een
stadionverbod aanwezig was.
De SC Cambuur Leeuwarden-supporters kampen naar eigen zeggen met
een imagoprobleem sinds incidenten in Emmen en Arnhem en incidenten
tijdens thuiswedstrijden. De politie en OM schetsen in de ogen van de sup-
porters van SC Cambuur Leeuwarden een te negatief beeld van hen wat
bijdraagt aan het grote aantal combiregelingen.
De avond was heftig en emotioneel. De gemeente, OM en politie deden de
volgende toezeggingen:
· Er zal een commissie stadionverboden worden ingesteld waardoor het
beleid rond stadionverboden transparanter wordt gemaakt.
· Er wordt bekeken hoe het buscombibeleid meer naar tevredenheid van
de supporters kan worden gevoerd.
Noot 19 Belangrijk kritiekpunt is dat tijdens uitwedstrijden van SC Cambuur Leeuwarden waarvoor een
bus- of autocombi geldt, de thuisspelende BVO veelal op de speeldag de kassa's nog open
heeft. Het beleid met vervoerscombi's is daarmee een 'wassen neus' omdat je als supporter van
SC Cambuur Leeuwarden op eigen vervoer een kaartje kan kopen voor een ander vak in het
stadion.
Pagina 42 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
· De supportersvereniging en de andere partners zullen meer gezamenlijk
naar oplossingen gaan zoeken.
Naar aanleiding van deze bijeenkomst is in Leeuwarden een voetbaldrie-
hoeksoverleg georganiseerd. Afgesproken is om twee werkgroepen te for-
meren; een werkgroep voor het instellen van een commissie stadionverbo-
den en een werkgroep die het beleid rond de reiscombi's onder de loep zou
nemen. Verder is door de driehoek richting de club benadrukt dat er bij de
club te veel aandacht is voor commercie in plaats van veiligheidsbeleid. Ook
is afgesproken is dat de politie tijdens de eerstvolgende uitwedstrijd (tegen
FC Den Bosch) een positief advies zou formuleren richting de ketenpartners.
De ketenpartners in Den Bosch hebben het advies van de ketenpartners in
Leeuwarden opgevolgd waardoor SC Cambuur Leeuwarden-supporters door
middel van een autocombi de wedstrijd mochten bezoeken. Bij deze wed-
strijd zijn er ongeregeldheden ontstaan tussen beide supportersgroepen.
Vervolgens zijn bij de uitwedstrijd tegen Veendam door de politie en veilig-
heidscoördinator van SC Cambuur Leeuwarden, personen met een stadion-
verbod uit de groep gehaald.
Pagina 43 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bijlage 3 Lijst van respondenten
Gemeente Leeuwarden
1 Dhr. Crone, burgemeester
2 Mevr. De Jong, openbare orde en veiligheid
3 Dhr. Van den Burgt, openbare orde en veiligheid
4 Dhr. Koopmans, juridische en veiligheidszaken
5 Dhr. Stieber, evenementencoördinator
Politie Leeuwarden
6 Mevr. Te Wierik, algemeen commandant
7 Dhr. De Bruin, operationeel commandant
8 Dhr. Smeltekop, commandant ME
9 Dhr. Tuinier, voetbalcoördinator
10 Dhr. Plantinga, voetbalcoördinator
11 Dhr. Warrink, RID
12 Dhr. Leemburg, RID
13 Dhr. Ten Hoeve, lid ME
14 Dhr. Roosink, lid ME
15 Mevr. Meinema, lid ME
Openbaar Ministerie Leeuwarden
16 Dhr. Ten Boer, plaatsvervangend Hoofdofficier van Justitie
BVO SC Cambuur Leeuwarden
17 Dhr. Pama, algemeen directeur
18 Dhr. Vellinga, veiligheidsmanager
19 Dhr. Nieuwhof, veiligheidscoördinator
Supportersvereniging Kern van SC Cambuur Leeuwarden
20 Dhr. Jansma, voorzitter
BVO Roda JC
21 Dhr. De Jonge, veiligheidsmanager
22 Dhr. Van Erp, veiligheidscoördinator
Supportersvereniging Roda JC
23 Dhr. Bakker, coördinator
Politie Kerkrade
24 Dhr. Wouda, voetbalcoördinator
Pagina 44 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
Bijlage 4 Straffen daders ongeregeldheden
De politie hield kort na de wedstrijd SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC
van woensdag 3 juni 2009 in totaal 13 personen aan in de leeftijd van 16 tot
27 jaar. Zij werden verdacht van poging tot zware mishandeling c.q. openlij-
ke geweldpleging, wapenbezit en / of het niet voldoen aan een bevel of ver-
ordening. Van de 13 personen is één zaak aangehouden en één zaak is
ingetrokken. Uiteindelijk zijn 9 personen veroordeeld. De uitkomsten van de
veroordelingen zijn hieronder opgesomd.
Verdachte 1 (meerjarig):
· werkstraf 80 uren + gevangenisstraf 2 weken + schadevergoeding 589
· geldboete 250
Verdachte 2 (m*eerjarig):
· werkstraf 180 uren + gevangenisstraf 1 maand + schadevergoeding
4.800
· geldboete 250
Verdachte 3 (meerjarig):
· werkstraf 160 uren + gevangenisstraf 1 maand + schadevergoeding
4.800
· geldboete 250
Verdachte 4 (meerjarig):
· werkstraf 160 uren + gevangenisstraf 1 maand + schadevergoeding
4.800
· geldboete 250
Verdachte 5 (meerjarig):
· gevangenisstraf 5 maand + schadevergoeding 4.800
Verdachte 6 (meerjarig):
· gevangenisstraf 6 maand + schadevergoeding 4.800
Verdachte 7 (meerjarig):
· gevangenisstraf 6 maand + schadevergoeding 4.800
Verdachte 8 (minderjarig):
· jeugddetentie 4 maand + schadevergoeding 4.800
Verdachte 9 (minderjarig):
· werkstraf 130 uren + schadevergoeding 4.800
· jeugddetentie 2 weken
Pagina 45 Ongeregeldheden SC Cambuur Leeuwarden - Roda JC op 3 juni 2009
---- --
Gemeente Leeuwarden