Boekpresentatie over het oudste orgel van Nederland
03/11/2009 17:00
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Persbericht
3 november 2009
Boekpresentatie over het oudste orgel van Nederland
Het vijftiende-eeuwse Gerritsz-orgel van de Nicolaïkerk in Utrecht is het oudste orgel van Nederland. Jarenlang is onder meer door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed intensief onderzoek gedaan naar dit bijzondere instrument. De resultaten zijn gebundeld in een monografie getiteld 'Het oude orgel van de Nicolaïkerk te Utrecht'. Op 5 november wordt het eerste exemplaar in de Nicolaïkerk overhandigd aan de commissaris van de koningin van de provincie Utrecht, de heer Roel Robbertsen.
Het Gerritsz-orgel, gebouwd in 1479, is van grote cultuurhistorische en ook musicologische waarde. Het boek beschrijft uitvoerig de ontstaansgeschiedenis, de kunsthistorische en de liturgische aspecten van het orgel. Het onderzoek heeft met name veel kennis opgeleverd over de oudste, oorspronkelijke bouwfase van het instrument. De uitkomsten maken het mogelijk een goed onderbouwde reconstructie te kunnen maken van die vroegste bouwperiode. Een unicum in de Europese orgelcultuur.
Orgelbouwer Peter Gerritsz bouwde het orgel voor de Nicolaïkerk, waar het eeuwenlang dienst heeft gedaan tot in 1886. Toen werd het middeleeuwse orgel overgebracht naar het gloednieuwe Rijksmuseum. Hier hing het orgel, niet bespeelbaar, tot 1940. Bij de ontruiming van het museum wegens dreigende oorlog werd het orgel gedemonteerd en opgeslagen. De Nederlandse Staat, eigenaar van het orgel, gaf in 1957 de orgelkas omwille van de wederopbouw aan de Koorkerk in Middelburg. Het binnenwerk werd opgeslagen.
De Stichting Peter Gerritsz-orgel ijvert er samen met het Rijk voor om kas en binnenwerk te herenigen in de ruimte waar het orgel ooit is gebouwd: de Utrechtse Nicolaïkerk. Tijdens de bijeenkomst wordt op de mogelijke orgelrestauratie en het initiatief tot hereniging ingegaan. Ter voorbereiding op een eventuele restauratie wordt een studiekopie van de oudste bouwfase van het orgel gemaakt in opdracht van de Stichting het Orgelpark.
Het oude orgel van de Nicolaïkerk te Utrecht: Kroongetuige van de Nederlandse Muziekgeschiedenis, Bini Biemans-van der Wal, Wim Diepenhorst, Rogér van Dijk e.a., Nederlandse orgelmonografieën 10, Walburgpers, Zutphen, 296 pag., gebonden, 34,95 euro, ISBN 978 90 5730 576 4, verkrijgbaar via de boekhandel. Het boek is verschenen onder auspiciën van de Stichting Nederlandse Orgelmonografieën in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
http://www.cultureelerfgoed.nl