Economische crisis volgens minister Bos nog niet voorbij
5 november 2009
Minister Bos van Financiën waarschuwt dat de gevolgen van de
economische crisis nog geruime tijd voelbaar zullen zijn, en dat een
het kabinet om, die reden onverminderd vasthoudt aan maatregelen
gericht op stimulering van de Nederlandse economie. Bos verklaarde dit
op 3 november in Eerste Kamer tijdens de jaarlijkse Algemene
financiële beschouwingen .
âEr is veel onzekerheid over de robuustheid van het economisch
herstelâ, zei de minister, die daarmee afstand nam van de inbreng van
de oppositiepartijen VVD en D66 tijdens het debat. âHet is veel te
vroeg voor de overheid om zich terug te trekken en het herstel weer
over te laten aan de markt. We moeten ons niet nu al rijk rekenen; er
kan zich weer een volgende fase van economische neergang aandienenâ.
De minister van Financiën ziet drie belangrijke onzekerheden. Is het
herstel dat nu wordt gemeld wel reëel? Is het niet teveel een gevolg
van stimuleringsmaatregelen? De banken zijn ook nog bezig zich te
herstellen. Het is nog steeds de vraag of zij genoeg financiële
reserves hebben en de door de overheid verstrekte leningen kunnen
terugbetalen. En de derde onzekerheid is volgens Bos de stijging van
de grondstoffenprijzen.
Met meerdere woordvoerders in de Eerste Kamer deelde minister Bos
zorgen over de houdbaarheid van het Groei- en stabiliteitspact van de
Europese Unie. De senatoren Biermans (VVD) en Van Driel (PvdA) hadden
de minister hierover vragen gesteld in het licht van de forse
overschrijdingen van de begrotingen van de meeste landen binnen het
euroblok. Deze zijn in het afgelopen jaar stilzwijgend geaccepteerd
als onvermijdelijk gevolg van maatregelen om de economische crisis het
hoofd te bieden. Strikt genomen mag geen enkele Europees land een
groter begrotingstekort hebben dan 3% van het nationaal inkomen. De
maximale staatsschuld mag niet boven de 60% van het nationaal inkomen
uitkomen.
In vrijwel alle EU-landen zijn deze grenzen thans overschreden of
komen zij in zicht. Nederland zelf koerst aan op een overheidstekort
van 6% na 2010. De staatsschuld is gestegen van 40 naar 45% en zal
oplopen naar 51%. Het kabinet heeft aangekondigd dat er nog voor 2011
besluiten zullen vallen over besparingen op het overheidsbudget. Er
zijn 19 werkgroepen aan de gang om voorstellen te doen. Minister Bos
zei in de Eerste Kamer dat in het voorjaar van 2010 beslissingen
worden genomen. Maar hij sloot op aandrang van PvdA-senator Van Driel
niet uit dat ook al eerder besluiten kunnen vallen. âWij zullen de
besluitvorming versnellen waar mogelijkâ, zei de minister.
In het coalitieakkoord van de nieuwe Duitse regering ziet minister Bos
wel een lichtpunt: alle maatregelen, ook de beloofde lastenverlichting
van 24 miljard euro, worden gelegd onder het beslag van financiële
haalbaarheid. Maar de minister wil vermijden dat hij Duitsland
verliest als bondgenoot in zijn pogingen om het Groei- en
Stabiliteitspact overeind te houden.
âVoor een klein land als Nederland is dit pact van levensbelangâ,
aldus minister Bos. Hij ging niet rechtstreeks in op een vraag van
senator Van Driel of er vanwege de oplopende begrotingstekorten gevaar
dreigt voor de stabiliteit van de euro. Wel beschouwt hij de euro
onverminderd als een âheel sterke muntâ. Dit berust volgens hem op
twee pijlers: interne begrotingsdiscipline binnen de Europese Unie, en
de verhouding tot andere valuta als bijvoorbeeld de Amerikaanse
dollar. Bos sprak tegenover de Eerste Kamer de hoop uit dat de crisis
er niet toe zal leiden dat het Groei- en Stabiliteitspact een dode
letter wordt.
Op aandringen van vooral de senatoren Terpstra (CDA), Biermans (VVD)
en Van Driel (PvdA) gaf de minister zijn visie op de toekomst van de
financiële sector in Nederland. Hij vindt niet dat de banken zo klein
moeten worden dat zij alleen nog Nederland als thuismarkt hebben, maar
zij hoeven van hem ook niet meer te streven naar een positie als
globale en universele bank â een bank dus die overal ter wereld van
alle markten thuis is. Hij was positief over de plannen van ING om de
verzekeringstak af te stoten. Bij de herstructurering gaat het er
volgens de minister van Financiën om de risicoâs voor de
belastingbetaler te verkleinen. âHet automatisme dat de overheid
inspringt als er iets misgaat moet worden uitgebannenâ, oordeelde de
minister. Er zou een onderscheid kunnen komen tussen gewone
spaarbanken (waarvoor een nieuw te vormen fonds de spaartegoeden tot 1
ton moet gaan garanderen) en investeringsbanken die voor eigen
rekening van investeerders risicoâs nemen. Ook zag Bos heil in
wetgeving die voorziet in het tijdelijk opzij zetten van
aandeelhouders in extreme noodsituaties, zoals door de commissie Maas
is voorgesteld.
In reactie op opmerkingen van senator Van Driel zei minister Bos dat
in vergelijking met twee tot drie jaar geleden er ontzettend veel
vooruitgang is geboekt bij het toezicht op de banken in de wereld.
âOveral worden de bonussen aangepakt. Nederland is daarbij nog wat
strenger dan andere landen. Wij lopen vooropâ, zei minister Bos
voldaan. Hij meent dat Nederland niet moet buigen voor het dreigement
van bankiers dat zij elders aan de slag gaan als zij daar een hogere
beloning kunnen krijgen.
---
Eerste Kamer der Staten Generaal