Nederlands Vaccin Instituut
Griepvaccinatie voor gezondheidswerkers, een gemiste kans?
woensdag, 04 november 2009
Werkgevers in de gezondheidszorg zijn verantwoordelijk voor de
vaccinatie van hun personeel. Jaarlijks wordt een groot aantal mensen
in Nederland getroffen door de griep. Voor de meeste mensen een
lastige onderbreking van het dagelijks bestaan. Voor sommigen echter
een levensbedreigende situatie. Dat geldt zeker voor bewoners van
gezondheidsinstellingen: een griepje heeft voor hen vaak ernstige
complicaties tot gevolg en is soms zelfs fataal. Het is dan ook van
belang dat de overdracht van het griepvirus in deze instellingen
zoveel mogelijk wordt beperkt. Een mogelijkheid hiertoe is vaccinatie
van personeel in de gezondheidszorg. Dat geldt zowel voor de 'gewone'
seizoensgriep als voor een pandemische griep.
De Gezondheidsraad (GR) heeft in maart 2007 aan de minister van
Volksgezondheid, Wetenschap en Sport geadviseerd om de doelgroep voor
griepvaccinatie (seizoensgriep) uit te breiden met onder andere
personeel in de gezondheidszorg (zie noot 1). Op 17 augustus 2009
adviseerden de Gezondheidsraad en het RIVM de Minister van VWS om
naast de medisch kwetsbare groepen en mantelzorgers ook
gezondheidszorgpersoneel te vaccineren tegen Nieuwe Influenza A
(H1N1). De minister van VWS steunt de adviezen (zie noot 2). Wel vindt
VWS het in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de werkgevers
van de organisaties zelf om hun eigen gezondheidszorgmedewerkers te
informeren over vaccinatie tegen griep en deze aan te bieden.
Huidige situatie
Gezondheidspersoneel loopt geen beroepsmatig verhoogd risico op
besmetting met griep. Mochten zij griep krijgen, dan valt er ook geen
bovenmatige ziekte of sterfte te verwachten. Dit ligt anders bij de
patiënten voor wie zij zorgen: voor hen kan het griepvirus ernstige
complicaties tot gevolg hebben en is het soms zelfs fataal. Hoe meer
gezondheidswerkers zich laten vaccineren tegen griep, hoe kleiner de
kans dat zij hun patiënten met het griepvirus besmetten.
Gezondheidsmedewerkers lijken zich niet altijd bewust te zijn van het
risico dat zij zelf in geval van ziekte een infectiebron kunnen zijn
voor de patiënten waarvoor zij zorgen.
Veel werkgevers in de gezondheidszorg bieden al seizoensgriep
vaccinaties aan personeel met direct patiëntencontact. Dit wordt ook
geadviseerd door de Nederlandse Vereniging van Verpleeghuis Artsen
(NVVA) en het Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektenbestrijding
(LCI) en is vastgelegd in respectievelijk hun richtlijn en protocol.
Er is onvoldoende gericht onderzoek gedaan om harde uitspraken te doen
over de vaccinatiegraad onder gezondheidszorgpersoneel. Uit de
praktijk en uit beschikbare onderzoeken blijkt echter dat de
vaccinatiegraad in deze groep over het algemeen laag is. Een gemiste
kans, omdat vaccinatie van gezondheidswerkers het risico op griep bij
de gevaccineerde, maar vooral ook bij zijn of haar patiënten kan
verminderen.
Onderzoek
Het verband tussen de vaccinatiegraad bij gezondheidszorgmedewerkers
en ziekte en/of overlijden van bewoners van verpleeg- en
verzorgingshuizen is beschreven in diverse onderzoeken (zie noten
3,4,5,6,7,8 en 9). Uit het onderzoek van Hayward et al. uit 2006 (zie
noot 9), blijkt dat een hogere vaccinatiegraad onder verpleeg- en
verzorgingshuispersoneel leidt tot een daling bij hun patiënten in
sterfte, influenza-achtige ziekte en ziekenhuisopnamen in verband met
influenza-achtige ziekte. Daarmee lijkt het bewijs van indirecte
bescherming geleverd. Tevens wordt in het onderzoek van Burls (zie
noot 5) geconcludeerd dat vaccinatie van gezondheidszorgpersoneel
kosteneffectief en waarschijnlijk zelfs kostenbesparend is.
Oorzaak lage vaccinatiegraad
Zowel het begrip over, als de acceptatie van griepvaccinatie zijn
belangrijke verklarende factoren van de lage vaccinatiegraad. Er is
weinig kennis over de risico's van griep en de rol van werknemers in
de overdracht van het griepvirus op patiënten. Daarnaast is er
mogelijk gebrek aan vertrouwen in de effectiviteit van het griepvaccin
en bestaat er onduidelijkheid over, of angst voor mogelijke
bijwerkingen. Al deze elementen dragen negatief bij aan de acceptatie
van griepvaccinatie.
Rol van Raad van bestuur of arbodienst
Gezondheidspersoneel dat regelmatig en intensief contact heeft met
patiënten die een verhoogd risico lopen, draagt een bijzondere
verantwoordelijkheid, vindt de GR. Vaccinatie van deze groep tegen
griep, vermindert indirect ziekte en sterfte van hun patiënten.
Bovendien kan vaccinatie van gezondheidswerkers leiden tot minder
ziekteverzuim onder medewerkers zelf, waarmee de continuïteit van
adequate zorg voor patiënten beter kan worden geborgd.
De rol van een Raad van Bestuur of arbodienst in het verhogen van de
vaccinatiegraad van gezondheidswerkers binnen de eigen organisatie is
cruciaal. Met juiste voorlichting en een goede campagne kunnen zij
ervoor zorgen dat medewerkers meer kennis hebben over de ins en outs
van griepvaccinatie, hun eigen verantwoordelijk hierbij onderkennen en
daardoor mogelijk besluiten om zich te laten vaccineren.
Succesvolle campagne om de vaccinatiegraad te verhogen
In een recent verschenen artikel 'Succesvolle campagne voor
griepvaccinatie in UMC St Radboud10 blijkt dat informeren en motiveren
van medewerkers loont. Het UMC St Radboud zag de vaccinatiegraad na 2
jaar campagne stijgen van 22 procent naar 51 procent. Succesfactoren
in hun campagne waren:
* Het actief betrekken van leidinggevenden bij de campagne;
* Wervende posters met eigen medewerkers om te informeren en te
motiveren;
* Het inrichten van mobiele vaccinatiepost(en);
* Het bekend maken van tussenstanden van het aantal gevaccineerden;
* Jaarlijkse herhaalde aandacht.
De conclusie van het UMC is dat 'het loont om jaarlijks vaccinatie aan
te bieden, in combinatie met een op maat gesneden campagne.'
Naast het aanbieden van het griepvaccin zouden gezondheidsinstellingen
het belang van griepvaccinatie voor gezondheidspersoneel moeten
verduidelijken en een beroep moeten doen op de eigen
verantwoordelijkheid van de gezondheidwerker ten aanzien van de
gezondheid van zijn of haar patiënt. Ook het tijdig, objectieve
informatie geven en het wegnemen van vooroordelen over veiligheid en
effectiviteit kunnen bijdragen aan het verhogen van de
vaccinatiegraad.
Om dit te bereiken zijn er verschillende mogelijkheden:
* Artikelen met achtergrondinformatie over de griepvaccinatie kunnen
veel verheldering geven.
* E-mail op de werkplek, vakbladen en eigen personeelsblad zijn
goede manieren om informatie te verspreiden.
* Posters en flyers met persoonlijke visies van eigen medewerkers op
de vaccinatie brengen het onderwerp dichterbij.
* Aandacht voor de griepvaccinatie tijdens een afdelingsoverleg of
een andere bijeenkomst maakt het onderwerp bespreekbaar en geeft
de mogelijkheid om met collega's van gedachten te wisselen.
Afdelingshoofden kunnen op die manier achterhalen wat voor
medewerkers eventuele redenen zijn om zich niet te laten
vaccineren.
* Voorlichtingsbijeenkomsten met de bedrijfsarts of een andere
deskundige kunnen vragen en twijfels wegnemen. De drempel om te
laten vaccineren kan daarnaast worden verlaagd door een aantal
praktische maatregelen zoals vaccineren onder werktijd en op de
eigen werkplek.
Meer informatie
Voor meer informatie over de griepvaccinatie kunt u contact op nemen
met het Nederlands Vaccininstuut, afdeling Communicatie.
Telefoonnummer 030-2744100. E-mail: info@nvi-vaccin.nl. Hier kunt u
tevens terecht voor advies over voorlichtingsmogelijkheden.
Kijk ook op
Artikel over griepvaccinatie bij het UMC St Radboud (pdf)
http://geriaTijdschriftartikel/Cordon-sanitaire.htmtricare.wordpress.c
om/2009/04/03/vaccinatie-tegen-influenza-wie-waarom-en-hoe/
http://medischcontact.artsennet.nl/tijdschrift/
Literatuur
1 GR advies 'Griepvaccinatie: herziening van de indicatiestelling' Den
Haag, Gezondheidsraad, I-1100/IL/KG/db/786-H, 8 maart 2007
2 Standpunt op advies Gezondheidsraad: 'Griepvaccinatie: herziening
van de indicatiestelling', PG/ZP-2.781.583, 9 juli 2007
3 Potter J, Stott DJ, Roberts MA et al. Influenza vaccination of
health care workers in long-term-care
hospitals reduces the mortality of elderly patients. J Infect Dis.
1997;175:1-6.
4 Carman WF, Elder AG, Wallace LA et al. Effects of influenza
vaccination of health-care workers on
mortality of elderly people in long-term care: a randomised controlled
trial. Lancet. 2000;355:93-97.
5 Burls A, Jordan R, Barton P et al. Vaccinating healthcare workers
against influenza to protect the
vulnerable-Is it a good use of healthcare resources? A systematic
review of the evidence and an
economic evaluation. Vaccine. 2006;24:4212-4221.
6 Thomas RE, Jefferson T, Demicheli V et al. Influenza vaccination for
healthcare workers who work
with the elderly. Cochrane Database Syst Rev. 2006;3:CD005187.
7 Wilde JA, Mc Millan JA, Serwint J et al. Effectiveness of influenza
vaccine in health care professionals: a randomized trial. JAMA 1999;
281; 908-913.
8 Jefferson T, Rivetti D, Rivetti A et al. Efficacy and effectiveness
of influenza vaccines in elderly
people: a systematic review. Lancet. 2005;366:1165-1174.
9 Hayward AC, Harling R, Wetten S et al. Effectiveness of an influenza
vaccine programme for care home staff to prevent death, morbidity, and
health service use among residents: cluster randomised controlled
trial. BMJ. 2006;333:1241-1246.
10 Succesvolle campagne voor griepvaccinatie in UMC St Radboud, A.D.M.
van der Geest-Blankert, TBV 17, nr 2, 2009.
PublicatiesLinksContactWerken bij het NVI
---
Disclaimer | Sitemap ISO 9001 gecertificeerd
© 2006-2009 Nederlands Vaccin Instituut. Alle rechten voorbehouden.