Wageningen Universiteit en Researchcentrum
6 nov 2009
Nummer: C
De Vleeswijzer van Varkens in Nood en Milieudefensie, die vorige week
uitkwam, maakt duidelijk hoe vlees en vleesvervangers scoren op het
gebied van dierenwelzijn en milieu. De combinatie van die twee bepaalt
de positie op de ranglijst. Drie commentaren van medewerkers vanÂ
Wageningen UR.
Noelle Aarts, Communicatiewetenschap, Wageningen University:
âCommunicatief gezien vind ik de Vleeswijzer een goed verhaal. Dit
soort communicatiemiddelen hebben vooral betekenis voor mensen die een
bepaald gedrag al vertonen, of die al heel erg van plan zijn dit te
gaan doen. âVerder heeft de vleeswijzer communicatieve waarde, omdat
die makkelijk een weg vindt in de gesprekken tussen mensen. De kranten
besteden er aandacht aan en mensen praten erover. In de kookrubriek
van de Volkskrant werd meteen aandacht besteed aan vleesvervangers.â
âIk heb al wel reacties gehoord over het feit dat er ook
vleesvervangers in de vleeswijzer worden genoemd. Daardoor ontstaat
verwarring en soms irritatie. Er zijn veel meer soorten
vleesvervangers, waarom worden die niet meegewogen?â
âIk vind het wel goed dat dierenwelzijn en milieu nààst elkaar
genoemd worden. Er bestaan tegenstrijdigheden tussen
milieuvriendelijkheid en dierenwelzijn. De vleeswijzer is dan een
afwegingskader, de consument kan zelf een bewuste keuze maken.
Inhoudelijk is er natuurlijk veel af te dingen op de vleeswijzer. Je
kunt van alles weerleggen, en elke expert heeft zijn eigen standpunt.
Maar de consument is daar niet mee geholpen. Als je al die nuances
meeneemt, wordt het te complex en te onzeker om nog uitspraken te
kunnen doen. Dat werkt verlammend. De consument heeft behoefte aan
eenvoudige beslisregels.â
Peter Kuikman, Alterra Wageningen UR, medeopsteller van het rapport
Klimaat en Veehouderij van Wageningen UR uit 2008:
âGoed dat dit gebeurt, zoân Vleeswijzer leidt tot nadenken en
discussie over voedselkeuzes van consumenten. Ik denk dat de
presentatie beter kan en zie liever aparte ranglijsten voor milieu en
welzijn. De ene consument heeft meer met milieu, de ander meer met
welzijn. Zo zijn de meeste verschillen tussen biologisch en gangbaar
vlees uit milieuoogpunt minimaal, maar staat biologisch vlees hoger in
de Vleeswijzer vanwege veel beter welzijn.â
âVerder vind ik het onderscheid tussen het goed scorende rundergehakt
en het slecht scorende rundvlees lastig als consument. Dat gehakt komt
van melkkoeien, waarbij veel emissie is toegerekend aan de melk. Het
vlees komt van de stiertjes die deels worden gevoerd met veevoer van
elders. Die vleesstiertjes zijn in Nederland een afgeleide van de
melkveehouderij, het is dezelfde sector. Hoe moet ik dit als consument
wegen? Maar de belangrijkste vraag is: gaat het om de productie of
consumptie in Nederland? Wat we eten, komt lang niet allemaal uit
Nederland. Deze ranglijst rekent met de productieomstandigheden in
Nederland, maar de runderen in Nederland worden anders gehouden dan in
Ierland en Argentinië. De herkomst van het vlees heeft meer impact
dan het onderscheid tussen biologisch en gangbaar. Vlees wordt
verhandeld op een internationale markt en daar houdt deze Vleeswijzer
helaas geen rekening mee.â
Hans Hopster, lector Dierenwelzijn bij de hogeschool Van Hall
Larenstein; in 2007 gaf hij vleessoorten een welzijnsscore voor een
rapport van de Consumentenbond:
âDe Vleeswijzer wijkt niet echt af van het oordeel van de groep van
experts in 2007. De Wageningse onderzoekers en de Dierenbescherming
zaten toen al behoorlijk op één lijn bij de beoordeling van welzijn.
Wel zijn het steeds experts uit hetzelfde onderzoekscluster, die
dezelfde informatie krijgen. Geven die mensen dan een onafhankelijk
oordeel? Dat is toch een methodologisch probleem. Een ander lastig
punt is dat je met de beoordeling van eindproducten de dierlijke
productiesystemen in stukken knipt. Dat zie je bij het onderscheid
tussen rundergehakt, dat goed wordt beoordeeld, en rundvlees, dat er
veel slechter af komt. Als je naar productiesystemen als geheel kijkt,
krijg je een beter en genuanceerder beeld.â
âVerder denk ik dat de presentatie verwarrend is. Als je milieu
belangrijk vindt, kun je het beste kip eten. Uit het oogpunt van
welzijn kun je het beste rundvlees eten. Ik weet niet of consumenten
dat oppikken uit de lijst. Ik had liever twee lijstjes gezien, voor
welzijn en milieu.â | Albert Sikkema