Rijksuniversiteit Groningen

Strong gravitational lensing in the radio domain

Datum: 09 november 2009

Promotie: mw. A. Berciano Alba, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Strong gravitational lensing in the radio domain

Promotor(s): prof.dr. L.V.E. Koopmans, prof.dr. M.A. Garrett, prof.dr. A.G. de Bruijn

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Bij zwaartekrachtlens zijn ook de vervormingen interessant

In het heelal kunnen zware objecten, zoals melkwegstelsels en clusters van melkwegstelsels, zich als gigantische vergrootglazen gedragen die vergrote en vervormde afbeeldingen van achterliggende gebieden produceren. De lenswerking wordt veroorzaakt door het zwaartekrachtveld dat sterrenstelsels voortbrengen. Dat is zo krachtig dat het lichtstralen doet afbuigen. Daarom worden deze objecten zwaartekrachtlenzen genoemd. Zwaartekrachtlensen kunnen, in extreme gevallen, heldere uitgerekte afbeeldingen geven die bekend staan als 'reuzebogen'. In haar proefschrift presenteert Alicia Berciano Alba drie verschillende studies van dit fenomeen in de radiosterrenkunde.

Het gaat daarbij om een onderzoek naar een melkwegstelsel dat als zwaartekrachtlens fungeert en dubbele beelden produceert, een onderzoek van de interne structuur van een achtergelegen gebied dat verscheidene afbeeldingen heeft door het effect van zwaartekrachtlenzen en een statistische studie van 'reuzebogen' veroorzaakt door clusters van melkwegstelsels. De eerste studie richt zich op het systeem B1600+434. Een melkwegstelsel dat als zwaartekrachtlens fungeert, produceert hier twee afbeeldingen van het compacte centrale gebied van een achterliggend stelsel. Radiowaarnemingen bevestigen dat de helderheid van een van de afbeeldingen varieert gedurende vier jaar als gevolg van de structuur van de zwaartekrachtlens.

Het tweede bestudeerde opject is een uitgebreide bron die waargenomen is bij sub-mm golflengtes en die lijkt te zijn uitvergroot door zwaartekrachtlenzen. Radiowaarnemingen van dit systeem ondersteunen de hypothese dat een deel van de sub-mm straling wordt veroorzaakt door de botsing tussen drie ver weg gelegen melkwegstelsels.

Als laatste presenteert Barciano Alba de eerste voorspellingen voor het verwachtte aantal 'reuzebogen' dat waarneembaar is bij radio en sub-mm golflengtes, door de structuur en evolutie van clusters van melkwegstelsels in detail te modelleren. De toekomst van de studie van meervoudige afbeeldingen als gevolg van zwaartekrachtlenzen wordt ook besproken.

Alicia Berciano Alba (Spanje, 1978) studeerde sterrenkunde aan de universiteit van La Laguna. Het onderzoek werd uitgevoerd aan het Kapteyn Instituut van de RUG en werd gefinancierd door de EU, de RUG en ASTRON.

Laatst gewijzigd: 27 oktober 2009 10:04