Partij van de Arbeid

Den Haag, 9 november 2009

Bijdrage lid Eijsink (PvdA) aan WO Defensie Materieel

Gesproken woord geldt!

Inleiding

Je leven als militair bij uitvoering van missies hangt af van goed materieel. We hebben goed materieel. Onze mensen gaan met de beste spullen de poort uit . Als er toch knelpunten zijn, moeten we die oplossen!

Hoe kan het Defensie materieelbeleid, in zoveel opzichten, zó worden ingericht dat het ook ten dienste staat van het werk van onze militairen? Hoe kunnen wij als Kamer dit beleid het beste waarmaken én controleren? En dat alles in relatie tot ons ambitieniveau, zowel nationaal als ook internationaal.

We spreken vandaag over de Middelen -> wat gaat het kosten -> input. Prestaties - > wat al er voor gedaan worden -> output en wat willen we er mee bereiken -> outcome. Dit alles voor het jaar 2010.

Bezuinigingen en herschikkingen blz. 25, gaan over kabinetsmaatregelen, financiële tegenvallers en interne ramingbijstellingen.

Hoe gaat defensie om met taakstellende en intelligente bezuinigingen, mét behoud van kennis!?

Te beginnen met een inzichtelijk en transparant Defensie Materieel Proces.

Defensie Materieel Proces ( DMP ) / Materieel Projecten Overzicht ( MPO )

Joint logistiek Ondersteuningsschip ( JSS )
Een overschrijding van bijna 100 miljoen!
Onduidelijk hoeveel werkgelegenheid er nu daadwerkelijk komt. Al een conceptovereenkomst getekend in juli en de Kamer ( ook niet met Prinsjesdag ) ingelicht over de buitenproportionele stijgingen van kosten. Commercieel vertrouwelijke brief nog niet ontvangen en dus niet gelezen. Meer uitleg en toelichting nodig over de oplopende kosten, de PvdA fractie zal hier niet zomaar mee akkoord gaan.

Voorzitter, we zien verschillende projecten vertraagd worden ( is er een project te noemen dat wel op schema is uitgevoerd? ) Welke lessen leert defensie hier uit en wat wordt er aangepast in het aanschafproces? Ligt het probleem altijd bij de leverancier of is defensie ook wat te verwijten?

Verkoop van overtollig materieel is ook veel te gunstig ingeschat ( blz. 87 ) Er komen steeds meer aanbieders van overtollig defensiematerieel, daar door wordt de spoeling dunner. verkopen zijn dus VEEL te gunstig ingeschat. Een les voor de volgende defensienota van 2011? En wie draagt hiervoor de verantwoordelijkheid?

Wat is er / staat er nu aan materieel en wapens? Is het ontvangen overzicht bij vraag 12 een uitputtende opsomming of is dit NU direct beschikbaar voor operationele inzet?

In 2007 hebben Kamer en Stas opnieuw heldere en eenduidige afspraken gemaakt vwb de verantwoordelijkheden en de controle op de DMP, weergegeven in een jaarlijks te ontvangen materiaal projecten overzicht.

Zonder in technische details te vervallen van de A tm D fase afspraken, ben ik
- na de vele vertragingen, spoed verzoeken aan de Kamer in de afgelopen periode,om toch maar akkoord te gaan, ivm contracttekeningen, het opknippen van één project in meerdere deelprojecten, samenhang tussen projecten die zoek is, en wat zo al meer, - tot de conclusie gekomen dat deze afspraken nu al weer aan herziening en ook na alle kostenoverschrijdingen, aan verscherping van de definitie van bandbreedtes toe zijn.

Voorzitter ik zal hier graag op terug komen in de eerst volgende procedure vergadering, om met collega's hierover verder te spreken.

( voorbeeld NUNN-MCCURDY- amendement - USAA
Deze wet vereist dat aan het Congres wordt gemeld dat er te grote kostenoverschrijdingen zijn in een belangrijke defensie materieel project wat betreft de verwachte kosten per eenheid (vaartuig, voertuig, vliegtuig ). Hiervoor gelden bepaalde percentages. De wet vereist melding bij 30 % overschrijding ( dit vond voor het JSF prject al plaats in 2005, veelal onbekend ) en bij 50 % overschrijding wordt een project totaal stopgezet of vindt structurele herziening plaats uitgaande van een uitgave ter hoogte van het oorspronkelijke bedrag (voor de JSF het afgesproken bedrag in 2001). bron: Center for Defense Information - USA )>

( - Teleurstellend dat de vorming van en wijze van ophanging van de DMO niet heeft geleid tot meer grip van de ambtelijke en politieke top op (grote) materieel projecten;
- bestaat er nu de kans dat er nog meer dan nu al het geval, projecten die financieel uit de hand lopen, voor een deel in de exploitatie fase worden afgemaakt? Zoals aanschaf reservedelen, kosten opleiding personeel op nieuwe systemen, verwerving infrastructuur en speciale gereedschappen?
- In het integrated logistic support plan (ILS-plan) van een project moeten deze zaken worden geadresseerd. Praktijk leert vaak dat dergelijke elementen niet in het projectplan worden opgenomen of later eruit gehaald , om het project qua factor geld voor de buitenwereld binnen de grenzen te houden. Een project vervanging hardware is echter incompleet zonder deze ILS-producten, zowel in de planningsfase als bij oplevering. )

Commando Diensten Centra (CDC) en Defensie Materieel Organisatie (DMO ) De Defensie Materieel Organisatie (DMO) is verantwoordelijk voor het defensiematerieel: van de aankoop, het groot onderhoud tot en met de afstoting. Ook zorgt de DMO voor het interne materieelbeleid. Als apart onderdeel van het ministerie van Defensie is de DMO in 2006 opgericht. De DMO bestaat uit burgers en militairen afkomstig van de marine, landmacht, luchtmacht en marechaussee. DMO à>> 1.160 militairen + 4.556 burgers werkzaam -> hoeveel inhuur zit hier nog bovenop? En is het niet zo dat DMO te ver van het veld af staat? Is die afstand niet te groot geworden?

( Deze bundeling van logistieke- en materieelexpertise zorgt voor de levering en het onderhoud van modern, veilig en kwalitatief hoogwaardig materieel. Hierdoor kan,l als het loopt zoals het moet, de militair zich optimaal concentreren op het uitoefenen van zijn taak). De taakstellende bezuinigingen voor DMO ( 40 mil op jaarbasis ) en CDC ( 60 mil op jaarbasis blz 26 )zijn natuurlijk boterzacht: je hoeft geen wetenschapper te zijn om te weten dat die gevonden worden in het terugdringen van de dienstverlening (lees: verder terugdringen van het oefenprogramma) en niet in het snijden van de apparaatskosten (de kalkoen die het kerstmenu samenstelt).

Dan lees ik bij antwoord op 156 lees: 'De door DMO en CDC voorgestelde maatregelen zullen geen onaanvaardbare gevolgen hebben voor de gereedstelling en de inzet van operationele capaciteiten.'. Wat is onaanvaardbaar, voor wie, en wie bepaalt dat'. Wie gaat wie voor de gek houden? Betreft het hier de overhead? Een veelheid aan taken vallen onder CDC en DMO, met daarbinnen duizenden medewerkers. Betreft het hier korten op de kroket, het wagenpark aan de Frederik kazerne, de medische zorg? Hier moet voor de PvdA fractie meer duidelijkheid voer komen, in welke richting dit gaat, voor de plenaire bespreking.

Hoe zit het met de operationele taken in de verhouding naar personele invulling en taakstelling?

Opvolging F-16 - Hoe gaat het met uw accountants?

( Vr 129 - Wat is het bedrag dat in totaal is gereserveerd voor de JSF-testtoestellen? Hoeveel hiervan is uitgegeven in 2008, in 2009 en zal in 2011 en verder worden uitgegeven? Vr 192 - In de begroting staat dat er minder dan 100 miljoen euro wordt uitgegeven in 2010 aan het Project Vervanging F-16, waar wordt dat bedrag aan besteed? )

Ik lees: 'Abusievelijk zijn zowel in de tabel op pagina 80 van de begroting van Defensie als op pagina 19 van het Materieel projectenoverzicht voor de voortgezette verwervingsvoorbereiding en productie van het project Vervanging F-16 de verwachte uitgaven voor 2010 aangeduid als kleiner dan ¤ 100 milljoen. De juiste aanduiding is ¤ 100 tot 250 miljoen 'oe.

Wat een arrogantie om dit niet met een correctie brief te sturen tbv Memorie van Toelichting. Graag alsnog een brief! Welke definitie van bandbreedte hanteert DMO?

Operationele gereedheid per eenheden ( vraag 3 )

Er wordt door de Kamer (vraag 3) gevraagd om een vergelijking van de operationele gereedheid van de operationele eenheden van september 2009 t.o.v. sept 2008 en 2007, maar geen antwoord. Het verzoek is maandrapportages. Vraag me af waarom Defensie deze niet aan het Parlement wil geven. Ja, data is gevoelig, maar dit kan geen reden zijn om TK hierover niet te informeren? Kan dat dan wel met terugwerkende kracht over het afgelopen half jaar, zeg van januari tm juni? Cijfers zijn er natuurlijk wel, want daar stuur je namelijk op in de organisatie!

Kan me wel voorstellen dat als het beeld volstrekt rooskleurig was, er geen enkele aarzeling was om informatie te delen.

Inzetbaarheid helikopters

Het is duidelijk ( vraag 13 ) dat de instandhouding van het materieel onder druk staat. Wat betekent dit concreet, voor welk materieel? Waar ligt het breekpunt?
Voor de inzet op het huidige niveau heeft onder meer het voortzettingsvermogen van transporthelikopters de aandacht, lees ik. Wat is dat ' de aandacht '?

Te vaak heb ik afgelopen maanden vernomen dat er grote bezorgdheid is over de beperkte inzetbaarheid van de gehele helikoptervloot en met name de inzet de komende tijd. Klopt het dat de inzetbaarheid van alle typen inmiddels ruimschoots beneden de norm van 60 % is? Klopt het dat er al eerder gewaarschuwd is voor deze negatieve tendens, maar dat ondanks alle inspanningen er geen verbeteringen op treden? Klopt het dat de Commandant Landstrijdkrachten al meerdere malen heeft aangegeven dat de getraindheid van zijn eenheden negatief worden beïnvloed door deze lage inzetbaarheid? Klopt het dat - wanneer eea niet op korte ttermijn verbetert, dit betekent dat de inzetbaarheid onvoldoende is om de getraindheid van de bemanningen vast te houden en de opwerking voor de uitzending in mei 2010 aan te vangen? Is het zo dat er een gebrek aan focus en committent is in de keten én het ontbreken van langlopende kwalitatief goede contacten hiervan een belangrijke oorzaak zijn?

Ik maak me ernstig zorgen over het voortzettingsvermogen en daarmee ook de inzet van een groot gedeelte van de helikoptervloot. Dit heeft voor een groot deel met de doelmatigheid van de organisatie te maken, de ongebreidelde groei van DMO en IVENT en NIET direct met financiële middelen.

Vraag is natuurlijk wie is waar verantwoordelijk voor? Hoe zijn verantwoordelijkheden belegd? Ik ga ervan uit dat alles én iedereen in dienst staat van de operationele taken, de missies Is het nu zo dat de Operationeel Commandanten (OPCO's ) afhankelijk zijn van de ondersteunende diensten of ondersteunende diensten van de OPCO's?

Voorzitter de operationele militaire verantwoordelijkheid ligt bij de CDS, maar de SG gaat over alles. Zijn de topstructuren wel duidelijk en daarmee de verantwoordelijkheden tov elkaar? Wie trekt nu aan welke touwtjes en wanneer DMO de OPCO's het bos insturen, welke consequenties heeft dat dan? En voor wie? Hoeveel doorlooptijd heeft een gemiddelde opdracht / verzoek ( met alle verschillen in acht genomen ) aan DMO? ( 6-9 maanden ).

Programma SPEER

Staatssecretaris verwijst telkens naar voortgangsverslagen waarin alle antwoorden al zouden staan en naar de mid-2010 tussenbalans . Laat ik het eens anders benaderen....... ik kan waardering opbrengen voor or de hardnekkigheid van de Stas : hij toont ten minste karakter en weet volgens mij uitstekend waar het om gaat en wat de werkelijke stand van zaken is.

De voortgangsrapportage van 12-10-2009 gaat op dezelfde euforische voet verder (pag 3): 'Naar het zich nu laat aanzien hebben de herfasering en tussentijdse maatregelen geen gevolg voor de begrenzing van SPEER fase 1 in product, tijd en in geld; de voltooing van fase 1 is nog steeds midden 2014 voorzien met een investeringsbudget van ¤ 2668,1 miljoen'.

Maar een wat nauwkeuriger lezing van de oktober 2009-voortgangsrapportage geeft echter een ander, wat mij betreft, weggemoffeld beeld.

( - Kosten : meer dan ¤ 500 mio, opbrengsten mogelijk niett gehaald.. De totale kosten belopen nu al ¤ 472 mio, 2246 volledige functie categorie-A medewerkers zijn nog niet eens in die kosten opgenomen, de migratiestrategie en -planning worden op een aantal punten aangepast, het pproject DO&B heeft vertraging opgelopen, uit onderzoek is gebleken dat het niet eenvoudig zal zijn de beoogde opbrengsten te verwezenlijken. Kortom: de kosten lopen gierend op, de aanpak en planning wordt wederom aangepast.


- Het investeringsbudget blijft inderdaad ¤ 268,1 mio maar verhoogd met het exploitatiebudgett voor de voorbereidingen op de invoering van SAP van ¤ 117,3 mio en (als plots nieuw fenomeen) de gelijktijdelijk hogere uitgaven van beheer van legacy en SAP van ¤ 87 mio, geeft: (268+117+87) ¤ 472 miljoen.

- De kosten van de 246 categorie-A medewerkers (mijn schatting: 7 mio/jaar) bedragen ongeveer ¤ 40 mio,, zodat de totale kosten t/m 2014 ruim boven de ¤ 500 mmio komen. Bovendien staat nog vermeld op pag.16 dat uit het onderzoek is gebleken dat het niet eenvoudig zal zijn de beoogde opbrengsten te verwezenlijken. Derhalve kosten omhoog, opbrengsten omlaag.


- Voortgang : project DO&B Detailontwerp & Bouw vertraagt, planningen en strategieën worden aangepast. Op diverse plaatsen wordt vermeld 'detailontwerp en opzet van het matlog gegevensbeheer hebben achterstand opgelopen' (p.2), 'op punten te herfaseren' (p.2), 'consolidatieperiode van een paar maanden ingelast' (p.3), 'het project Data is onverminderd kritisch en de maatregelen voor de vulling van de tijdelijke organisatie voor het gegevensbeheer behouden prioriteit' (p.3), 'besloten is de voornoemde migratiestrategie en -planning op een aantal punten aan te passen' (p.9), 'het project DO&B heeft vertraging opgelopen' (p.10), 'door de planning van kernel-2 aan te passen' (p.10), 'het streven is er op gericht midden 2011 het gegevensbeheer te hebben belegd in de reguliere organisatie' (p.11), 'de tijdelijke organisatie voor het gegevensbeheer moet nog dit najaar aan de slag zijn want dat is kritisch voor de datamigratie en het tijdig afmaken van het programma' (p.11), 'wijkt dit vooruitzicht af van de vorige rapportage waarin stond dat het 2e en 3e schip in de tweede helft van 2009 op sap zouden overgaan' (p.12), en zo kan ik nog wel even doorgaan met citeren.

Het Data project werd tot april 2009 niet vermeld als kritisch, ik wees daar al verschillende keren op dat dat de bottleneck ging worden, en inderdaad 'ze' zijn er nu achter: 'het project Data is onverminderd kritisch (p.3)'. In het informaticablad Computable van 30-07-2009 las ik dat Defensie bij het bedrijf Informatica Corporation een tweetal producten, Informatica Powercenter en Informatica Data Quality heeft aangeschaft om de data uit zo'n 70 legacysystemen te schonen, te ontdubbelen en te verrijken. Dit is het zoveelste Haarlemmerolieproduct dat uit de hoge hoed wordt getoverd om een onvoorzien, althans door SAP experts, probleem op te lossen: het werkt niet en ik vraag me overigens ook af wat het kost en of het in de budgetten is voorzien. )

Samenvattend:
Kosten omhoog, opbrengsten omlaag, projecten vertraagd, planningen strategieën aangepast en toch: 'Dit neemt niet weg dat Defensie vasthoudt aan de oorspronkelijke doelstelling zoals vastgelegd in de begroting 2010 en de meerjarenraming, ook uit budgettaire noodzaak. De opbrengsten van ¤ 20 mio in de materieelexploitattie zullen, zoals ik in het overleg van 10 juli jl. heb gemeld, vanaf 2014 worden behaald.'pag.16. Wie gelooft dat nou werkelijk? Ik niet in ieder geval.

Ik zou weer wel een aantal vragen kunnen gaan stellen bij de gegeven antwoorden maar dan verval ik in herhaling en hij geeft vervolgens toch geen antwoord.

Eigenlijk kan ik maar één vraag formuleren die ik de staatssecretaris wil stellen: 'wanneer is volgens de stas het Speer project mislukt en welke politieke consequenties trekt hij daar dan uit?'

Defensie en Bedrijfsleven

Voorzitter, op 7 oktober wederom enthousiaste speech over de samenwerking Defensie met het Bedrijfsleven. Met groeiend enthousiasme, maar nog niet met groeiende daadkracht en ' bijpassen budget ' is al helemaal moeilijk.


- Waarom niet het opzetten van een Fonds Ontwikkeling Systemen Veiligheid?
-
( De successen van de Commissie Ontwikkeling Defensiematerieel (Codema) zullen in de nieuwe veiligheidsomstandigheden in een aangepaste vorm moeten worden voortgezet. Het gaat om een integrale benadering van veiligheid en om een hogere bijdrage vanuit het bedrijfsleven ) .

Kernpunten van een toekomstig fonds kunnen zijn:

* Het financieren van het ontwikkelen van demonstratiemodellen, prototypen en systemen op het gebied van defensie en veiligheid;
* Het creëren van gunstige voorwaarden voor het uitvoeren van demonstraties;
* Het delen van investeringskosten van bovenstaande tussen overheid en bedrijfsleven;
* Het laten terugvloeien van financiële middelen naar het fonds, gerelateerd aan de omzet succesvolle exportproducten. Ook de royalty's uit de Codema regeling vloeien terug in het fonds. In het kader van een actief MKB beleid zouden de financiële middelen globaal voor de helft voor MKB bedrijven bestemd moeten zijn.


- Defensie Industrie Strategie ( DIS )
De inventarisatie van instrumenten is er. Er liggen ook concrete voorstellen van het bedrijfsleven. Maar een budgettair kader is lang niet altijd beschikbaar. Wel is het zaak de voorstellen binnen redelijke tijd te beoordelen. In meer algemene zin zou ik de staatssecretaris willen voorstellen om het DIS instrumentarium te leggen over de DMP projecten. Dan wordt duidelijk waar uw beleidsaccenten vorm en inhoud kunnen krijgen. Bij welke project kan welk instrument worden toegepast om de inschakeling van het Nederlandse bedrijfsleven te optimaliseren?


-Small Business Innovation Research (SBIR ).
Is er in 2010 ongeveer een half miljoen beschikbaar? Of draagt defensie geen eigen middelen bij? (antwoord op vraag 214). Ik krijg van de MKB bedrijven te horen dat er voldoende mogelijkheden zijn om pilot projecten te starten. Ik zou de staatssecretaris willen voorstellen om samen met de sector de capaciteiten, ambities en niches bij het MKB in kaart te brengen.

TNO
De DMO werkt nauw samen met TNO, onderwijsinstellingen en (inter)nationale industrie in nieuwe technologische ontwikkelingen. Daarnaast onderhoudt de DMO contacten met vergelijkbare materieelorganisaties van buitenlandse ministeries voor internationale afstemming.

Op basis van welke visie en welke 'kruisbestuiving' vwb de bezuinigingen moet ik de voorstellen naar TNO bezien?


-Hoeveel minder budget wordt voor 'Research and Development' (R&D) beschikbaar gesteld? Welke taken en/of projecten vallen weg? Waarom is er voor gekozen hierop te bezuinigen? ( vr 61)
-Kan worden gegarandeerd dat de bezuiniging op R&D bij TNO en NLR niet ten koste zal gaan van de toekomstige operationele inzetbaarheid van de Nederlandse krijgsmacht? ( 152 )
- Waarom is er voor gekozen te korten op de kennisinstituten TNO en NLR? Welke R&D projecten zullen hierdoor geen doorgang vinden? ( 153 )
- Op basis van welke argumenten en visie op de toekomst van Defensie is besloten om zo fors te bezuinigen op R&D, in aanvulling op de eerdere bezuiniging op de TNO -doelfinanciering in 2003? In hoeverre past dit in de strategische kennisagenda van Defensie, de innovatieagenda van het kabinet, de Lissabon-agenda van de EU en de uitvoering van de Hampton Court richtlijn uit 2005 om meer te besteden aan onderzoek en technologie op defensiegebied?
- Hoe passen de bezuinigingen op R&D in een toekomstvisie op de krijgsmacht, die in toenemende mate te kampen zal krijgen met personeelstekorten en daardoor meer afhankelijk wordt van technologie? Loopt u nu vooruit op de uitkomsten van de Verkenningen? ( 213 )

Onbemande vliegtuigen
De laatste informatie over het EDA project Onbemande Vliegtuigen - wwat ik heb kunnen achterhalen - is van 15 oktober jl.. Daaruit blijkt dat Nederland in Europees verband niet meedoet.

Nu Nederland niet meedoet met de ontwikkeling op Europees niveau zouden de inspanningen gericht kunnen worden op het verder ontwikkelen van een demonstratiemodel van een nieuw type radar die zowel voor defensie als nationale veiligheid kan worden ingezet. De financiering kan mogelijk worden geregeld via een nieuwe in te stellen Fonds Ontwikkeling Systemen Veiligheid.

Groene Draeck
Worden alle voertuigen inclusief de KBX op ' bewaakt defensie terrein ' onderhouden? ( vraag 228 ). Volgens mij kan dit echt goedkoper!

Enkele restpunten.
Vr 1. Zijn de voorraden nu wel of niet op peil?
Vr 127. Op welke wijze is defensie voornmens invulling te geven aan de resterende behoefte aan strategische luchttransportcapaciteit? Vr 177. Zijn de bedragen die nodig zijn voor het eventueel terugtrekken van materieel niet onder het budget voor operaties?

Concluderend
Vwb inzicht én overzicht in de voortgang van materieel processen veel vragen én onduidelijkheden. Wellicht toch eens een parlementair onderzoek uit te voeren.

Dank u voorzitter.




Partij van de Arbeid

maandag 9 november 2009