Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
2009Z19140
Bijlagen
0
Datum 9 november 2009
Betreft Kamervragen van de leden Karabulut en Jasper van Dijk over het
invoeren van islamlessen op openbare scholen
Hierbij bied ik u, mede namens de minister voor Wonen, Wijken en Integratie, de
antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Karabulut en
Jasper van Dijk (beiden SP) aan de minister voor Wonen, Wijken en Integratie en
de staatssecretaris van Onderwijs Cultuur en Wetenschap over het voornemen
van stadsdeelvoorzitter Marcouch om islamlessen op openbare scholen in te
voeren (ingezonden 16 oktober 2009).
de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Sharon A.M. Dijksma
a
na 1 van 5
Pagi
1
Wat is uw oordeel over het voornemen van de Amsterdamse stadsdeelvoorzitter
Ahmed Marcouch om ouders in Slotervaart middels een enquête actief te
benaderen voor islamlessen in het openbaar onderwijs, terwijl er op dit moment
nauwelijks animo voor is? 1)
2
Deelt u de mening dat het niet de taak is van een stadsdeelbestuurder om ouders
actief te werven voor islamlessen op de openbare school? Zo nee, waarom niet?
Zo ja, bent u bereid om hem en de gemeente hierop aan te spreken?
Het bestuur van een openbare school heeft de taak om ouders te wijzen op de
mogelijkheid om hun kind binnen schooltijd godsdienstonderwijs (waaronder
islamitisch godsdienstonderwijs) of humanistisch vormingsonderwijs zoals
verwoord in artikel 50 en 51 van de Wet op het primair onderwijs (WPO) te laten
volgen, zodat ouders gebruik kunnen maken van het hun in die artikelen
toegekende recht. Scholen informeren ouders vaak middels de schoolgids. Ook zal
jaarlijks tijdig door het bestuur (in de praktijk de directeur) nagegaan moeten
worden in welke mate er bij de ouders behoefte is aan dit onderwijs zodat
hiervoor ook voldoende leraren aanwezig zullen zijn. Hiertoe kan een bestuur
gebruik maken van het instrument enquête. Met ingang van het schooljaar 2009-
2010 vragen de samenwerkende landelijke organisaties op het gebied van het
godsdienstonderwijs en het humanistisch vormingsonderwijs (i.c. het Landelijk
dienstencentrum voor GVO en HVO) voortaan alle openbare basisscholen jaarlijks
om deze behoefte aan te geven zodat zij de benodigde leraren kunnen toewijzen.
Een van de taken van het lokale bestuur is om haar inwoners te informeren over
de mogelijkheden die wet- en regelgeving kent. De wetgeving van
(opeenvolgend) het lager onderwijs en het primair onderwijs kent al tientallen
jaren het recht toe aan ouders van kinderen die een openbare school bezoeken op
godsdienstonderwijs en humanistisch vormingsonderwijs. Indien de heer
Marcouch meent dat ouders in het stadsdeel Amsterdam Slotervaart, ondanks
voornoemde inspanning van openbare scholen, niet bekend zijn met dit recht dat
hen toekomt op grond van de WPO artikel 50 en 51, dan kan hij ouders hierover
informeren. Gelet op de neutraliteit van het openbaar onderwijs past het de
overheid echter niet om hierbij een specifieke godsdienst of levensbeschouwing
naar voren te schuiven. Naar aanleiding van het artikel heb ik de heer Marcouch
gesproken. Hij heeft aangekondigd onder álle ouders te willen onderzoeken in
hoeverre zij behoefte hebben aan godsdienstonderwijs en humanistisch
vormingsonderwijs op openbare scholen en in welke mate hier in wordt voorzien.
Het gaat in het onderzoek dus niet alleen om de peiling van de behoefte aan
islamitisch godsdienstonderwijs.
3
Hoe oordeelt u over de uitspraak van de directeur openbaar onderwijs westelijke
tuinsteden: "dit moeten we er niet nog eens bovenop krijgen, dat wordt ons
gewoon teveel"? Erkent u dat dit een extra reden is om de heer Marcouch terug te
roepen?
De vrees van algemeen directeur de heer Bode is begrijpelijk, maar ongegrond.
De versterking van de kwaliteit van het taal- en rekenonderwijs op de basisschool
vormt nog steeds het speerpunt van het kabinet. Van leraren verwachten wij dat
zij hier voldoende aandacht aan besteden zodat ieder kind optimaal voorbereid
Pagina 2 van 5
het vervolgonderwijs kan instromen. De wettelijke regeling van het godsdienst-
en het humanistisch vormingsonderwijs komt hieraan tegemoet door een strikte
scheiding van verantwoordelijkheden. De school is alleen verantwoordelijk voor
het ter beschikking stellen van lesruimte en lesuren. Een religieuze of
levensbeschouwelijke organisatie is steeds verantwoordelijk voor de (kwaliteit van
de) lessen. Zij stelt de docenten aan en treedt op als werkgever. Deze scheiding
maakt dat de school zich niet bemoeit met de inhoud van het vrijwillige
godsdienst- of levensbeschouwelijke onderwijs. De docenten van het openbare
onderwijs worden hierdoor niet belast met extra (onderwijs)taken. Evenmin
kunnen de leraren godsdienst- of levensbeschouwelijk vormingsonderwijs zich
bemoeien met de inhoud van het openbaar onderwijs, waardoor de neutraliteit
van het openbaar onderwijs wordt geborgd. Van een jaarlijkse inventarisatie van
belangstelling van ouders voor godsdienstonderwijs of humanistisch
vormingsonderwijs door het bestuur is onder de huidge wetgeving reeds sprake.
Het voorstel van de heer Marcouch verandert hier in principe niets aan.
4
Deelt u de mening dat islamlessen op openbare scholen geen oplossing bieden
voor mogelijke problemen met koranlessen op weekendscholen, omdat het één
het ander niet uitsluit? Kunt u uw antwoord toelichten?
Islamitisch godsdienstonderwijs op de openbare school zoals verwoord in artikel
50 en 51 WPO kan fungeren als alternatief voor islamitische godsdienstlessen in
de moskee. Dit betekent echter niet dat het automatisch voor alle ouders zal
dienen als vervanging van de lessen in de moskee. Ouders hoeven geen keuze te
maken en kunnen besluiten hun kinderen aan beide vormen van onderwijs deel te
laten nemen.
5
Wanneer krijgt de Kamer de resultaten van het onderzoek naar koranlessen op
weekendscholen? 2)
Zoals is medegedeeld in de brief die de minister voor Wonen, Wijken en Integratie
mede namens mij op 9 juli 2009 aan de Tweede Kamer heeft verstuurd
(kamerstuk 2008-2009, 31700 IIIV, nr. 218), zal het onderzoek naar de kwaliteit
van islamitisch godsdienstonderwijs op weekendscholen naar verwachting
komende winter gereed zijn. Zodra de onderzoeksresultaten bekend zijn, sturen
wij deze vergezeld van een beleidsreactie naar uw kamer.
6
Deelt u de mening dat islamlessen (in het kader van godsdienstig
vormingsonderwijs) in het openbaar onderwijs overbodig zijn, aangezien
leerlingen al verplicht zijn om het vak geestelijke stromingen te volgen?
Het verplichte vak geestelijke stromingen en het vak godsdienstonderwijs of
humanistisch vormingsonderwijs waar ouders wettelijk recht op hebben,
verschillen inhoudelijk van elkaar, waardoor geen sprake is van het overbodig zijn
van de een of de ander. Het vak geestelijke stromingen richt zich op de
kennismaking van kinderen met de pluriformiteit in Nederland. Tijdens deze
lessen wordt op respectvolle en objectieve wijze aandacht besteed aan de
voornaamste godsdienstige en levensbeschouwelijke stromingen binnen de
Nederlandse samenleving, waaronder de islam. Dit vak is verplicht gesteld voor
zowel openbare als bijzondere basisscholen. Godsdienstonderwijs wordt juist
Pagina 3 van 5
vanuit een bepaalde levensovertuiging gegeven. Deelname van kinderen aan dit
vak geschiedt dan ook enkel op verzoek van hun ouders.
7
Bent u bereid te onderzoeken of het vak geestelijke stromingen kan worden
uitgebreid met ethiekonderwijs, zoals in Berlijn? 3)
Het vak geestelijke stromingen kan desgewenst met (onderdelen van)
ethiekonderwijs worden uitgebreid maar de beslissing daartoe is aan het bestuur
van de (openbare) school en die zal dit ook af laten hangen van wat de ouders
willen. Ethiek binnen het verplichte vakgebied geestelijke stromingen in plaats
van het godsdienstonderwijs of humanistisch vormingsonderwijs kan echter niet
aan de orde zijn. De wet geeft de ouders die dat willen recht op
godsdienstonderwijs of humanistisch vormingsonderwijs zoals de wet dit
aangeeft: uitgaande van en onder verantwoordelijkheid van organisaties die zich
het geven van G/HVO statutair ten doel stellen.
8
Deelt u de mening dat het bedrag van 10 miljoen euro vanaf 2010 voor
humanistisch vormend en godsdienstonderwijs (G/HVO) beter besteed had
kunnen worden aan taal en rekenen voor alle leerlingen? Kunt u uw antwoord
toelichten? 4)
De Tweede Kamer heeft bij de begrotingsbehandeling van 2009 besloten
structureel middelen vrij te maken voor het daadwerkelijk verzorgen van
godsdienst- en humanistisch vormend onderwijs op openbare scholen. Omdat de
Kamer hiervoor heeft gekozen kan ik de hiermee gemoeide 10 miljoen op
jaarbasis niet aanwenden voor taal en rekenen.
9
Hoe staat het met de onderwijssegregatie in Amsterdam en specifiek in stadsdeel
Slotervaart? Welke activiteiten worden ondernomen tegen segregatie en wat is uw
oordeel hierover?
Iets meer dan de helft van de Amsterdamse leerlingen in het basisonderwijs is
van niet-westerse afkomst. Ongeveer 44% van de Amsterdamse basisscholen is
een afspiegeling van de wijk (bron: Kenniscentrum Gemengde Scholen, 2009).
Om de segregatie in het basisonderwijs tegen te gaan, is in Amsterdam gestart
met een aantal pilots. Één van deze pilots wordt gefinancierd door OCW, te
weten: `Evenwicht in Amsterdam'; implementatie pilot socio-economische
desegregatie in Amsterdam West. Op dit moment wordt uitvoering gegeven aan
deze pilot. De schoolbesturen hebben over het tegengaan van segregatie
afspraken gemaakt met de stadsdelen en de gemeente. In het voorjaar van 2010
zal ik -volgens afspraak- uw Kamer informeren over de door OCW gesubsidieerde
pilots in elf gemeenten, waaronder de genoemde pilot in Amsterdam West.
10
Deelt u de mening dat leerlingen zoveel mogelijk samen naar school moeten
gaan, maar dat dit niet bevorderd moet worden via de `religieuze invalshoek',
zoals de heer Marcouch doet?
Pagina 4 van 5
Het kabinet is van mening dat leerlingen met verschillende achtergronden zoveel
mogelijk samen met elkaar op moeten groeien. De school is bij uitstek een plaats
waar dergelijke ontmoeting vorm kan krijgen.
1) VOS/ABB, 7 oktober 2009: "Marcouch wil islamlessen in heel Amsterdam"
http://www.vosabb.nl/werkgevers-in-
onderwijs/actueel/nieuws/item/artikel/14635/1/
Over onderwijs, oktober 2009: "Als we islamlessen invoeren, doe dat dan in heel
Amsterdam"
http://www.vosabb.nl/uploads/media/Islamlessen_Over_Onderwijs.pdf
2) Kamerstuk 31 200 VIII, nr. 199
3) Trouw, 27 april 2009: "Berlijn blijft een heidense stad"
http://www.trouw.nl/nieuws/europa/article2742043.ece
4) Begroting OCW 2010, blz. 63
Pagina 5 van 5