Stand van zaken ontwikkeling veiligheidsnormen ziekenhuiszorg
Kamerstuk, 9 november 2009
CZ/TSZ-2966336
Datum
Stand van zaken ontwikkeling veiligheidsnormen ziekenhuiszorg
Geachte voorzitter,
Met de voortgangsbrief Kwaliteit van zorg (van 24 juni 2009) heb ik u
onder andere geïnformeerd over het belang dat ik hecht aan het
formuleren van duidelijke normen om de veiligheid van de geleverde
zorg te kunnen waarborgen. Ik reageerde hiermee op de vraag uit uw
Kamer om te komen tot minimumnormen voor de kwaliteit van zorg en de
toezegging aan het lid Sap.
Voor sommige ingrepen/behandelingen en voor sommige vormen van
zorgverlening ontbreken normen die de absolute ondergrens aangeven
waaraan verantwoorde zorg moet voldoen, zijn deze normen onvoldoende
geëxpliciteerd, of worden ze te vrijblijvend nageleefd. Normen die de
minimumvoorwaarden beschrijven waaraan verantwoorde zorg moet voldoen
noem ik `veiligheidsnormen'.
Met deze brief wil ik u informeren over de afspraken die ik hierover
de afgelopen maanden met de betrokken veldpartijen in de sector
ziekenhuiszorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heb
gemaakt en de stappen die wij in de komende maanden gezamenlijk en los
van elkaar zullen zetten.
Eigen verantwoordelijkheid beroepsgroep
Over de verantwoordelijkheid die de beroepsgroepen zelf hebben voor
het formuleren van normen moet geen onduidelijkheid bestaan. Vanuit
hun inhoudelijke expertise kunnen zij het beste vaststellen hoe
verantwoorde zorg geleverd moet worden. Zij leggen dit vast in
richtlijnen en waar mogelijk in normen. Het is daarom niet een nieuwe,
extra taak die ik van het veld vraag. Wel vraag ik het veld om meer
aandacht te hebben voor de ontwikkeling, explicitering en naleving van
normen die voor de veiligheid van de patiënt van cruciaal belang zijn
en de minimumvoorwaarden voor verantwoorde zorg beschrijven. De
betrokken veldpartijen in de ziekenhuissector (de Nederlandse
Vereniging van Ziekenhuizen, de Orde van medisch specialisten, de
Nederlandse Federatie van Universitair medische centra en
Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) hebben aangegeven deze
ambitie te delen.
Het proces om te komen tot SMART geformuleerde en gedeelde normen kost
tijd en moet op een gedegen wijze plaatsvinden. Veel veldnormen worden
in eerste instantie gebruikt als streefnormen. Streefnormen zijn
vooral de resultaten van zorg die door de beste 10-20% van de
zorgaanbieders (professionals en zorginstellingen) zijn bereikt met in
principe dezelfde kennis, en beschikbare menskracht en middelen, die
voor alle zorgaanbieders beschikbaar zijn. Dit resultaatniveau is
daarmee voor de overige 80% richtinggevend. Het streven om dit
optimale resultaat voor alle patiënten te bereiken is de inzet van
mijn kwaliteits- en veiligheidsbeleid.
Veiligheidsnormen echter zijn normen die de minimumvoorwaarden
(structuur en proces) voor het leveren van verantwoorde zorg aangeven
of het niveau van resultaten, dat als ondergrens moet worden beschouwd
om nog te kunnen spreken van verantwoorde zorg. Er moet dus een
duidelijke relatie bestaan tussen het niet voldoen aan de norm en
grote kans op gezondheidsschade aan de patiënt. Veiligheidsnormen zijn
voor de patiënt van belang als basis om zich met vertrouwen te kunnen
wenden tot de zorgaanbieders. Voor de zorgaanbieders moet het leveren
van zorg boven dit minimumniveau uitgangspunt zijn om van daaruit te
streven naar het voldoen aan de streefnormen, zoals hierboven
beschreven. Veiligheidsnormen zijn vanuit de professie aangegeven als
absolute ondergrens en bieden daarmee een basis:
- Voor professionals om elkaar binnen een instelling aan te spreken en
elkaar aan afspraken te houden.
- Voor de Raad van Bestuur om ook hiermee haar verantwoordelijkheid
voor kwaliteit en veiligheid verder waar te kunnen maken.
- Voor de IGZ in het kader van toezicht en handhaving.
Rol IGZ
Voor het toezicht dat de IGZ houdt op het leveren van verantwoorde
zorg zijn duidelijke normen van groot belang. Ik heb de IGZ gevraagd
het veld zoveel mogelijk bij dit traject te ondersteunen en vooral aan
te geven waar de IGZ vanuit patiëntenbelang als toezichthouder
behoefte aan heeft.
Zoals ik eerder aan uw Kamer heb laten weten, is het traject om te
komen tot deze veiligheidsnormen niet vrijblijvend. Daar waar
veiligheidsnormen ontbreken, onvoldoende duidelijk zijn of onvoldoende
toetsbaar zijn, of anderszins niet aanvaardbaar zijn en de
veldpartijen niet in staat zijn om tot eigen veiligheidsnormen te
komen en vanuit patiëntenbelang handhaving essentieel is, formuleert
de IGZ zelf specifieke IGZ handhavingsnormen. Indien deze niet een
voldoende stevige basis voor de handhaving bieden, dan zal de IGZ mij
adviseren om deze veiligheidsnormen wettelijk te verankeren. Dat kan
onder de nu geldende Kwaliteitswet Zorginstellingen. De Wet
cliëntenrechten zorg biedt mij straks de mogelijkheid dergelijke
normen voor `goede zorg' op een meer flexibele - en daardoor meer
slagvaardige - manier nader in te vullen. Ik ben van plan om daar waar
het veld de open norm van goede zorg zelf niet voldoende specificeert
en daar waar dat voor de veiligheid van patiënten wel van groot belang
is, van deze mogelijk gebruik te maken.
Zodra de veiligheidsnormen zijn vastgesteld zal de IGZ de definitieve
veiligheidsnormen gebruiken bij haar incidententoezicht, onderzoek
naar aanleiding van meldingen en calamiteiten, en indien nodig
handhaving.
Afspraken met veldpartijen en IGZ
Zoals ik hierboven heb aangegeven, richt ik me in eerste instantie tot
de betrokken veldpartijen om dit onderwerp nader uit te werken.
Concreet heb ik de veldpartijen in mei 2009 gevraagd om mij en de IGZ
vóór 1 september 2009 een overzicht aan leveren van een `eerste' set
veiligheidsnormen en vervolgens een stappenplan te maken voor de
structurele ontwikkeling van veiligheidsnormen. Op 22 september 2009
heb ik hierover met de veldpartijen overlegd en ter voorbereiding
hierop hebben zij mij een concept set veiligheidsnormen overhandigd.
We hebben hierbij nadrukkelijk afgesproken dat dit traject niet tot
een extra registratielast voor de zorginstellingen en -professionals
zal mogen leiden of tot invoering van extra indicatoren buiten de
daarover gemaakte afspraken. Naleving van veiligheidsnormen moet
vanzelfsprekend zijn en zichtbaar zijn aan verrichte handelingen en
registratie daarvan in de reguliere dossiers.
Vervolgtraject
Veld
De veldpartijen hebben mij geïnformeerd over hun plannen om dit
onderwerp in de komende periode structureel aan te pakken en zo tot
een gedegen set veiligheidsnormen te komen.
o Op korte termijn zal door de veldpartijen een bijeenkomst worden
georganiseerd voor vertegenwoordigers uit hun achterban, waarbij onder
andere het doel, de definitie, en het gebruik van veiligheidsnormen
nader zullen worden toegelicht. Een belangrijk doel van deze
bijeenkomst is het creëren van het benodigde draagvlak om de
veiligheidsnormen tot een succes te maken.
o Vervolgens zullen, geclusterd naar specialisme, inhoudelijke
gespreksrondes worden georganiseerd om de voor de hand liggende
veiligheidsnormen in kaart te brengen en met elkaar vast te stellen.
Dit proces moet rond maart 2010 leiden tot een eerste breed gedragen
set veiligheidsnormen.
o Daarnaast zullen normen en meer specifiek veiligheidnormen
structureel en herkenbaar in richtlijnen en standaarden opgenomen
moeten worden. Hiervoor ontwikkelen de betrokken veldpartijen een
procedure, waarbij afgestemd wordt met de Regieraad Kwaliteit van Zorg
en wordt bekeken of aanpassing van de bestaande procedures voor
richtlijnontwikkeling opportuun is.
IGZ
Met de IGZ heb ik afgesproken dat zij een conceptset van
veiligheidsnormen opstelt, gebaseerd op toezichtnormen die nu reeds
deel uitmaken van IGZ-handhavingskaders en circulaires. In de bijlage
treft u de brief hierover van de IGZ aan de veldpartijen aan. Deze
conceptset wordt ingebracht tijdens de inhoudelijke gespreksrondes van
de veldpartijen. Deze normen worden op dit moment door de IGZ in het
toezicht en handhaving gebruikt en hebben daarmee al status verworven.
Hierbij is de kanttekening op z'n plaats dat toezicht- en
handhavingsnormen niet zonder meer eenduidige en onbetwiste
veiligheidsnormen zijn. Daarom is het ook hier van belang dat deze
potentiële veiligheidsnormen worden voorgelegd aan de
wetenschappelijke verenigingen, zodat waar nodig beargumenteerde
verbeteringen of aanscherpingen kunnen worden aangebracht.
Regieraad Kwaliteit van Zorg
Tenslotte zal de Regieraad Kwaliteit van Zorg eind van dit jaar een
analyse uitbrengen waarin ook wordt gekeken naar de hiaten die er
bestaan op het gebied van normering van veiligheid in de zorg.
Tenslotte
Ook in andere sectoren van de gezondheidszorg, zoals de eerstelijn en
de geestelijke gezondheidszorg, acht ik het van belang de ondergrenzen
aan verantwoorde zorg in beeld te brengen en vast te stellen.
Tot mijn genoegen stel ik vast dat partijen in de ziekenhuiszorg met
dit stappenplan inzetten op het structureel definiëren en expliciteren
van absolute voorwaarden voor verantwoorde, veilige zorg. De komende
maanden zal ik de in gang gezette acties met interesse volgen en uw
Kamer over de resultaten berichten.
Hoogachtend,
de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
dr. A. Klink
Verwijzingen
* Stand van zaken ontwikkeling veiligheidsnormenKamerstuk | 9
november 2009 | pdf, 186 kB
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport