Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
Elf miljoen euro voor transplantatie bij diabetes type 1
Publicatiedatum: 11 november 2009 | PERSBERICHT
Aandachtsgebieden: Patiënt en zorg, Research, Werken bij
Mensen met diabetes type 1 kunnen dankzij transplantatie van eilandjes
van Langerhans weer zelf insuline aanmaken. Door een tekort aan
orgaandonoren en het nog niet optimaal kunnen benutten van de
eilandjes is deze behandeling echter slechts voor een kleine groep
patiënten toegankelijk. Om deze celvervangingstherapie verder te
ontwikkelen en beschikbaar te maken voor een groter aantal patiënten
komt 11 miljoen euro beschikbaar, waarvan een groot deel uit het Fonds
Economische Structuurversterking (FES) in het kader van het
Topinstituut Gezond Ouder, Ti-GO.
Met het geld zal onderzoek worden gedaan naar het gebruik van
biomaterialen om eilandjestransplantatie te verbeteren. Daarnaast
staat er onderzoek naar het beter bewaren van donororganen tussen
uitname en transplantatie op het programma en naar factoren die
insulineproducerende cellen helpen overleven. De uitkomsten van dit
onderzoeksprogramma komen niet alleen ten bate van de huidige groep
van diabetespatiënten die voor transplantatie in aanmerking komt. "Het
programma is ook gericht op de toekomst, als het mogelijk wordt om
eilandjes te kweken uit stamcellen", vertelt internist dr. Eelco de
Koning, verantwoordelijk voor het eilandjes transplantatie programma
in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). "De samenwerking van
vele partijen maakt dit ambitieuze onderzoek mogelijk." Tenslotte
wordt een deel van het geld gebruikt voor het verder ontwikkelen van
de speciale faciliteit voor celtherapie in het LUMC. In deze
faciliteit worden eilandjes van Langerhans geïsoleerd uit
alvleesklieren van donoren.
Eilandjes transplantatie
Na isolatie uit een donor alvleesklier worden eilandjes
getransplanteerd bij patiënten met diabetes type 1 middels een infuus
in de poortader van de lever, waar de eilandjes zich nestelen en
insuline gaan produceren. Helaas sterft een groot deel van de
getransplanteerde eilandjes af. Daarom zijn nu vaak eilandjes van
meerdere donoralvleesklieren nodig om bij één patiënt een goed
resultaat te bereiken. Een oorzaak hiervan is dat de eilandjes niet
snel genoeg aangesloten raken op de bloedsomloop van de ontvanger. "Ze
verhongeren." zegt Marcel Karperien van het instituut MIRA van de
Universiteit Twente. "We moeten dus zorgen voor een snellere
bloedvoorziening. Door middel van biomaterialen willen we dit
verbeteren en zo het slagingspercentage verhogen".
Door het verbeteren van celvervangingstherapie bij diabetespatiënten
zal efficiënter gebruik kunnen worden gemaakt van het huidige, krappe
donororgaanaanbod en kunnen meer diabetespatiënten worden geholpen.
Bert Kuipers, directeur van het Diabetes Fonds: " Wij hebben patiënten
gevraagd naar hun mening over dit onderzoek. Een unieke en nuttige
stap in het selecteren van goed onderzoek. Wat me vooral opviel is dat
zij heel helder voor ogen hebben dat dit kansen voor de toekomst
biedt. Zij zien ook dat er nu maar weinig mensen voor transplantatie
in aanmerking komen".
Consortium
Het onderzoeksprogramma van dit Diabetes CelvervangingsTherapie
Initiatief (DCTI) wordt uitgevoerd door een consortium van drie
academische centra: het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de
Universiteit Twente en het Universitair Medisch Centrum Groningen
(UMCG). Daarnaast zijn er biotechnologiebedrijven bij betrokken:
Biofocus, Polyganics BV, Xpand Biotechnology BV en wordt het onderzoek
gesteund door het Diabetes Fonds. Het DCTI is een onderdeel van het
Topinstituut Gezond Ouder (Ti-GO).Op basis van een voorstel van het
ministerie van VWS heeft het kabinet besloten om DCTI te honoreren met
7 miljoen euro uit het FES. Naast 1 miljoen euro van het Diabetes
Fonds voegen de participanten van DCTI hier zelf nog 3 miljoen euro
aan toe.
Diabetes type 1
Insuline-producerende cellen maken deel uit van de eilandjes van
Langerhans in de alvleesklier. Bij diabetes type 1 is er een stoornis
in de functie van deze eilandjes waardoor de bloedglucose stijgt. In
het geval van type 1 diabetes (jeugddiabetes) is het zelfs zo dat de
eigen insuline-producerende cellen geheel vernietigd worden. Om te
overleven moeten patiënten met diabetes type 1 insuline injecteren
waardoor de bloedglucose wordt verlaagd. Ondanks de insulinetherapie
hebben patiënten een fors verhoogd risiso op hartaanvallen, beroertes,
blindheid en nierfalen. Vervanging van de insuline-producerende cellen
kan door middel van alvleeskliertransplantatie. Dit is echter een
belastende procedure. Derhalve is recent in Nederland in het LUMC de
nieuwe, minder invasieve vorm van celvervangingstherapie ontwikkeld:
eilandjestransplantatie.