van illegalen in de zorg
Antwoorden op kamervragen van Arib en Spekman over het weigeren van
illegalen in de zorg
Kamerstuk, 10 november 2009
DZ-K-U-2960474
10 november 2009
Kamervragen
Geachte voorzitter,
Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de Kamerleden Arib en
Spekman (beiden PvdA) over het weigeren van illegalen in de zorg
(ingezonden 29 september 2009).
Hoogachtend,
de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
dr. A. Klink
Vraag 1
Bent u op de hoogte van het feit dat illegalen nog steeds geweigerd
worden in de zorg?
Antwoord 1
Het bericht in de Volkskrant van 24 september 2009 geeft dat aan.
Vraag 2
Wat is uw mening ten aanzien van het feit dat uit een Europees
onderzoek van Dokters van de Wereld blijkt dat illegalen in Nederland
vaker worden geweigerd dan in andere Europese landen?
Antwoord 2
Het bericht dat uit een Europees onderzoek van Dokters van de Wereld
blijkt dat illegalen in Nederland vaker worden geweigerd dan in andere
Europese landen, wordt niet gestaafd door het beperkt aantal signalen
dat het CVZ heeft ontvangen over het weigeren van illegalen bij een
vraag om medische zorg. Het CVZ heeft met belangenbehartigende
organisaties afgesproken dat meldingen over incidenten, zoals het
weigeren van illegalen bij een zorgvraag, zullen worden doorgeleid
naar het CVZ. Het CVZ zal eventuele signalen in de monitor melden.
In voorkomend geval zal ik bepalen op welke wijze herhaling kan worden
voorkomen. Indien een illegaal zorg geweigerd wordt, dan is een klacht
daarover van betrokkene bij de desbetreffende zorgaanbieder op zijn
plaats. Die klachten moeten dan door de zorgaanbieder worden
behandeld.
Het Europees onderzoek van Dokters van de Wereld betreft de weergave
van een in 2008, dus vóór de invoering van de huidige wettelijke
regeling, gehouden enquête onder 1.125 personen in 11 landen. Het
aantal geënquêteerden in Nederland bedraagt 103 personen. Het in de
vraag vermelde feit moet naar mijn mening in het licht van het
vermelde onderzoek worden bezien.
Vraag 3
Hoe verklaart u het feit dat de NVZ (Nederlandse Vereniging van
Ziekenhuizen) deze signalen niet zegt te herkennen en het CVZ (College
voor Zorgverzekeringen) stelt dat dit niet meer voorkomt sinds de
invoering van het nieuwe vergoedingssysteem in 2009?
Antwoord 3
Klachten over het weigeren van het verlenen van zorg aan illegalen bij
zorgaanbieders moeten op grond van de Wet klachtrecht cliënten
zorgsector door de zorgaanbieder worden behandeld. Het is dus van
belang dat een illegaal (of een belangenbehartiger voor hem) bij het
weigeren van zorg een klacht daarover indient. De reacties van de NVZ
en het CVZ lijken er op te duiden dat er thans geen klachten bij de
NVZ en het CVZ bekend zijn.
Vraag 4
Is het waar dat illegalen die zorg vragen gedwongen worden een
betalingsregeling te tekenen, waarvan duidelijk is dat zij er niet aan
kunnen voldoen?
Antwoord 4
Het uitgangspunt van de wet is dat de illegaal zelf zijn zorgkosten
dient te voldoen. Ik ben er voorstander van dat zorgaanbieders vragen
om vooraf zekerheid te geven dat betaling van de latere rekening zal
plaatsvinden. Voorop blijft echter staan dat het verlenen van medisch
noodzakelijke zorg niet afhankelijk mag worden gesteld van de
betalingszekerheid. De arts bepaalt of de zorg onmiddellijk moet
worden verleend of dat de zorg kan worden uitgesteld totdat er meer
duidelijkheid is over de betaling. De zorgbehoefte dient daarbij
leidend te zijn voor de inschatting van de zorgaanbieder.
Zoals hierboven aangegeven wordt in Nederland niemand medisch
noodzakelijke zorg onthouden, ook als men niet over financiële
middelen beschikt om de kosten daarvan te betalen.
Vraag 5
Bent u van mening dat een systeem waarbij ziekenhuizen eerst alles
moeten proberen om geld te krijgen voordat zij aanspraak kunnen maken
op het waarborgfonds, dit soort praktijken in de hand werkt?
Antwoord 5
Naar mijn mening is een betalingsregeling, gezien het uitgangspunt van
de wet dat de illegaal zelf de verleende medisch noodzakelijke zorg
betaalt, op zijn plaats.
Vraag 6
Heeft u het vermoeden dat illegalen meestal geweigerd worden door
administratief personeel of de balie? Zo ja, welke maatregelen dienen
ziekenhuizen te nemen om personeel beter te instrueren, en bent u
bereid de ziekenhuizen hier nadrukkelijk op te wijzen?
Antwoord 6
Belangenbehartigende organisaties geven aan dat het voorkomt dat
illegalen worden geweigerd door administratief personeel of een
baliemedewerker.
Ik ben van mening dat het aan de arts of een andere daartoe opgeleide
professional is om te bepalen of er sprake is van medisch
noodzakelijke zorg.
Het kan niet zo zijn dat administratief personeel of een
baliemedewerker die daar niet voor zijn opgeleid, bepaalt of er sprake
is van medisch noodzakelijke zorg. Naar aanleiding van eerdergenoemde
signalen zal ik het CVZ verzoeken bij de voorlichting over de
wettelijke regeling aan dit aspect extra aandacht te besteden.
Vraag 7
Bent u bereid onderzoek te doen naar de mate waarin het voorkomt dat
illegalen geweigerd worden, c.q. pas na veel moeite of tussenkomst van
derden zorg krijgen, en door wie zij geweigerd worden?
Antwoord 7
Indien een illegaal zorg geweigerd wordt, dan is een klacht daarover
van betrokkene (of een belangenbehartiger voor hem) bij de
desbetreffende zorgaanbieder op zijn plaats. Elke zorgaanbieder moet
dergelijke klachten behandelen. Verder verwijs ik naar mijn antwoord
op vraag 1 dat het CVZ naar aanleiding van haar afspraak met
belangenbehartigende organisaties dat meldingen over incidenten -zoals
het weigeren van illegalen bij een zorgvraag- zullen worden doorgeleid
naar het CVZ, tot op heden een beperkt aantal signalen heeft ontvangen
over het weigeren van illegalen bij een vraag om medische zorg.
Vraag 8
Is het waar dat het aantal onbehandelde gebitsproblemen stijgt sinds
de tandartszorg voor illegalen niet meer wordt vergoed? Wat is uw
mening hierover? Welke mogelijkheden zijn er om tandartszorg voor
illegalen te vergoeden, en welke kosten zouden hiermee gepaard gaan?
Antwoord 8
Als er tandartszorg aan illegalen wordt verleend die in Zvw en AWBZ is
opgenomen kan een zorgaanbieder onder voorwaarden daarvoor een
bijdrage vragen. Tandartszorg die niet daaronder valt -met name
tandartszorg voor volwassenen- komt niet voor een bijdrage op grond
van de wettelijke regeling in aanmerking.
Zoals u bekend is heb ik naar aanleiding van de aangehouden motie
Slagter-Roukema toegezegd een nadere afweging te zullen maken over een
eventuele wijziging van de wettelijke bijdrageregeling ten behoeve van
een ruimere vergoeding van tandheelkundige hulp aan illegalen. Deze
afweging zal worden gemaakt aan de hand van gegevens over de effecten
voor de tweedelijnszorg, als illegalen niet de noodzakelijke
tandheelkundige zorg kunnen krijgen omdat zij die niet kunnen betalen.
Op mijn verzoek heeft het CVZ bijzondere aandacht besteedt aan de
tandheelkundige zorg en daarbij ook geanalyseerd hoe vaak illegalen
gebruik maken van specialistische tandheelkundige zorg in het
ziekenhuis en of sprake is van substitutie. Het CVZ heeft aan de
kaakchirurgen van de door haar gecontracteerde ziekenhuizen de vraag
voorgelegd in hoeverre de effecten voor de tweedelijnszorg zich tot op
heden hebben voorgedaan. Het CVZ geeft aan dat uit dit, eenvoudige,
onderzoek, blijkt dat deze verschijnselen zich slechts in zeer
beperkte mate hebben voorgedaan.
Uit het onderzoek is gebleken dat bij een oneigenlijke doorverwijzing
de verwijzende tandarts doorgaans door de kaakchirurg op zijn
verantwoordelijkheid aangesproken wordt. Incidenteel is sprake van een
terechte doorverwijzing van illegalen naar de kaakchirurg als gevolg
van verwaarlozing van de mondzorg.
Maar dergelijke doorverwijzingen kwamen ook in voorgaande jaren voor
waarbij de verwaarlozing, vanuit ervaringen met de mondzorg in het
land van herkomst, ook voortkwam uit angst voor de tandarts. Het CVZ
heeft over het eerste halfjaar van 2009 voor 23 illegalen nota's
ontvangen voor kaakchirurgie. Ook hieruit blijkt, zo geeft het CVZ
aan, dat slechts incidenteel sprake is van doorverwijzing naar de
kaakchirurg. De indruk bestaat dat men er in de eerstelijn in
toenemende mate in slaagt om mondzorg voor illegalen te organiseren
door gebruik te maken van andere, het CVZ onbekende,
financieringsmethoden.
Kopie van de tweede CVZ-monitor die op 8 oktober 2009 aan mij is
toegezonden voeg ik ter kennisneming bij.
De kosten van tandheelkundige hulp die de Stichting Koppeling heeft
vergoed zijn in 2007 EUR 979.425. In 2008 is het voorlopige bedrag van
de vergoeding vastgesteld op EUR 857.705.
Vraag 9
Is het de bedoeling geweest van het nieuwe vergoedingssysteem om er
voor te zorgen dat 33% van de illegalen geen medische zorg meer
krijgt? Zo nee, welke maatregelen gaat u nemen om dit onbedoelde
effect te herstellen?
Antwoord 9
Ik ben van mening dat de wettelijke bijdragemogelijkheid geen drempel
opwerpt voor de toegankelijkheid van de zorg. Het is de
verantwoordelijkheid van de zorgaanbieder om zorgvuldig af te wegen of
er in een specifiek geval sprake is van medisch noodzakelijke zorg.
Daar heeft de nieuwe wettelijke regeling niets aan veranderd.
Het in het bericht van de Volkskrant van 24 september 2009 genoemde
percentage van 33 procent van de illegalen dat in Nederland de laatste
keer dat ze hulp vroegen naar eigen zeggen werden geweigerd, moet naar
mijn mening ook worden gezien in het licht van het betreffende
onderzoek zoals opgenomen in het eerder vermelde rapport van Dokters
van de Wereld. Zie ook mijn antwoord op vraag 1.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport