Wageningen Universiteit en Researchcentrum
12 nov 2009
Nummer: N
Voor het eerst is het Europese landschap uniform en gedetailleerd in
kaart gebracht. Een bonte deken van 350 lapjes.
Sander Mücher van Alterra, onderdeel van Wageningen UR, is specialist
in remote sensing en GIS (Geografisch Informatiesysteem) met een
sterke interesse in landschapsecologie. Maar op zijn kamer zoek je
vergeefs naar die nieuwe kaart. Het ding is gewoon te groot, legt hij
uit. Helemaal uitgeklapt zou de kaart ongeveer vijf bij drie meter
beslaan. En zo groot zijn die kamers bij Alterra nou ook weer niet.
Maar de digitale versie is voor iedereen beschikbaar op de website van
Alterra. Het Europese landschap is wel vaker in kaart gebracht. Maar
een systematische classificatie voor heel Europa ontbrak, legt Mücher
uit. 'Er zijn veel nationale landschapskaarten, maar de typologieën,
de schaalgrootte en de gebruikte methodieken en databronnen zijn
onvergelijkbaar. Daar is dus een hiaat. Maar de behoefte voor een
Europees raamwerk is er wel, vandaar dat wij die uitdaging zijn
aangegaan.'
Vereenvoudigen
De nieuwe landschapskaart bestaat uit vier hiërarchische lagen die
het klimaat (acht types), de hoogte (vijf types), de samenstelling van
de bovenste bodemlaag (drie types) en het landgebruik (tien types)
weergeven. De lagen en de onderverdeling in types leveren in theorie
samen 1200 (8x5x3x10) verschillende landschapstypen op. Maar gelukkig
komen die niet allemaal voor. 'Uitgangspunt was dat 500 verschillende
landschapstypen nog te behappen waren. We moesten de oorspronkelijke
databases dus sterk gaan vereenvoudigen.' Het resultaat is een kaart
en achterliggende database met -in zijn meest gedetailleerde vorm- 350
verschillende lappen en lapjes. Die lapjes worden met kleuren (voor
het klimaat), licht of donker (voor de hoogte), rasterpunten (voor het
bodemmateriaal) en arceringen (voor het landgebruik) weergegeven.
Natuurlijke grenzen
Een sterk voordeel van de nieuwe Europese landschapsclassificatie is
volgens Mücher dat natuurlijke grenzen worden gehanteerd in plaats
van administratieve grenzen. 'Dit maakt het mogelijk om deze
natuurlijke eenheden te gebruiken om ruimtelijk functionele relaties
te analyseren. De Europese landschapsclassificatie biedt een
overkoepelend raamwerk voor de vele verschillende nationale
classificaties, maar zal deze nooit vervangen.' Met de kaart in de
hand kunnen bijvoorbeeld scenario's voor veranderend landgebruik beter
worden geanalyseerd. 'We kunnen voorspellen op welke landschappen
dat effect heeft en of dat bijzondere landschappen zijn of niet.'
Europese status
Alterra mikt erop dat de nieuwe classificatie een Europese status
krijgt van het Europese Milieu Agentschap (EEA). Mücher: 'Dat het
een formele Europese landschapsclassificatie wordt die door de
Europese instituten wordt erkent en gebruikt.' Maar dan moet er nog
wel wat strijd worden geleverd. 'Elke kaart is een abstractie van de
werkelijkheid. Je hebt onderzoekers die het unieke van hun eigen
grondgebied willen benadrukken en je hebt onderzoekers die naar
overeenkomsten tussen regio's zoeken. Wij hebben juist naar die
overeenkomsten gezocht.' Mücher promoveerde onlangs op zijn werk aan
de nieuwe landschapsclassificatie. | Roelof Kleis