Datum: 12 november 2009
Handelsbeleid levert de Nederlandse burger jaarlijks gemiddeld zo'n 1400
euro op
De afspraken over vrijere handel binnen de wereldhandelsorganisatie
(WTO) en haar voorganger en de realisatie van de interne markt in de
EU hebben de openheid van de Nederlandse economie aanzienlijk vergroot
en daardoor ook voor economische groei gezorgd. Als gevolg van lagere
importtarieven, minder non-tarifaire belemmeringen en de voltooiing
van de interne markt is de openheid van de Nederlandse economie flink
toegenomen: goederenhandel maakt een groter gedeelte van het bbp uit.
Deze extra openheid draagt 6 à 8 procent bij aan de Nederlandse
bbp-groei sinds 1970. Uiteindelijk levert dit beleid thans jaarlijks
zo'n 1200 tot 1600 euro per inwoner op.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit het vandaag gepubliceerde CPB
Document 194 'The contribution of trade policy to the openness of the
Dutch economy'.
De groei van de goederenhandel
Tussen 1970 en 2005 is de openheid van de Nederlandse economie
toegenomen met 29 procentpunten. Hierbij is openheid gedefinieerd als
de waarde van goederenexport en -import, inclusief wederuitvoer,
gedeeld door de waarde van het bbp. Een econometrische analyse laat
zien dat handel toeneemt als het Nederlandse bbp en dat van onze
handelspartners groter worden. Doordat de productieomvang toeneemt
zijn er meer goederen die geëxporteerd kunnen worden en als gevolg van
de inkomensstijging kunnen landen ook meer goederen importeren. Het is
zelfs zo dat handel sneller groeit dan het inkomen doordat bedrijven
naar verhouding meer gaan exporteren omdat in het buitenland meer
afzetmogelijkheden zijn. Iets dergelijks geldt ook voor import.
De groei van de economie is echter niet de enige reden dat de openheid
van de Nederlandse economie groter is geworden. Lagere importtarieven,
minder non-tarifaire handelsbarrières (zoals technische en
veiligheidseisen aan elektrische producten) en de totstandkoming van
de interne markt in de Europese Unie hebben ook bijgedragen aan de
toename van de openheid. Het liberaler handelsbeleid heeft de openheid
met 16 procentpunten vergroot. Dat is iets meer dan de helft van de
hierboven genoemde totale stijging van 29 procentpunten. Het
handelsbeleid heeft echter vooral een groot effect gehad op de toename
van de wederexport. Zonder wederexport kan slechts een stijging van 8
procentpunten van de openheid aan het vrijere handelsbeleid worden
toegeschreven, maar dan zou de totale toename van de openheid ook een
stuk kleiner zijn geweest.
Het effect van handelsbeleid op het inkomen
Nadat het effect van liberaler handelsbeleid op de handel in goederen
is vastgesteld, kan het extra inkomen per Nederlander worden berekend.
Extra handel stimuleert de productie en de concurrentie en op langere
termijn ook innovatie en productiviteit. Door middel van een geschatte
relatie tussen bbp en openheid van de economie is vastgesteld in
hoeverre een toename van de openheid tot een inkomensstijging leidt.
Gemiddeld genomen draagt het handelsbeleid cumulatief voor ongeveer 6
tot 8 procent bij aan de bbp-groei in Nederland, en leidt het
uiteindelijk tot een extra inkomen per jaar van 1200 tot 1600 euro per
hoofd van de bevolking. Het bbp-effect voor Nederland is groter dan de
3 à 4% bbp-toename voor de EU als geheel, omdat de openheid van de
Nederlandse economie relatief groot is en het vrijere handelsbeleid
daardoor een groter effect op de Nederlandse handel heeft.
De explosieve toename van direct buitenlandse investeringen
De directe buitenlandse investeringen (DBI) zijn sinds de jaren
tachtig met gemiddeld ongeveer 18 procent per jaar toegenomen. Dat is
veel meer dan de gemiddelde groei van de handel. De jaarlijkse
toenames van de DBI zijn zeer variabel en afhankelijk van de
conjunctuur. Ongeveer de helft van de toename is het gevolg van de
groei van de economie. De deregulering van kapitaalmarkten en het
EU-lidmaatschap hebben ook bijgedragen aan de DBI-groei, maar deze
bijdrage is beperkt.
CPB Document 194, 'The contribution of trade policy to the openness of
the Dutch economy', is (gratis) beschikbaar als pdf-bestand op de
website van het CPB (www.cpb.nl).
Centraal Planbureau