Dak- en thuislozen moeten hun invloed kunnen uitoefenen
Toespraak, 11 november 2009
'Maak je zichtbaar als groep van dak- en thuislozen. Werk samen, dan
sta je sterk én is er voor gemeenten een duidelijk gesprekspartner.'
Deze oproep deed Annet den Hoed, afdelingshoofd Sociale Samenhang en
Opvang bij het ministerie van VWS. Zij sprak namens staatssecretaris
Jet Bussemaker tijdens het jubileumcongres van de Landelijke
Vereniging voor Thuiszorg.
Goedemorgen,
Allereerst excuses. Staatssecretaris Jet Bussemaker is helaas
verhinderd. Zij moet vandaag in de Tweede Kamer de
begrotingsbehandeling bijwonen. Weest u er van verzekerd dat zij graag
op dit jubileumcongres van de Landelijke Vereniging voor Thuislozen
aanwezig had willen zijn.
Want vandaag praten wij als beleidsmakers immers niet óver dak- en
thuislozen, maar wij praten mét u. Te weinig nog wordt vanuit het
beleid en de hulpverlening gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen.
Deze kerk zit er vandaag vol mee en uw mening is waardevol! Dat het
leven voor een dak- of thuisloze niet gemakkelijk is, hebben Jetty
Alberts en ook Ko van Musscher ons net duidelijk gemaakt. Iedereen kan
door omstandigheden in een crisissituatie belanden.
De heren Mulder en Halvé hebben deze problematiek ooit ook aan den
lijve ondervonden. Zoals Ko van Musscher zei; er werd helemaal niks
voor daklozen gedaan. Deze thuislozen wilden iets doen met hun
ervaringen. Zij liepen in 1985 rechtstreeks vanuit de
24-uursvoorziening De Veste hier in Amsterdam naar de notaris en
richtten de Landelijke Vereniging voor Thuislozen op. Op de keper
beschouwd, nemen we nu dus een voorproefje op het officiële jubileum
in januari 2010.
We staan stil bij 25 jaar hard werken. De LVT zet zich volledig in
voor dak- en thuislozen, zowel in individueel- als in collectief
opzicht. De vereniging heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld.
Eerst louter als belangenbehartiger, maar LVT is zich steeds meer gaan
verzetten tegen stigmatisering van dak- én thuislozen als
psychiatrische probleemgevallen. Want, dak- of thuislozen moeten
misschien tijdelijk een beroep doen op een instelling, daarom zijn ze
nog niet gek!
Gedrevenheid kenmerkt ook Jetty Alberts, in wie de dak- en thuislozen
in Nederland een krachtige voorzitter hebben. U hebt daarnet haar
verhaal gehoord en het is duidelijk: er valt nog veel te verbeteren.
De LVT blijft dus ook in de toekomst steeds `Krachtig Aanwezig'. Dat
vinden we op het ministerie belangrijk: we willen de positie en
invloed van daklozen in de hulpverlening en op het beleid versterken.
We moeten investeren in de relatie tussen dakloze en hulpverlener en
beleidmaker. Het belang hiervan is heel groot. Het gaat het niet om
beslissen over iemand, maar om samen met elkaar tot een werkbare
situatie te komen. Dat is niet altijd gemakkelijk: tenslotte zijn het
persoonlijke verhaal en het beleidsverhaal twee verschillende kanten.
U zou vandaag onder andere antwoord willen op de vraag ` Hoe kunnen
wij ervoor zorgen dat we invloed kunnen uitoefenen op het beleid?'
Welnu, vooral door samen te werken met andere cliëntenorganisaties!
Wij juichen het ook toe dat de LVT steeds meer de samenwerking zoekt
met andere cliëntenorganisaties. Samen sta je immers sterker. Dak- of
thuislozen laten zich namelijk ook niet zo gemakkelijk registreren of
verenigen. U bent, met alle respect, niet iemand die zich gemakkelijk
aan een structuur of een vergaderschema onderwerpt. We weten eigenlijk
niet eens hoeveel dak- en thuislozen er in Nederland precies zijn.
Volgens een grove schatting gaat het in de vier grote steden om
tienduizend mensen.
Het probleem daarvan is dat als beleidsmakers niet weten met wie ze
moeten praten de cliëntenparticipatie moeizaam op gang komt. Gemeenten
zijn verantwoordelijk voor de opvang van onder andere dak- en
thuislozen in Nederland. Gemeenten hebben ook de plicht burgers te
informeren, inspraak te geven.
Maar hoe zorg je ervoor dat dak- en thuislozen, die je moeilijk kunt
bereiken, hun invloed kunnen uitoefenen? Bij belangenbehartiging voor
en door dak- en thuislozen gaat het om meedoen, om inspraak én om
invloed.
Meedoen: van belang is dat iedereen meedoet op zijn of haar eigen
niveau, voor zover diegene dat kan.
Inspraak betekent dat je je mening kan geven over het beleid. Dat
betekent overigens niet altijd dat je gelijk krijgt. Vaak moeten
belangen van verschillende partijen tegen elkaar worden afgewogen.
Maar als je je niet laat horen, kan er ook geen rekening met je worden
gehouden. Gemeenten zijn op zoek naar een wijze waarbij zij cliënten
inspraak kunnen geven in hun beleid, geef gemeenten ook de kans om de
inspraak aan te bieden. Maak je zichtbaar als groep van dak- en
thuislozen. Werk samen, dan sta je sterk én is er voor gemeenten een
duidelijk gesprekspartner.
Invloed: door je te laten horen krijg je ook invloed, anders is
inspraak een lege huls. Bemoei je dus actief met het beleid. Dan ben
je een partij om rekening mee te houden.
Het belang van cliëntenparticipatie in het algemeen en die van dak- en
thuislozen in het bijzonder, is heel erg groot. Het gaat erom dat wat
beleidsmakers doen, goed aansluit bij de behoeften van daklozen.
Anders is het beleid minder effectief. Het mag wat mij betreft nog wel
steviger onderdeel worden van het gemeentelijk beleid. Het ministerie
financiert niet voor niets het kennisprogramma cliëntparticipatie van
Movisie wat ervoor moet zorgen dat cliënten binnen de gemeenten
invloed kunnen uitoefenen.
Daarnaast is het ook belangrijk dat instellingen zich openstellen voor
de wensen en inzichten van hun cliënten. Ik ben dan ook heel blij met
de nieuwe keuringsmethodiek PAJA, Participatie Audit (zwerf)Jongeren
Amsterdam, die morgen wordt gepresenteerd. Met deze methode beoordelen
jongeren zelf de voorzieningen, kijken zij of het allemaal klopt. Dit
is een goed voorbeeld van cliëntenparticipatie. Deze aanpak
inspireert.
Cliëntenparticipatie getuigt ook van lef van instellingen om zich te
laten beoordelen door de eigen cliënten. Ik hoop dus dat dit
initiatief van het jongerenonderzoeksteam Young Voices navolging
krijgt. Een dergelijke aanpak helpt de kwaliteit van de opvang te
verbeteren. En dat willen we toch allemaal.
Uw mening wordt dus op prijs gesteld en op waarde geschat. Maak dus
gebruik van de mogelijkheden om uw stem te laten horen! En wees eens
eerlijk: zijn alle dak- of thuislozen die nu aanwezig zijn, lid van de
LVT? Bent u nog geen lid? Meld u zich dan vandaag nog aan. Want de LVT
moet ook de komende 25 jaar Krachtig Aanwezig blijven!
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport