Repliek Paul Bosman op reactie OM op "Over misbruik gesproken"
Het persbericht "OM Groningen reageert op boek Paul Bosman over zaak Norderney" kent een lange geschiedenis. Het Openbaar Ministerie gaf het oorspronkelijke persbericht naar aanleiding van het verschijnen van mijn boek 'Over Misbruik gesproken' uit op 14 november 2009, daarna werd het persbericht twee keer aangepast. De eerste keer kort na uitgave van het eerste persbericht, de tweede keer in mei/juni van 2010. In de tweede versie van het persbericht waren enkele suggestieve passages verwijderd, in de derde versie van het persbericht werden leugens vervangen door waarheid.
De eerste herziening vond plaats na een klacht van mij, de tweede herziening na tussenkomst van de Nationale Ombudsman. Het persbericht heeft altijd gesproken van 'feiten en antwoorden naar aanleiding van de zaak Norderney'. Gebruik van het woord 'feiten' was in dit verband misplaatst en daarom maakte ik bezwaar tegen de eerste twee versies van het persbericht. De herziene versies van het persbericht zijn door het OM nooit bij de pers uitgezet.
In de eerste versie van het persbericht verschenen twee passages die suggestief te noemen waren. Het sloot af met twee vragen die een verband zouden kunnen suggereren tussen het niet opgelost zijn van het delict en mijn niet afstaan van DNA. De twee passages waren de volgende:
Heeft Bosman nu DNA afgestaan of niet?
Bosman heeft geen DNA afgestaan.
Wat is de stand van zaken op dit moment?
De Duitse autoriteiten hebben de zaak in het najaar van 2008 - onopgelost - gesloten.
Hoewel het OM zei dat het nooit heeft willen suggereren dat er een relatie zou zijn tussen beide punten, is die suggestie in de tweede versie wel weggenomen.
Deze wijziging in het persbericht betekende niet dat het nieuwe persbericht nu volledig recht deed aan de waarheid: twee passages met name waren nog altijd in strijd met de feiten.
Punt 1: in de tweede versie stond -in strijd met de waarheid- nog altijd dat Duitsland mij verdachte had gemaakt van het delict.
Punt 2: in de tweede versie stond -in strijd met de waarheid- ook nog altijd dat de rechter-commissaris de vordering tegen mij afwees wegens 'onvoldoende ernstige bezwaren'. Pas na bemiddeling door de Nationale Ombudsman en een daaruit voortvloeiend gesprek met het OM in Groningen werden beide punten herzien en zo kwam er een derde versie van het persbericht. De twee herziene punten betekenden inhoudelijk het volgende.
Voor punt 1: Duitsland heeft mij nooit verdachte gemaakt, want ik was
-zoals de Duitse hoofdofficier Kramer in een uitzending van EenVandaag
in en verschillende kranten ook al zei- voor Duitsland nooit een
verdachte: "Er was niets om dhr. Bosman te verdenken." Kramer zegt in
die uitzending en in die verschillende kranten ook dat ik voor Duitsland
op zijn best een mogelijke verdachte was en dat Nederland daarvan vanaf
het begin op de hoogte was. Het College van Procureurs Generaal erkent
dit in oktober 2008. Het was daarom eigenaardig dat het OM ruim een jaar
later, in het persbericht van november 2009, toch weer schrijft dat ik
in Duitsland wel degelijk verdachte was. In de derde versie van het
OM-persbericht komt uiteindelijk te staan dat ik in Duitsland
-inderdaad- een mogelijke verdachte was. Het (weglaten van het) woord
'mogelijke' is van cruciaal belang. In de berichtgeving, maar uiteraard
ook bij het doen van de DNA-vordering tegen mij: van een verdachte is
onder strenge/strikte voorwaarden DNA te vorderen, van een mogelijke
verdachte DNA vorderen is volstrekt onmogelijk.
Voor punt 2: de rechter-commisaris zou volgens het OM de vordering tegen
mij hebben afgewezen omdat er 'onvoldoende ernstige bezwaren' waren. Wat
klopt aan die mededeling is dat de vordering inderdaad werd afgewezen.
Wat niet klopt, is dat de rechter-commissaris dat zou hebben gedaan
wegens 'onvoldoende ernstige bezwaren'. In het griffieverslag van de
zitting en ook ter zitting zelf merkte de rechter-commissaris dít op:
'Er zijn geen ernstige bezwaren'. Het OM was/is in het bezit van het
betreffende griffieverslag, maar in de twee eerste versies van het
persbericht werd het woord 'geen' door het OM vervangen door
'onvoldoende'. Opnieuw een cruciaal verschil: 'geen bewijs' en
'onvoldoende bewijs', daartussen zit meer dan alleen een subtiel
onderscheid. In de derde versie van het persbericht heeft het OM het
woord 'onvoldoende' -in overeenkomst met de waarheid- vervangen door 'geen'.
Voor de volledigheid: in reactie op Kamervragen (VVD en SP) heeft
minister Hirsch Ballin in januari 2010 gezegd dat ik naar Nederlands
recht nooit verdachte ben geweest. Een belangrijke opmerking van Hirsch
Ballin, omdat -zelfs als ik in Duitsland verdachte zou zijn geweest- een
verdenking vanuit het buitenland altijd aan het Nederlands recht
getoetst moet worden. Pas als die toetsing oplevert dat ook naar
Nederlands recht sprake is van een verdenking, kan Nederland de zaak
voortzetten.
Voorts: VARA's 'Zembla' publiceerde in januari 2010 een lijst met de
grootste OM-blunders van de laatste jaren: de zogeheten Zembla-lijst.
Mijn zaak stond daar ook op. Het WBOM, het wetenschappelijk bureau van
het Openbaar Ministerie, onderzocht vervolgens alle zaken op de lijst.
Over mijn zaak werd uiteindelijk geoordeeld dat 'het OM zorgvuldiger
{had} moeten handelen', naar OM-maatstaven een vergaande conclusie over
eigen handelen. WBOM-directeur Haverkate zei in een persoonlijk gesprek
in Groningen overigens nog wel dat de tegen mij ingezette werkwijze 'op
metaniveau niet onjuist' was. Hij zei nog meer: dat ik Nederland
verdachte werd van een delict uit Duitsland terwijl ik daarvan in
Duitsland zelf nooit verdachte was, zou hebben gegolden 'ter
bescherming' van mij. Bescherming waartegen, dat werd niet duidelijk.
Welke wet voorziet in de mogelijkheid iemand tegen wie zelfs het
geringste spoortje aan bewijs volledig ontbreekt, verdachte te maken,
daarop had Haverkate wel een antwoord: "Zo'n wet is er niet".
Voor een volledig feitenrelaas verwijs ik graag naar mijn boek
"Over misbruik gesproken".
Schokkend: een officier van justitie die tot twee keer toe onbezwaard
vertelt dat ik slechts voor het gemak van het OM verdachte was. "Zo doen
we dat nu eenmaal. Als we alles volgens de regels doen, lossen we niets
op." Op zo'n -glijdende- schaal kan iedere Nederlander vroeg of laat
zomaar verdachte zijn van wat voor delict dan ook. Op metaniveau schijnt
dat volgens het (WB)OM niet onjuist te zijn.
Paul Bosman
19-07-2010