Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Datum 16 november 2009
Betreft Ledenwervingscampagnes omroepverenigingen
Tijdens de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel over de erkenning en
financiering van de publieke omroep in maart 2009 is in uw Kamer gesproken
over de ledenwerfcampagnes van omroepverenigingen. Ik heb destijds toegezegd
het Commissariaat voor de Media te vragen om een evaluatie van deze
campagnes. Op 25 augustus 2009 heeft het Commissariaat de evaluatie
afgerond; het rapport zend ik u bij deze toe.
Algemene conclusie
De belangrijkste conclusie is dat omroepverenigingen zich goed gehouden hebben
aan de regels van de Mediawet 2008 en de daarop gebaseerde beleidsregels van
het Commissariaat.1
- Bijna de helft (44%) van de cadeaus voor leden bestond uit zogenoemde
`vastleggingen', dat wil zeggen cd's, dvd's of boeken van programma's van
een omroepvereniging. Verder kregen leden andere cd's of dvd's,
merchandising (mok, tas, T-shirt), toegang tot een evenement of ludieke
cadeaus (lunch in de kantine van BNN).
- Van de 112 verschillende cadeaus die bij een lidmaatschap zijn aangeboden
hadden slechts elf onvoldoende relatie met de identiteit van de
omroepvereniging.
- Slechts vijf cadeaus hadden een te grote waarde, dat wil zeggen een kostprijs
of inkoopprijs die hoger was dan de jaarcontributie van 5,72.2
- Omroepen mogen leden een korting op het abonnement op de programmagids
geven ter waarde van het lidmaatschap. Dit deden alle omroepverenigingen
met een gids.
- In een enkel geval werden regels over ledenwerving in de zendtijd van de
publieke omroep overtreden.
1 Het gaat om de Beleidsregels verenigingsactiviteiten en om het Besluit ontheffing
zelfpromotie publieke omroep. Zie Bijlage 1 van het rapport van het Commissariaat.
2 Dit is het wettelijke minimum. Omroepen met een hogere contributie mogen leden een
duurder cadeau geven.
a
na 1 van 3
Pagi
Bij alle overtredingen heeft het Commissariaat contact opgenomen met de
omroepvereniging, waarna de activiteit is gestaakt of aangepast. Aan vier
omroepen heeft het Commissariaat een boete opgelegd. MLB/M/168969
Waarde van cadeaus
Ik heb het Commissariaat gevraagd in het bijzonder te rapporteren over de
waarde van cadeaus. Hoewel de conclusie is dat de cadeaus voldeden aan de
regels, is toch de indruk ontstaan dat omroepen leden hebben `gekocht'. Dit komt
door het verschil tussen de kostprijs of inkoopprijs van cadeaus en de
winkelwaarde van cadeaus. Volgens de evaluatie lag de winkelwaarde in ruim
25% van de gevallen boven de 15,-. Omdat de kost- of inkoopprijs lager was
dan de contributie, waren deze cadeaus niettemin toegestaan volgens de huidige
regels.
Ik vind het onwenselijk deze situatie te laten voortduren en zal het Commissariaat
vragen om zijn beleidsregels voor verenigingsactiviteiten aan te passen, zoals
door hem zelf ook voorgesteld. Dit betekent dat bij het bepalen van de maximale
waarde van een cadeau voortaan wordt uitgegaan van de winkelwaarde. Alleen
voor een dvd of cd van een programma van de omroep hun kernactiviteit
tenslotte blijft de inkoopprijs gelden.
Een verdergaande optie zou zijn dat omroepen helemaal geen voordelen meer
mogen verstrekken aan leden, dus geen cadeaus meer en geen kortingen op de
gids en op verenigingsactiviteiten. Een nadeel is dat omroepen dan vergeleken
met andere maatschappelijke organisaties veel minder mogelijkheden hebben om
leden te werven en te binden. Een voordeel is dat er geen discussie meer kan zijn
over de betekenis van het lidmaatschap.
Een verbod op cadeaus en andere ledenvoordelen kan niet geregeld worden door
aanpassing van de beleidsregels van het Commissariaat, maar vergt wijziging van
de Mediawet. Bovendien kan een dergelijke wetswijziging niet los gezien worden
van de vormgeving van de publieke omroep, in het bijzonder de erkenning en
financiering van omroepverenigingen op basis van leden. Ik kom daarom op deze
optie terug in het kader van de toekomstverkenning voor de publieke omroep.
Nieuwe initiatieven
Het Commissariaat heeft ook gekeken naar de ledenwerving van nieuwe
gegadigden. Omdat zij pas onder de Mediawet vallen zodra zij erkend zijn als
omroepvereniging, gelden voor hen geen beperkingen bij ledenwerving. Ik heb in
uw kamer al aangekondigd dit anders te willen regelen.
Volgens de evaluatie zijn door PowNed en WNL geen grotere voordelen aan leden
verstrekt dan door de bestaande omroepen. Wel konden zij zonder beperkingen
profiteren van hun relatie met de Telegraaf, Geen Stijl en Veronica (alledrie
onderdeel van de Telegraaf Media Groep).
Volgens het Commissariaat is het mogelijk in de Mediawet te bepalen dat nieuwe
initiatieven op het moment dat ze daadwerkelijk leden gaan werven onder de
regels voor ledenwerving vallen. Ik wil dit zo snel mogelijk regelen. Dit kan nog in
deze regeerperiode in combinatie met enkele andere, kleinere wijzigingen van de
Mediawet 2008.
Pagina 2 van 3
Overige aanbevelingen Commissariaat
Het Commissariaat adviseert dat leden die te dure cadeaus hebben gehad, niet MLB/M/168969
meetellen. Dit acht ik niet nodig en niet wenselijk. Gezien het geringe aantal
overtredingen is er geen rechtvaardiging voor de extra administratieve lasten aan
de zijde van de omroepen (registratie) en het Commissariaat (controle).
Het Commissariaat constateert dat omroepverenigingen een lidmaatschap van
één jaar aanbieden, waarna het lidmaatschap automatisch wordt beëindigd.
Omroepen hebben aangegeven dat zij veel tijd te steken in het behoud van deze
leden en dat ervaring leert dat een groot aantal van deze leden voor langere tijd
lid zal zijn. Niettemin kan het ledental een jaar na de peildatum dalen, mede
doordat eenjarige lidmaatschappen aflopen. Ik wil eenjarige lidmaatschappen
echter niet verbieden, te meer nu er op initiatief van de kamer een wetsvoorstel
is dat juist wil tegengaan dat abonnementen stilzwijgend doorlopen.3
Een laatste conclusie van de evaluatie is dat een meer evenredige verdeling van
zendtijd voor ledenwerving gewenst is, met name rond goed bekeken
programma's. Ik zal de NPO vragen dit voorafgaand aan de volgende
erkenningsronde te regelen.
de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
dr. Ronald H.A. Plasterk
3 Voorstel van wet van het lid Van Dam houdende wijziging van Boek 2 en Boek 6 van het
Burgerlijk Wetboek (stilzwijgende verlenging en opzegtermijn bij lidmaatschappen,
abonnementen en overige overeenkomsten). Kamerstukken II, 2009-2010, 30 520.
Pagina 3 van 3