Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen / 4 november 2009
Opinie
Prof.dr. Marc Hertogh: 'Burger oordeelt gematigd positief over marktwerking'
Marktwerking staat volop ter discussie. Terwijl veel wetenschappers, columnisten en politici uitgesproken kritisch zijn, hebben de meeste burgers juist een heel genuanceerd oordeel over marktwerking.
'Het is belangrijk om in het maatschappelijk debat over marktwerking niet alleen te luisteren naar de hoogdravende ideologische verhalen van columnisten en politici, maar ook rekening te houden met het nuchtere oordeel van de gewone burger,' vindt Marc Hertogh van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij baseert zijn mening op de uitkomsten op een enquête onder ruim 300 Nederlanders. Dit onderzoek vond plaats in het kader van de oprichting van het Netherlands Institute for Law and Governance (NILG), een nieuw instituut dat zich bezig houdt met juridisch onderzoek naar de verhouding tussen publieke en private belangen.
Toezicht
Uit het onderzoek blijkt dat burgers gematigd positief zijn over marktwerking. De helft van de ondervraagden vindt dat de overheid de afgelopen jaren teveel taken heeft overgedragen aan het bedrijfsleven. Maar de andere helft is het daar niet mee eens of maakt het niet uit. Een grote meerderheid vindt bovendien dat veel aan het bedrijfsleven kan worden overgelaten, zolang de overheid maar voldoende toezicht houdt. In het algemeen zijn burgers tevreden over hun huidige zorgverzekeraar, hun energiebedrijf en hun eigen bank.
Niet ideologisch, maar pragmatisch
Terwijl de huidige discussie over marktwerking vaak wordt gevoerd in ideologische termen, hebben burgers veel meer een pragmatische kijk op de verhouding tussen publieke en private belangen. Zij hebben zeker oog voor de nadelen van marktwerking, maar benadrukken tegelijkertijd ook de nadelen van teveel overheidsbemoeienis. Veel burgers zijn niet principieel vóór of tegen marktwerking, maar maken in elk concreet geval een nieuwe afweging. Voor openbare orde en veiligheid en voor de gezondheidszorg geven de meeste burgers duidelijk de voorkeur aan overheidsregulering. Maar voor de telecom-sector en de postbezorging is marktwerking het meest populair.
Kredietcrisis
Ondanks de kredietcrisis vinden de meeste burgers niet dat de overheid het in de bankensector volledig voor het zeggen moet hebben. De meesten geven de voorkeur aan een situatie waarbij overheid en markt samen optrekken, maar een grote groep burgers vindt ook nog steeds dat banken het zelf voor het zeggen moeten hebben. Beleggingen en de kwaliteit en toegankelijkheid van financiële diensten beschouwen de meeste burgers als een taak voor de financiële sector zelf.
Het beste van twee werelden
Over marktwerking wordt vaak gediscussieerd in zwart-wit termen. Men is vóór of tegen de markt; en beide terreinen moeten vooral niet teveel met elkaar vermengd worden. De meeste burgers hebben echter een uitgesproken voorkeur voor meer 'gemengde' vormen van regulering. Op veel belangrijke maatschappelijke terreinen - zoals de ouderen- en de gehandicaptenzorg, de veiligheid van het gas- en elektriciteitsnetwerk, en de verstrekking van leningen en hypotheken - moeten volgens de burger niet uitsluitend de markt of de overheid, maar beide partijen gezamenlijk het voor het zeggen hebben. Acht op de tien Nederlanders vindt bovendien dat de overheid meer moet samenwerken met het bedrijfsleven. De burger kiest met andere woorden niet voor de markt óf de overheid, maar voor het beste van twee werelden.
Curriculum vitae
Marc Hertogh (1968) is hoogleraar Rechtssociologie aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij studeerde rechten in Leiden en is daar in 1997 gepromoveerd. Voor zijn benoeming in Groningen in 2005 werkte hij als postdoc en als universitair (hoofd)docent aan de Universiteit van Tilburg. Zijn onderzoek is onder meer gericht op de maatschappelijke beleving van recht en rechtsstaat.
Rijksuniversiteit Groningen