"Verbeter de maatschappelijke kosten-batenanalyses!"
17-11-2009
Adri Duivesteijn, Wethouder voor Ruimtelijke ordening en Wonen 2009
Adri Duivesteijn, wethouder Ruimtelijke Ordening in Almere, roept
partijen op de MKBA-systematiek (Maatschappelijke Kosten/Baten
Analyse) te verbeteren, als het gaat om besluitvorming over
grootschalige gebiedsontwikkeling.
Dat zei hij tijdens de jaarlijkse Randstad Urgent conferentie, die
maandag 16 november 2009 in Amsterdam plaats vond. De aanleiding is de
negatieve MKBA die het Centraal Planbureau onlangs voor de westelijke
ontwikkeling van Almere opstelde. Het kabinet heeft zich - tegen de
uitkomst van het CPB in - uitgesproken vóór deze
ontwikkelingsrichting, waar ook de IJmeerlijn deel van uitmaakt.
Belangrijke voorwaarde die het kabinet stelt, is dat de MKBA
substantieel verbetert. Duivesteijn: "Natuurlijk moeten we kijken hoe
we de kosten en baten van zo'n ontwikkeling in balans kunnen brengen.
Tegelijkertijd verdient ook de methodiek zélf een herijking. Een MKBA
is een waardevol meetinstrument, maar ongeschikt voor
verstedelijkingsprocessen of metropolitane ontwikkelingen."
Duivesteijn stelt voor een landelijk congres te organiseren, om de
focus van de MKBA te verruimen.
Een MKBA geeft inzicht in de verhouding tussen kosten en baten, en
vormt een belangrijk hulpmiddel in de besluitvorming over grote
ruimtelijke projecten. Duivesteijn: "Op papier is een MKBA een
disciplinerend instrument dat ons helpt een afgewogen besluit te
kunnen nemen, maar de ervaring leert ons dat een MKBA zich vaak
versmalt tot het `prijskaartje', en dat de cijfers vervolgens een
absolute status hebben - dus vaak doorslaggevend zijn. Kwalitatieve en
maatschappelijke overwegingen blijven in de besluitvorming veelal
buiten beeld."
Desondanks is het nooit eerder gekomen tot een brede, zakelijke
discussie over de opzet en status van dergelijke analyses. Duivesteijn
pleit voor een gezamenlijk georganiseerd congres, waar een dergelijke
discussie gevoerd kan worden: "Het zou mooi zijn als de werelden van
de wetenschap, bestuur en politiek samen komen; als professionals op
verschillende terreinen zich buigen over de vraag waarom sommige
projecten positief of negatief scoren, en of de beoogde
maatschappelijke en bestuurlijke doelstellingen met een MKBA volledig
tot hun recht komen. We zetten geen vraagtekens bij het `fenomeen
MKBA'. Wat wél ter discussie staat, is de vraag of we de juiste
meetlat gebruiken."
Door deze - deels praktische, deels wetenschappelijke - inzichten te
delen, kan de MKBA-systematiek worden verbeterd. Daarmee wordt het
congres onderdeel van het proces, dat moet leiden tot een positief
besluit over de IJmeerlijn. Duivesteijn: "Voor de `casus Almere' is
het van belang dat de eenzijdige benadering wordt doorbroken. In de
analyse die het CPB eerder opstelde, wordt alleen gekeken naar de
kosten van de IJmeerlijn, naar de vervoerswaarde en naar de
reistijdwinst - naar cijfers dus. Maar kan de geplande stedelijke
opzet zonder OV-verbinding worden afgezet? Wat betekent de westelijke
ontwikkeling voor de Metropoolregio Amsterdam? En wat is de betekenis
voor de ontwikkeling van de stad Almere? Het is van groot belang dat
dergelijke maatschappelijke baten in volgende analyses wél worden
meegenomen."
Duivesteijn nodigt betrokken partijen van harte uit te participeren:
"De verbetering van de methodiek is een gezamenlijke
verantwoordelijkheid. Ik roep partijen dan ook op het congres samen
met ons te organiseren. Ook het Rijk speelt een grote rol; zíj neemt
besluiten over grootschalige verstedelijkingsprojecten, zíj gebruikt
de MKBA. Ik kan mij dan ook voorstellen dat de overheid - op welke
manier ook - een bijdrage aan het congres levert. Zo zou de Minister
van Financiën het congres kunnen openen."
Gemeente Almere