Gemeente Almere

"Verbeter de maatschappelijke kosten-batenanalyses!"

17-11-2009

Adri Duivesteijn, Wethouder voor Ruimtelijke ordening en Wonen 2009 Adri Duivesteijn, wethouder Ruimtelijke Ordening in Almere, roept partijen op de MKBA-systematiek (Maatschappelijke Kosten/Baten Analyse) te verbeteren, als het gaat om besluitvorming over grootschalige gebiedsontwikkeling.

Dat zei hij tijdens de jaarlijkse Randstad Urgent conferentie, die maandag 16 november 2009 in Amsterdam plaats vond. De aanleiding is de negatieve MKBA die het Centraal Planbureau onlangs voor de westelijke ontwikkeling van Almere opstelde. Het kabinet heeft zich - tegen de uitkomst van het CPB in - uitgesproken vóór deze ontwikkelingsrichting, waar ook de IJmeerlijn deel van uitmaakt. Belangrijke voorwaarde die het kabinet stelt, is dat de MKBA substantieel verbetert. Duivesteijn: "Natuurlijk moeten we kijken hoe we de kosten en baten van zo'n ontwikkeling in balans kunnen brengen. Tegelijkertijd verdient ook de methodiek zélf een herijking. Een MKBA is een waardevol meetinstrument, maar ongeschikt voor verstedelijkingsprocessen of metropolitane ontwikkelingen." Duivesteijn stelt voor een landelijk congres te organiseren, om de focus van de MKBA te verruimen.

Een MKBA geeft inzicht in de verhouding tussen kosten en baten, en vormt een belangrijk hulpmiddel in de besluitvorming over grote ruimtelijke projecten. Duivesteijn: "Op papier is een MKBA een disciplinerend instrument dat ons helpt een afgewogen besluit te kunnen nemen, maar de ervaring leert ons dat een MKBA zich vaak versmalt tot het `prijskaartje', en dat de cijfers vervolgens een absolute status hebben - dus vaak doorslaggevend zijn. Kwalitatieve en maatschappelijke overwegingen blijven in de besluitvorming veelal buiten beeld."

Desondanks is het nooit eerder gekomen tot een brede, zakelijke discussie over de opzet en status van dergelijke analyses. Duivesteijn pleit voor een gezamenlijk georganiseerd congres, waar een dergelijke discussie gevoerd kan worden: "Het zou mooi zijn als de werelden van de wetenschap, bestuur en politiek samen komen; als professionals op verschillende terreinen zich buigen over de vraag waarom sommige projecten positief of negatief scoren, en of de beoogde maatschappelijke en bestuurlijke doelstellingen met een MKBA volledig tot hun recht komen. We zetten geen vraagtekens bij het `fenomeen MKBA'. Wat wél ter discussie staat, is de vraag of we de juiste meetlat gebruiken."

Door deze - deels praktische, deels wetenschappelijke - inzichten te delen, kan de MKBA-systematiek worden verbeterd. Daarmee wordt het congres onderdeel van het proces, dat moet leiden tot een positief besluit over de IJmeerlijn. Duivesteijn: "Voor de `casus Almere' is het van belang dat de eenzijdige benadering wordt doorbroken. In de analyse die het CPB eerder opstelde, wordt alleen gekeken naar de kosten van de IJmeerlijn, naar de vervoerswaarde en naar de reistijdwinst - naar cijfers dus. Maar kan de geplande stedelijke opzet zonder OV-verbinding worden afgezet? Wat betekent de westelijke ontwikkeling voor de Metropoolregio Amsterdam? En wat is de betekenis voor de ontwikkeling van de stad Almere? Het is van groot belang dat dergelijke maatschappelijke baten in volgende analyses wél worden meegenomen."

Duivesteijn nodigt betrokken partijen van harte uit te participeren: "De verbetering van de methodiek is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ik roep partijen dan ook op het congres samen met ons te organiseren. Ook het Rijk speelt een grote rol; zíj neemt besluiten over grootschalige verstedelijkingsprojecten, zíj gebruikt de MKBA. Ik kan mij dan ook voorstellen dat de overheid - op welke manier ook - een bijdrage aan het congres levert. Zo zou de Minister van Financiën het congres kunnen openen."