Gemeente Vlaardingen
Flint stones in Vlaardingen: op expeditie naar de Steentijd
18 november 2009
Eens een kijkje nemen in de Steentijd? Op 18 november 2009 opent in
het Visserij & Vlaardings Museum de tentoonstelling Expeditie
Steentijd. De Vlaardingen-cultuur: jagers worden boeren. Om de
museumstukken tot leven te brengen, is het landschap van 5000 jaar
geleden nagebootst. In het riet ligt een boomstamkano. Wie in de kano
plaats neemt, maakt in beeld en geluid een tocht naar de mensen die
tussen 2900 en 2600 voor Christus in Vlaardingen leefden.
Vijfduizend jaar geleden woonden er hier mensen in een moerassige
omgeving vol kreken en bossen. Graten en botten van vissen en wilde
dieren tonen aan dat ze leefden van jacht en visvangst. Maar ze
maakten ook aardewerk, hielden vee en verbouwden gewassen. Het waren
ongeveer de laatste bewoners van Nederland die nog voor een groot deel
van de jacht en visvangst leefden. In het drogere noorden en zuiden
van het land waren de vroegere jagers al veel meer overgeschakeld op
een boerenbestaan. Aan de hand van archeologische vondsten uit
Vlaardingen, maar ook uit andere gebieden, is in de tentoonstelling te
zien hoe de Vlaardingen-mensen in de Steentijd leefden. In het natte
landschap bouwden ze kleine nederzettingen op de hoger gelegen oevers
van kreken en op oude rivierduinen. Daar hielden ze zich naast de
traditionele jacht ook bezig met veeteelt en akkerbouw. De expositie
toont onder andere verschillende stenen bijlen, aardewerk, de resten
van een grote visfuik. En wat frivoler kralen van barnsteen en een
grote berenschedel die misschien een jachttrofee was of spirituele
waarde had voor de mensen van toen. Na Vlaardingen zal de
tentoonstelling ook te zien zijn in Leiden, Borger, Nijmegen,
Castricum en Voorschoten.
De expositie is een initiatief van het Vlaardings Archeologisch
Kantoor van de gemeente en wordt mede mogelijk gemaakt door een
subsidie van het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. In aanvulling op de
tentoonstelling zal er begin 2010 een boek verschijnen over de
Vlaardingen-cultuur en een special van Westerheem, het verenigingsblad
van de Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland.
Eerste vondst
Een van de stukken op de expositie is een prachtig bewerkte vuurstenen
bijl. In 1958 werd deze spectaculaire vondst gedaan tijdens
graafwerkzaamheden bij de aanleg van de Westwijk in Vlaardingen. Het
was de aanleiding tot verder onderzoek. De jaren erna deden
archeologen van de Universiteit van Amsterdam bij opgravingen nog meer
ontdekkingen. Zij vonden zeer goed geconserveerde resten van een
woonplaats uit de Nieuwe Steentijd (2900-2600 voor Christus). De
conservering van de vondsten was ongekend goed. Zeer bijzonder was het
vergankelijke materiaal dat door de natte bodem luchtdicht was
afgedekt, en zo bewaard was gebleven. Zo vonden archeologen
gereedschappen van vuursteen, been en gewei, voedselresten, een
berentand-amulet, stukjes touw, maar ook de houten palen van huizen en
zelfs een rieten fuik. Stuk voor stuk vondsten die zelden voorkwamen
bij andere opgravingen. Ook het aardewerk, vaak voorzien van gaatjes
onder de rand, was opmerkelijk: het leek niet op het aardewerk van de
hunebedbouwers die in dezelfde periode in het noordoosten van het land
leefden. De vondsten waren zo uniek dat ze een nieuwe naam kregen: de
Vlaardingen-cultuur.