'Ubusing' culture. Alfred Jarry's subversive poetics in the Almanachs du
Père Ubu
Datum: 19 november 2009
Promotie: mw. M. Dubbelboer, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: 'Ubusing' culture. Alfred Jarry's subversive poetics in
the Almanachs du Père Ubu
Promotor(s): prof.dr. E.J. Korthals Altes
Faculteit: Letteren
Alfred Jarry: non-conformistische wegbereider van de avant-garde
Promovenda Marieke Dubbelboer deed onderzoek naar het werk van de
Franse schrijver Alfred Jarry. Via een bespreking van Jarrys Almanachs
du Père Ubu brengt ze het vernieuwende karakter van het schrijven en
denken van deze non-conformist in kaart. Dubbelboer laat zien dat
Jarry een belangrijke schakel was tussen het decadentisme en
symbolisme van eind negentiende eeuw en de avant-garde bewegingen van
begin twintigste eeuw. Jarry's werk loopt vooruit op een aantal
vernieuwingen, die in de twintigste eeuwse avant-garde kunst
gemeengoed zouden worden.
Ongrijpbaar en paradoxaal, zo kun je het werk van Alfred Jarry
(1874-1907) nog het beste typeren, aldus Dubbelboer. Telkens als je
denkt te begrijpen waar hij of zijn werk voor staat, word je als lezer
op het verkeerde been gezet. Maar precies die paradox was essentieel
in Jarry's filosofie, de `patafysica', die zich richt op het
onbelangrijke, op tegenstrijdigheden; kortom, een filosofie die alles
omdraait.
Of het er nu om ging conventies in de literatuur en kunst aan de kaak
te stellen of om sociale, politieke kwesties onder de loep te nemen,
Jarry's non-conformistische houding vormde de basis voor zijn
literaire teksten en voor zijn betrokkenheid op de wereld. Nergens
komt dit zo duidelijk naar voren als in zijn experimentele en
absurdistische Almanachs du Père Ubu (1898 en 1901), twee relatief
kleine en onderbelichte werken, maar in velerlei opzichten
exemplarisch voor Jarry's gehele oeuvre. Dubbelboer brengt het
vernieuwende karakter van Jarry's schrijven en denken in kaart door
middel van een bespreking van de Almanachs, gesitueerd in de
cultuurhistorische context van het Frankrijk rond 1900.
Dubbelboer concludeert dat Jarry één van de eersten is die collage
toepast in zijn literaire werk. Ook in andere opzichten was Jarry
constant op zoek naar manieren om heersende literaire regels te
doorbreken. Hij was bijvoorbeeld ook één van de eersten die elementen
uit de massacultuur (krantenfragmenten, journalistieke stijlen,
reclame) in zijn werk integreerde en daarmee speelde, terwijl dit
zeker niet als conventioneel mooi of wenselijk werd beschouwd. Tot
slot schreef Jarry de Almanachs samen met andere kunstenaars en
publiceerde hij ze anoniem. Ook daarmee brak hij met heersende
concepten als dat van de schrijver als een `individueel genie' en van
originaliteit.
Marieke Dubbelboer (Emmen, 1977) studeerde Romaanse talen en culturen
aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek bij
het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek (ICOG) van de
Faculteit der Letteren.
Laatst gewijzigd: 05 november 2009 10:44
Rijksuniversiteit Groningen