Rijksuniversiteit Groningen

'Ubusing' culture. Alfred Jarry's subversive poetics in the Almanachs du Père Ubu

Datum: 19 november 2009

Promotie: mw. M. Dubbelboer, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: 'Ubusing' culture. Alfred Jarry's subversive poetics in the Almanachs du Père Ubu

Promotor(s): prof.dr. E.J. Korthals Altes

Faculteit: Letteren

Alfred Jarry: non-conformistische wegbereider van de avant-garde

Promovenda Marieke Dubbelboer deed onderzoek naar het werk van de Franse schrijver Alfred Jarry. Via een bespreking van Jarrys Almanachs du Père Ubu brengt ze het vernieuwende karakter van het schrijven en denken van deze non-conformist in kaart. Dubbelboer laat zien dat Jarry een belangrijke schakel was tussen het decadentisme en symbolisme van eind negentiende eeuw en de avant-garde bewegingen van begin twintigste eeuw. Jarry's werk loopt vooruit op een aantal vernieuwingen, die in de twintigste eeuwse avant-garde kunst gemeengoed zouden worden.

Ongrijpbaar en paradoxaal, zo kun je het werk van Alfred Jarry (1874-1907) nog het beste typeren, aldus Dubbelboer. Telkens als je denkt te begrijpen waar hij of zijn werk voor staat, word je als lezer op het verkeerde been gezet. Maar precies die paradox was essentieel in Jarry's filosofie, de `patafysica', die zich richt op het onbelangrijke, op tegenstrijdigheden; kortom, een filosofie die alles omdraait.

Of het er nu om ging conventies in de literatuur en kunst aan de kaak te stellen of om sociale, politieke kwesties onder de loep te nemen, Jarry's non-conformistische houding vormde de basis voor zijn literaire teksten en voor zijn betrokkenheid op de wereld. Nergens komt dit zo duidelijk naar voren als in zijn experimentele en absurdistische Almanachs du Père Ubu (1898 en 1901), twee relatief kleine en onderbelichte werken, maar in velerlei opzichten exemplarisch voor Jarry's gehele oeuvre. Dubbelboer brengt het vernieuwende karakter van Jarry's schrijven en denken in kaart door middel van een bespreking van de Almanachs, gesitueerd in de cultuurhistorische context van het Frankrijk rond 1900.

Dubbelboer concludeert dat Jarry één van de eersten is die collage toepast in zijn literaire werk. Ook in andere opzichten was Jarry constant op zoek naar manieren om heersende literaire regels te doorbreken. Hij was bijvoorbeeld ook één van de eersten die elementen uit de massacultuur (krantenfragmenten, journalistieke stijlen, reclame) in zijn werk integreerde en daarmee speelde, terwijl dit zeker niet als conventioneel mooi of wenselijk werd beschouwd. Tot slot schreef Jarry de Almanachs samen met andere kunstenaars en publiceerde hij ze anoniem. Ook daarmee brak hij met heersende concepten als dat van de schrijver als een `individueel genie' en van originaliteit.

Marieke Dubbelboer (Emmen, 1977) studeerde Romaanse talen en culturen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek bij het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek (ICOG) van de Faculteit der Letteren.

Laatst gewijzigd: 05 november 2009 10:44