Collectief ontslag vaak omzeild
Steeds meer werkgevers omzeilen een collectief ontslag door met
werknemers tot individuele deals te komen. Zo kunnen zij de
meldingsplicht vanaf twintig ontslagen bij uitkeringsinstantie UWV
Werkbedrijf ontlopen en de vakbonden buiten de deur houden.
Die trend signaleren vakbonden, het UWV Werkbedrijf en
arbeidsrechtjuristen. De vakcentrale FNV heeft het ministerie van
Sociale Zaken om uitleg gevraagd.
De zaak kwam aan het licht doordat veel minder bedrijven zich
aanmelden voor collectief ontslag dan in tijden van crisis
gebruikelijk is, zo blijkt uit cijfers van het UWV Werkbedrijf. Dat
zou het gevolg zijn van een wijziging die het voor werknemers
aantrekkelijk maakt om bij een reorganisatie akkoord te gaan met een
individuele deal. Sinds eind 2006 behouden zij ook dan hun recht op
WW.
Volgens hoogleraar arbeidsrecht Leonard Verburg handelt de overheid in
strijd met Europese regelgeving door degelijke deals buiten de
meldingsplicht te houden.
Jan Meijer, hoofd van de landelijke afdeling arbeids- en ontslagrecht
bij het UWV Werkbedrijf, kan zich voorstellen dat de huidige
regelgeving misbruik in de hand werkt.
Vanaf twintig ontslagen is de werkgever verplicht om een maand
wachttijd in acht te nemen en de vakbonden uit te nodigen voor
overleg. Zowel het UWV als de vakbonden kunnen vervolgens maatregelen
nemen om ontslagen te voorkomen. Individuele deals tellen niet mee.
Meijer ziet het probleem van rechtsongelijkheid als de werkgever
slechts een paar werknemers een individuele deal aanbiedt, vaak op
basis van de kantonrechtersformule, om de rest onder de meldingsplicht
te houden. 'Als hij de rest vervolgens zonder de vakbonden te
raadplegen goedkoop kan ontslaan, zijn deze werknemers in het nadeel',
aldus Meijer. 'Dat zien wij als een probleem. Ik verwacht dat het
ministerie van Sociale Zaken daar iets aan zal doen.' Wel ziet hij
gelijktijdig minder noodzaak voor het UWV Werkbedrijf om zich met
collectief ontslag te bemoeien 'als werkgevers en werknemers er samen
uit komen'.
Maar volgens hoogleraar Verburg doet het niet ter zake of werkgevers
en werknemers er al dan niet samen uit komen. 'Als de beëindiging van
een dienstverband op initiatief van de werkgever plaatsvindt, valt dit
onder de Wet collectief ontslag', stelt Verburg. Die wet is volgens
hem een uitwerking van de Europese richtlijn die erop is gericht de
werkgever bij ontslag te beschermen, ook in het geval van een
'beëindigingsovereenkomst', zoals individuele deals formeel worden
genoemd. Een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken zegt
dat er gesprekken zijn met het UWV en dat wordt uitgezocht of
Nederland zich aan de richtlijn houdt.
Vakbonden en arbeidsjuristen waarschuwen intussen voor een rechtsgang
als de overheid geen duidelijkheid schept. Bedrijven kunnen ook voor
de rechter ter verantwoording worden geroepen, aldus Verburg. Ook
kunnen bedrijven op onvoorziene kosten worden gejaagd als werknemers
achteraf bij de kantonrechter compensatie eisen voor het uitblijven
van overleg met vakbonden.
Vakbond FNV Bouw zegt een zaak voor te bereiden waarbij werknemers en
de bond zelf zich benadeeld voelen doordat de werkgever bij een totaal
van 27 ontslagen geen melding heeft gemaakt van een collectief
ontslag. Daarvoor zegt de bond bewijs te hebben in vertrouwelijke
stukken.
Het bedrijf, waarvan men de naam nog niet wil prijsgeven, bleef door
het afsluiten van een aantal individuele deals onder het minimum van
het UWV Werkbedrijf. Volgens advocaat Edwin Jonkman van FNV Bouw staat
de bond als gevolg daarvan 'volledig buitenspel'. 'Je kunt je rol niet
spelen. We kunnen het aantal collectieve ontslagen nu ook niet
proberen te beperken.'
FNV Bouw heeft het vermoeden dat bedrijven vaker proberen onder de
meldingsplicht uit te komen door slechts een paar medewerkers een
individuele deal aan te bieden. 'In mijn ogen brengt het misbruik met
zich mee. Ik kan me voorstellen dat werkgevers die meer dan twintig
werknemers willen ontslaan, dat gefaseerd zullen doen.' Voor de
vakbond is het echter heel moeilijk om daar de vinger achter te
krijgen. 'Ook werknemers weten vaak niet hoeveel mensen er in totaal
ontslagen worden', aldus Jonkman. Hij wil, evenals Verburg, dat de
beëindigingsovereenkomst ook onder de meldingsplicht komt te vallen.
Werkgeversorganisatie AWVN herkent de trend dat steeds meer werkgevers
en werknemers een beëindigingsovereenkomst sluiten, maar noemt dat
geen omzeiling van het collectief ontslag. Wel zegt de AWVN er
voorstander van te zijn dat bedrijven ook bij individuele deals met de
vakbonden in overleg treden.
De AWVN noemt tijdwinst een van de belangrijkste redenen om momenteel
te kiezen voor een beëindigingsovereenkomst. 'De wachttijd is een van
de huidige bezwaren tegen de meldingsplicht', aldus een woordvoerder.
Zij zegt 'geen mening' te hebben over de oplossing om individuele
deals onder de meldingsplicht te laten vallen, maar hoopt dat het
ministerie wel 'in ogenschouw neemt dat het niet voor niets is dat
bedrijven steeds vaker kiezen voor een beëindigingsovereenkomst'.
FNV Sport