Universiteit van Amsterdam
Atheense pottenbakker liet inscriptie op schalen niet aan klant over
Promotie Archeologie
donderdag 19 november, 12.00 uur
Pieter Heesen onderzocht een type wijnschaal dat rond 560 voor Christus werd ontwikkeld door Atheense pottenbakkers en gedurende zo'n tachtig jaar werd geproduceerd. Deze schalen zijn veelal beschilderd met miniaturistische voorstellingen, op grond waarvan ze in de literatuur met de naam 'little-master cup' of 'Kleinmeisterschale' worden aangeduid. Vooral gedurende de eerste dertig jaar van productie werden de schalen vaak voorzien van inscripties, veelal signaturen en drinkinscripties, maar ook betekenisloze letterreeksen. Het onderzoek van Heesen spitst zich toe op deze schalen van de eerste generaties pottenbakkers, die vaak ook zelf hun schalen beschilderden. Zij bieden bij uitstek een duidelijk beeld van de ontstaansgeschiedenis en vormontwikkeling van dit type schaal. De inscripties leveren veel informatie op over de (onderliggende) betekenis van de teksten en de schrijfvaardigheid van de makers van de schalen. Heesen bekeek de onderlinge (werkplaats)verhoudingen tussen diverse pottenbakkers en schilders. Dit leverde een duidelijk beeld op van de structuur van de pottenbakkerswerkplaatsen en de mate van specialisatie. Onderzoek naar de vindplaatsen en vondstcontexten van de schalen brengt ook de gebruiker van de schalen in beeld. Invloed van deze (vaak niet-Griekse) klanten op het soort voorstellingen of inscripties lijkt volgens Heesen zeer beperkt. Deze keuze lijkt voornamelijk bij de makers te hebben gelegen. Wel ontdekte hij duidelijke verschillen in diverse vondstcontexten: opvallend is dat bijna 92 procent van schalen zonder figuratieve voorstellingen zijn gevonden in graven en nog geen 3 procent in heiligdommen. Gerepareerde schalen worden niet in heiligdommen gevonden; deze zijn vooral in graven meegegeven.
Dhr. P. Heesen: Athenian little-master cups. Promotor is dhr. prof. dr. H.A.G. Brijder
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.