Rijksmuseum
IJspret!
Rijksmuseum maakt eerste overzichtstentoonstelling winterlandschappen van Hendrick Avercamp
Voor het eerst toont het Rijksmuseum een overzichtstentoonstelling van Hendrick Avercamp, de bekendste schilder van 'Hollandse' winterlandschappen uit de 17de eeuw. Als eerste Nederlandse kunstenaar
specialiseerde hij zich in het schilderen van winterlandschappen met ijspret. Ons beeld van het leven in de strenge winters in de Gouden Eeuw wordt na 400 jaar nog altijd bepaald door Avercamps ijsgezichten met prachtige verhalende details van schaatsende paartjes, kinderen die elkaar bekogelen met sneeuwballen of een man die door het ijs zakt. Naast twintig van zijn beste schilderijen worden in deze tentoonstelling vijfentwintig van zijn mooiste tekeningen uit internationale musea en privécollecties samengebracht. De tentoonstelling Hendrick Avercamp: IJspret is van 20 november 2009 tot en met 15 februari 2010 in het Rijksmuseum te zien. Vervolgens van 21 maart tot 5 juli 2010 in de National Gallery of Art in Washington.
De winterlandschappen van Hendrick Avercamp (Amsterdam 1585-1634 Kampen) behoren tot de belangrijkste typisch 'Hollandse' voorstellingen uit de 17de eeuw. Kort na 1600 maakte hij het 'ijsgezicht' tot zelfstandig genre binnen de Nederlandse schilderkunst. In deze schilderijen en tekeningen schuilt een tijdloosheid die ook nu nog herkenbaar is. Zij geven perfect weer wat natuurijs al eeuwenlang onder Nederlanders teweeg brengt; wanneer het vriest, gaan jong en oud, arm en rijk het ijs op. De 'Stomme', zoals Avercamp in zijn eigen tijd vanwege zijn doofheid werd genoemd, had een scherp oog voor anekdotische taferelen. In zijn schouwspelen zijn telkens nieuwe details te ontdekken: schaatsende en zwierende paartjes, kolf spelende heren in deftige kleding, kinderen op een prikslee, of een voorbij zeilende ijsschuit.
Naast ijspret schetst Avercamp in zijn winterlandschappen ook de dagelijkse realiteit van de lange, koude winters uit zijn tijd; een man die languit op het ijs ligt, een houthakker die zijn huis moet verwarmen, een vrouw die de was doet in het ijskoude water en markthandelaren die in tenten hun waren aan de man proberen te brengen. De grote diversiteit aan figuren maakt de schilderijen van Avercamp eveneens tot een kleurrijke staalkaart van de 17de-eeuwse mode van boeren en vissers tot de hoogste adel.
Tekeningen
De tekeningen van Avercamp vormen een afwisselend en avontuurlijk deel van zijn werk. Behalve ijsgezichten tonen zij ook zomerse landschappen, werkende mensen en uitzonderlijke kostuumstudies. Vaak zijn de individuen en groepjes op zijn tekeningen terug te vinden op zijn schilderijen, telkens in een nieuwe onderlinge samenhang.
De 20 schilderijen en 25 tekeningen in de tentoonstelling Hendrick Avercamp: IJspret zijn afkomstig uit musea en particuliere verzamelingen in Europa en de Verenigde Staten, waaronder de National Gallery in Londen, het Szépmüvészeti Múzeum in Boedapest en het Houston Museum of Fine Arts in Houston (Texas). Van 21 maart tot 5 juli 2010 is de tentoonstelling te zien in de National Gallery of Art in Washington.
Speciaal programma voor doven en slechthorenden
Op basis van 17de-eeuwse bronnen wordt aangenomen dat Avercamp doof was. Daarom start het Rijksmuseum tijdens deze tentoonstelling met een programma speciaal voor doven en slechthorenden. In samenwerking met het Nederlands Gebarencentrum worden ca. 150 nieuwe gebaren ontwikkeld voor musea en het kijken naar kunst, gebaren die tot op heden nog niet bestonden. Tijdens de tentoonstelling is er een rondleiding in gebarentaal en start een lesprogramma voor het dovenonderwijs, inclusief een interactieve rondleiding in gebarentaal. Ook na deze tentoonstelling gaat het Rijksmuseum door met het aanbieden van een divers programma voor doven en slechthorenden. Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door het Rijksmuseum Fonds en de Kattendijke/Drucker Stichting.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerd boek onder de titel Hendrick Avercamp: Meester van het ijsgezicht. Redactie Pieter Roelofs; 224 pag's; Ned/Eng editie. Uitgever Nieuw Amsterdam; ISBN 978 90 8689 0569 (NL)/978 90 8689 059 0 (Eng); Prijs ¤ 29,95
Hendrick Avercamp: IJspret
20 november 2009 tot en met 15 februari 2010 te zien in het Rijksmuseum, Jan Luykenstraat 1, Amsterdam