UMC St Radboud
Van stamcel tot tand
(16-11)
Valkhofleerstoel voor Finse hoogleraar
De Finse hoogleraar ontwikkelingsbiologie prof.dr. Irma Thesleff bezet
dit jaar de Valkhofleerstoel. Deze leerstoel is in het leven geroepen
door het UMC St Radboud om internationaal toonaangevende, bij voorkeur
vrouwelijke wetenschappers tijdelijk naar Nijmegen te halen. Mevrouw
Thesleff maakte naam met onderzoek op het gebied van de ontwikkeling
van tanden en kiezen uit stamcellen. Over dit onderwerp houdt zij op
23 november de jaarlijkse Valkhoflezing in Nijmegen.
Irma Thesleff, verbonden aan het instituut voor biotechnologie van de
universiteit van Helsinki, onderzoekt al een ruim een kwart eeuw de
ontwikkeling van tanden en kiezen vanaf het genniveau. Zij ontdekte
dat dit proces al op de tiende dag na de bevruchting begint.
Stoornissen in de ontwikkeling leiden tot te veel of juist te weinig
tanden. Thesleff ontrafelde de rol die diverse ontwikkelingsgenen
spelen bij de differentiatie van stamcellen tot weefsels, die
gezamenlijk zorgen voor de aanleg van tanden en kiezen.
Darmkanker
Enkele jaren geleden deed Thesleff een opzienbarende vondst. Zij
toonde aan dat een mutatie in het gen met de naam AXIN2 niet alleen
leidt tot een tekort aan tanden (oligodontie), maar ook een rol speelt
bij het ontstaan van enkele vormen van darmkanker. Dit verband kan in
de toekomst wellicht gebruikt worden bij de preventie van darmkanker
bij mensen met oligodontie.
Momenteel onderzoekt Thesleff, of het mogelijk is om stamcellen
zodanig te beïnvloeden, dat deze zich gaan differentiëren tot cellen
die tanden kunnen vormen. Op deze manier kunnen straks mensen met
oligodontie misschien toch aan eigen tanden en kiezen geholpen worden.
Thesleff ontdekte bovendien, dat de ontwikkeling van te vèèl tanden
veroorzaakt wordt door fouten in genen die ook zorgen voor de sluiting
van de fontanellen in de schedel.
Programma
De Valkhoflezing is onderdeel van een wetenschappelijk programma, dat
prof. Thesleff in Nijmegen afwikkelt. Zij geeft onder andere ook een
gastcollege voor studenten en ze verzorgt workshops voor
tandheelkundig onderzoekers en onderzoekers van het Nijmegen Centre
for Molecular Life Sciences.