VC LNV (29659-39)
Datum 23 november 2009
Betreft Kamervragen over feitelijke vragen erfpacht Staatsbosbeheer
Geachte Voorzitter,
Hierbij stuur ik u de antwoorden op vragen van de vaste commissie voor
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 16 november 2009, over het rapport
"Groene erfpacht in balans" (kenmerk 29659-39).
1
Is het u bekend dat ook tussen drinkwaterbedrijven en Staatsbosbeheer discussies
spelen over erfpachttarieven en is het u bekend dat deze discussies gaan over
terreinen die door drinkwaterbedrijven als natuurgebied worden beheerd, en vaak
zelfs Natura 2000-gebied zijn aangemerkt?
Ja. De drinkwatermaatschappijen beheren de gebieden primair voor de
drinkwatervoorziening. Binnen de randvoorwaarden van drinkwatervoorziening
worden in de gebieden passende natuurdoelen gerealiseerd.
2
Kunt u uiteenzetten of Staatsbosbeheer deze terreinen op basis van erfpacht aan
de drinkwaterbedrijven uitgeeft en zo ja, op welke basis en uitgangspunten de
canon was vastgesteld en in de toekomst zal worden vastgesteld?
Diverse gebieden zijn in erfpacht uitgeven met de mogelijkheid van
drinkwaterwinning. Deze verschillen bijvoorbeeld in winning van grondwater en de
productie van drinkwater door infiltratie in de duinen. Daarbij is de afbakening van
het terrein bepaald op basis van hetgeen benodigd is voor de drinkwaterwinning,
zowel direct (infiltratiebekkens, pompputten etcetera) als indirect (toegang,
veiligheid etcetera). Een basis voor de bepaling van de canon kan de hoeveelheid
(drink)water zijn, die aan het natuurgebied wordt onttrokken. In andere gevallen
wordt gewaardeerd op basis van de ter beschikking gestelde gronden en de
bijdrage daarvan aan de drinkwaterwinning. Daarbij wordt door de taxateurs
gedifferentieerd naar bijvoorbeeld ondergrondse pompstations en gronden die
benodigd zijn voor logische begrenzing, bijvoorbeeld vanwege de veiligheid. Het is
aan de taxateurs om tot een goed onderbouwde en gedifferentieerde
onderbouwing van de waardering te komen.
3
Is het waar dat Staatsbosbeheer aan `traditionele' natuurbeherende organisaties
slechts symbolische bedragen in rekening brengt voor de erfpacht?
Staatsbosbeheer hanteert een symbolische canon, indien het gaat om andere
terreinbeheerders die ook voor subsidies voor het beheer in aanmerking komen,
zoals Natuurmonumenten en recreatieschappen. Indien Staatsbosbeheer een
hogere canon in rekening brengt, zou deze weer worden afgewenteld op de
subsidieverstrekker.
4
Zou het een optie kunnen zijn om de betrokken terreinen in eigendom over te
dragen aan de betrokken drinkwaterbedrijven, in acht genomen hun taken op het
gebied van medenatuurbeheerder en als leverancier van goed en zuiver drink-
water tegen aanvaardbare tarieven?
Nee. In de afgelopen 30 jaar heeft zich een essentiële wijziging voltrokken in de
visie op waterwinning, waarbij het accent steeds meer gelegd is op oppervlakte-
waterwinning. Ook bij de winningen in de duinen zijn forse wijzigingen opgetre-
den. De duinwaterleidingbedrijven werken op basis van 10-jarige vergunningen
die de betreffende provincie aan hen verleent. Ik wil voor de toekomst de opties
openhouden om de waterwinmethoden aan te passen aan de maatschappelijke
inzichten. Het verlenen van tijdelijke erfpacht (30 jaar is in dat opzicht een lange
termijn) is daarbij een goed instrument om enerzijds de waterwinner een goed
perspectief te bieden om te investeren en om anderzijds de ruimte te laten om
maatschappelijke functie van de natuurgebieden in de toekomst te kunnen hono-
reren. Erfpacht is een passend instrument om dit te regelen.
5
Zo neen, is er dan aanleiding om - gelet op de hierboven genoemden taken - bij
de bepaling van de erfpachtcanon te komen tot maatwerk?
Ja, dit is al aan de orde. Er wordt al rekening gehouden met het specifieke gebruik
en de specifieke onderneming door de taxateurs, om tot een objectieve waarde-
bepaling te komen.
6
Hoeveel van de 50 miljoen euro die Staatsbosbeheer als target heeft om jaarlijks
uit de markt op te halen, wordt opgehaald uit erfpacht?
SBB heeft in de jaren 2007 en 2008 ruim 5 miljoen euro per jaar opbrengsten
gehad uit erfpacht en/of erfpacht-opstal. Dit is circa 10 procent van de totale
opbrengst uit de markt.
Pagina 2 van 5
7 Natuur, Landschap en
Platteland
Bent u het eens met de begeleidende brief van de directie van Staatsbosbeheer bij Team Aansturing
het jaarverslag waarin gesteld wordt dat de "stand still" voor erfpacht en de
wijziging van de regeling van de verkoop van hout verantwoordelijk zijn voor het
Datum
teruglopen van de inkomsten, nu Staatsbosbeheer over 2008 een negatief 23 november 2009
resultaat had van 3,8 miljoen euro terwijl de erfpachtverliezen toenamen van 5,1 Onze referentie
naar 5,3 mln euro? NLP/2009/2340
Ja, de realisatie 2008 komt neer op inkomsten uit erfpacht van 5,3 miljoen euro,
terwijl er in de planning was uitgegaan van 5,8 miljoen euro. Door de wijziging
van de regeling voor de verkoop van hout zijn naar schatting 1 mln euro minder
opbrengsten gegenereerd.
8
Wat is een duurzame relatie tussen erfpachter en erfverpachter? Wat is de
definitie van duurzaam in dit verband?
Een duurzame relatie is een relatie die is gebaseerd op dat de verwachtingen over
en weer helder zijn en worden gerespecteerd. Deze start met volledige objectieve
en zorgvuldige informatievoorziening. De erfpachter is volledig op de hoogte
gebracht door de betrokken makelaar en/of notaris (of Staatsbosbeheer bij een
eerste uitgifte) van alle van belang zijnde objectspecifieke factoren. Dus inclusief
volledige objectinformatie en erfpachtvoorwaarden, waaronder bijvoorbeeld de
geactualiseerde canon.
9
Is er sprake van marktwerking als op een eiland maar één eigenaar is die
recreatiewoningen op erfpacht uitgeeft? Welke markt zou in dit geval verstoord
kunnen worden?
Ja. Het gaat hier niet om de uitgifte van de erfpacht, maar de markt voor koop en
verkoop van (recreatie)woningen en bedrijven op erfpachtgrond. Een afwijkend
erfpachtregime toepassen op de waddeneilanden zou een marktverstorend effect
hebben ten opzichte van recreatiewoningen op het vaste land.
10
Hoe steekt de situatie met betrekking tot grondwaardebepaling in elkaar in de
waterwingebieden in de duinen, waar bedrijven als Dunea pachten van Staats-
bosbeheer en hoe vindt hier de grondwaardebepaling plaats? Wordt bij water-
winning gekeken of het op natuurgrond staat of wordt het als bedrijventerrein
gewaardeerd en welke gevolgen heeft dit voor de canon? Is dit overal in
Nederland op dezelfde wijze geregeld?
Het is aan de taxateurs om de grondwaarde te bepalen met inachtneming van de
toegestane bestemming en het gebruik van de betreffende gronden. Alleen die
gronden die direct nodig zijn voor waterwinning worden in erfpacht gegeven.
Bij het bepalen van de hoogte van de canon worden de effecten van waterwin-
activiteiten op het omliggende gebied (bijvoorbeeld verdroging) meegewogen.
Pagina 3 van 5
Aangezien ik geen inzicht heb in alle erfpachtcontracten voor drinkwaterwin- Natuur, Landschap en
Platteland
gebieden, kan ik u niet aangeven of dat overal in Nederland op dezelfde wijze is Team Aansturing
geregeld.
Datum
11 23 november 2009
De WOZ-waarde wordt algemeen beschouwd als middel om de grondwaarde te Onze referentie
bepalen. Hoe verhoudt zich de relatie tussen de waarde van de opstal en de NLP/2009/2340
waarde van de grond? Wordt de waarde van de grond niet bepaald door de
waarde van hetgeen erop verbouwd of gebouwd is of kan worden?
De verhouding tussen de waarde van de grond en van de opstal is geen vast ge-
geven. Deze hangt van vele factoren af. Er moet daarom sprake zijn van maat-
werk. Het is aan de taxateur om daar op een objectieve en goed onderbouwde
wijze invulling aan te geven.
Veelal vindt waardebepaling van de grond door taxateurs plaats door de totale
waarde vast te stellen en daarop de waarde van de opstal (rekening houdend met
technische en functionele veroudering) in mindering te brengen. Natuurlijk wordt
de waarde van de grond ook bepaald door hetgeen gebouwd kan worden op de
betreffende locatie (zie daarvoor ook de beantwoording van vraag 13).
12
Hoeveel mensen gaan er 0-10% meer erfpacht betalen, hoeveel 10-50 meer,
hoeveel 50-100% meer en hoeveel meer dan dat?
Op dit moment is een uitsplitsing in percentages niet te maken, omdat vanwege
het stand-still besluit er geen taxaties meer zijn uitgevoerd. Per erfpachtcontract
worden de grondprijzen getaxeerd door taxateurs. Deze taxaties worden verricht
op het moment van de herziening, die zeer gespreid in de tijd plaatsvinden. Er zijn
momenteel circa 330 erfpachters die vallen onder de stand-still die vorig jaar is
ingegaan. Er zijn slechts enkele tientallen taxaties sinds de invoering van het
huidige erfpachtsysteem voorhanden. Een volledig beeld is momenteel daarom
niet te geven.
13
Is het mogelijk/wenselijk om erfpachters die bereid zijn stringente voorwaarden te
accepteren zoals het niet verder uitbouwen/vernieuwen van gebouwen en/of
minimaal x dagen per jaar te verhuren, te fixeren op de bestaande erfpachtcanon
en wat zou dit kosten?
Ja. In erfpachtcontracten kunnen voorwaarden aan gebouwen worden vastgelegd.
Deze moeten uiteraard passen binnen de geldende bestemmingsplannen. Deze
voorwaarden worden meegewogen in de taxatie en leiden tot een lagere canon.
Dit betekent niet per definitie, dat de nieuwe canon gelijk is aan de bestaande
canon. Op basis van een marktconforme taxatie die rekening houdt met eventuele
aanvullende voorwaarden, wordt de nieuwe canon vastgesteld. Deze kan nog
steeds hoger zijn dan de huidige canon, maar wel lager dan wanneer geen aan-
vullende voorwaarden worden opgenomen. De markt van kopers zal de waarde
uiteindelijk bepalen, en het is aan de taxateurs om inhoudelijk goed onderbouwd
te bepalen wat de invloed op de waarde is.
Pagina 4 van 5
Ik ben geen voorstander van het opnemen van de verplichting om te verhuren. Natuur, Landschap en
Platteland
Team Aansturing
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
Datum
23 november 2009
Onze referentie
NLP/2009/2340
G. Verburg
Pagina 5 van 5
---- --
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit