De speling van het licht
Glas-in-lood in Den Haag rond 1900
Uitgeverij De Nieuwe Haagsche is gespecialiseerd in publicaties over de geschiedenis van Den Haag en omstreken. In samenwerking met twee Haagse kunsthistorici geeft zij een reeks zakboekjes uit rond het thema Den Haag rond 1900. Hierin staat de kunst-, architectuur- en cultuurgeschiedenis van Den Haag centraal. Het eerste deeltje verschijnt vandaag: De speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900. Dit belicht de enorme rijkdom aan glas-in-lood die nog altijd Haagse herenhuizen, bedrijven en publieke gebouwen siert. Om aandacht voor dit bijzondere erfgoed te vragen, wordt op 9 december 2009 een lezingenmiddag in het Gemeentemuseum Den Haag aan het thema gewijd, waarbij de publicatie formeel wordt gepresenteerd.
Een bedreigde categorie erfgoed
Glas-in-lood wordt al sinds de middeleeuwen toegepast. Men was nog niet in staat grote glasplaten te produceren. Kleine stukken glas werden in loodlijnen gevat om zo grote oppervlakken te kunnen bedekken. Aan het einde van de 19de eeuw leefde in de Europese interieurkunst de waardering voor oude ambachten op. Dit leidde ook in Nederland rond 1900 tot een ware bloeiperiode in de toepassing van glas-in-lood in architectuur en interieur. Zo werden in Den Haag vele bovenlichten, tochtpuien, serres, lichtkoepels en portiekramen uitgevoerd in glas-in-lood met sierlijke Art Nouveau motieven of strakke Art Deco patronen. Inmiddels waren de loodlijnen een belangrijk onderdeel van de decoratieve compositie geworden. Jammer genoeg zijn veel cultuurhistorisch belangrijke voorbeelden in de loop der jaren verloren gegaan, omdat glas niet als wezenlijk onderdeel van architectuur of interieur werd beschouwd, maar als vervangbaar. Beschadigde ruitjes worden door woningcorporaties en huiseigenaren vaak achteloos vervangen door goedkoop blank glas, waardoor steeds meer glas-in-lood verdwijnt. Een monumentenstatus geldt soms wel voor de gevel, maar dit beschermt niet altijd de ramen daarin.
Nieuwe publicatie
Twee Haagse kunsthistorici vinden het hoog tijd om aandacht te vragen voor de schoonheid en het cultuurhistorisch belang van glas-in-lood, te beginnen in de eigen regio. In nauwe samenwerking met uitgeverij De Nieuwe Haagsche produceerden zij een rijk geïllustreerd boekje op zakformaat: De Speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900. Dit belicht maar liefst 67 bijzondere locaties, van kerkramen in neostijlen uit het einde van de 19de eeuw tot Art Nouveau bovenlichten in herenhuizen in het Statenkwartier, en Art Deco portiekramen in Moerwijk. Lezers kunnen zo een kijkje te nemen in interieurs van overheidsgebouwen, kerken, woonhuizen en bedrijfspanden, die normaliter alleen voor de eigenaars of bewoners zichtbaar zijn. Veel enthousiaste Hagenaars verleenden hun medewerking om dit mogelijk te maken.
Publicatiegegevens
Andréa A. Kroon/Audrey Wagtberg Hansen, De Speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900, De Nieuwe Haagsche, Den Haag 2009. 200 pagina's, geïllustreerd, ISBN 978-94-6010-027-7, prijs ¤ 14,95. Het boekje is verkrijgbaar in de goed gesorteerde boekhandel, de studiezaal van het Haags Gemeentearchief en de webwinkel van de uitgever:
Lezingenmiddag
Op 9 december 2009 wordt aandacht voor Haags glas-in-lood gevraagd tijdens een lezingenmiddag in het Gemeentemuseum Den Haag. Deskundigen van het Gemeentemuseum Den Haag, het Instituut Collectie Nederland en Glasatelier Oud Rijswijk vertellen over de geschiedenis van glas-en-lood, en de auteurs belichten het onderzoek voor het boekje. Meer informatie en aanmelding: