Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Datum 20 november 2009
Betreft Voortgang dossier zandwinputten
Geachte Voorzitter,
Hiermee informeer ik u, mede namens de staatssecretaris van Verkeer en
Waterstaat, over de voortgang van het dossier zandwinputten.1 In mijn brief van
5 juni 2009 heb ik al op hoofdlijnen aangegeven welke conclusies ik heb
getrokken naar aanleiding van het advies van de deskundigencommissie
zandwinputten (hierna: de Commissie).2 In het hiernavolgende informeer ik u,
conform mijn toezegging in het Algemeen Overleg van 9 juni 2009, over het
proces dat is gevolgd om te komen tot een vertaling van het advies van de
Commissie en de wijze waarop de conclusies van de Commissie beleidsmatig en
juridisch worden geïmplementeerd.
Tenslotte zal ik ingaan op de gevolgen voor de (lopende) praktijk. Dit om
helderheid te bieden voor de lopende en toekomstige initiatieven om grond en
baggerspecie overeenkomstig het Besluit bodemkwaliteit (hierna: het Besluit) toe
te passen in diepe plassen.
Wellicht ten overvloede merk ik op dat op grond van het Besluit alleen licht
verontreinigde grond en baggerspecie nuttig kan worden toegepast. Een
voorbeeld hiervan is het toepassen van grond of baggerspecie als
herinrichtingsmaatregel in diepe plassen om de ecologische kwaliteit van een
dergelijke plas een impuls te geven. Ernstig verontreinigde grond en baggerspecie
komen niet in aanmerking voor nuttige toepassing op grond van het Besluit. Voor
de stort van ernstig verontreinigde baggerspecie in een hiervoor aan te leggen
depot (vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Slufter of de Kaliwaal) dient de
vergunningprocedure op grond van de Wet milieubeheer te worden doorlopen.
Aanbevelingen van de Commissie
De Commissie ondersteunt een aantal belangrijke elementen van het huidige
beleid, namelijk:
1 Het verdient de voorkeur te spreken over "diepe plassen", omdat het in feite gaat om diepe plassen die hun
oorsprong (vaak, maar niet altijd) kennen in het winnen van zand in het verleden.
2 Kamerstukken II, 2008-2009, 27625 nr. 137
Pagina 1 van 5
· de bevordering van een bewuster en duurzaam gebruik van de bodem. Het Portefeuille Milieu
Besluit stimuleert daar waar mogelijk en binnen strikt milieuhygiënische Directie Duurzaam
randvoorwaarden- het gebruik van secundaire bouw en grondstoffen in Produceren
Bodem en water
plaats van primaire bouw- en grondstoffen ter voorkoming van wateroverlast
en bevordering van natuurontwikkeling, met een stelsel van algemene regels Datum
in plaats van vergunningen. 20 november 2009
· de specifieke situatie binnen het rivierengebied. In haar advies erkent de Kenmerk
Commissie deze specifieke situatie en adviseert het bestaande beleid voor DP2009060235
diepe plassen in het rivierensysteem grotendeels te handhaven;
· de verantwoordelijkheid van de decentrale overheden. Zo geschiedt de
besluitvorming over de herinrichting van diepe plassen op basis van een
lokale of regionale afweging.
Aanscherping toetsingscriteria
In specifieke situaties, zoals in het geval van kwetsbare objecten in de nabijheid
van een diepe plas, adviseert de Commissie de toepassingscriteria aan te
scherpen. Ter uitwerking van dit advies wordt, afhankelijk van de lokale
omstandigheden van een diepe plas, een beleidsmatige onderverdeling gemaakt
in verschillende typen diepe plassen. Aspecten als de kwaliteit van het toe te
passen materiaal en de aanwezigheid van kwetsbare objecten in de nabijheid van
een diepe plas bepalen of en zo ja, welke aanvullende voorwaarden eventueel
gelden bij herinrichting. Voor diepe plassen die altijd (of een deel van het jaar) in
open verbinding staan met een ander oppervlaktewatersysteem gelden geen
aanvullende eisen voor het toepassen van gebiedseigen baggerspecie (tot en met
klasse B) en baggerspecie klasse A en grond klasse Wonen die niet gebiedseigen
is.3. Voorwaarde is dat er geen sprake is van een nabij gelegen openbare
drinkwatervoorziening of grondwaterafhankelijke natuur.
In alle gevallen zal door de toepasser bij de melding op grond van het Besluit een
inrichtings- of projectplan moeten worden aangeleverd, dat het nut en de
functionaliteit van de specifieke toepassing onderbouwt. Over de inhoud van het
inrichtings- of projectplan zal de initiatiefnemer, in overleg met het bevoegd
gezag, goed moeten communiceren naar het publiek.
Lokale of regionale ruimtelijke afweging
Voorafgaand aan het eventueel toepassen van grond en baggerspecie dient
allereerst een goede afweging gemaakt te worden óf een diepe plas geschikt is
voor herinrichting. Dit dient te worden bepaald op grond van een lokale of
regionale ruimtelijke afweging. Bij de voorbereiding daarvan hebben
belanghebbenden (krachtens de voorschriften van het ruimtelijk instrumentarium)
uitgebreid de mogelijkheid hun inbreng te leveren. Samen met de andere
overheden (provincies, gemeenten en waterschappen) heb ik geconstateerd dat
reeds voldoende instrumenten voorhanden zijn om aan te kunnen geven welke
diepe plassen geschikt zijn voor herinrichting. Aanvullend landelijk beleid acht ik
op dit punt dus niet noodzakelijk.
Onderzoek
De aanbevelingen van de Commissie hebben ook gevolgen voor het (lopende)
onderzoeksprogramma. De onderzoeksaanbevelingen van de Commissie, worden
verder uitgewerkt en zo veel mogelijk ingepast in de bestaande
3 Mits de concentratie arseen kleiner is dan de lokale achtergrondwaarden.
Pagina 2 van 5
onderzoeksprogramma's. In zijn algemeenheid geldt natuurlijk dat nieuwe kennis Portefeuille Milieu
bij de evaluatie van het Besluit zal worden betrokken. Directie Duurzaam
Produceren
Bodem en water
Handreiking en circulaire
Ik merk dat er bij het bedrijfsleven, de andere overheidsniveaus en het publiek Datum
draagvlak bestaat voor de aanbevelingen van de Commissie. Zoals ik al eerder 20 november 2009
heb aangegeven neem ik de adviezen van de commissie daarom over. Hiertoe Kenmerk
wordt er, ondersteund door het Rijk, voor en door de praktijk reeds gewerkt aan DP2009060235
een handreiking. In deze handreiking wordt onder meer de beleidsmatige
onderverdeling naar verschillende typen diepe plassen nader uitgewerkt. Er zal
eveneens een duidelijk verband in de handreiking worden opgenomen tussen
enerzijds het Besluit en anderzijds het ruimtelijk instrumentarium.
Daarnaast zal de handreiking een overzicht geven van de elementen waarin in
een inrichtings- of projectplan aandacht moet worden geschonken. Ook zal
worden ingegaan op de vraag wat gebiedseigen materiaal is en wanneer er sprake
is van een nabij gelegen openbare drinkwatervoorziening of
grondwaterafhankelijke natuur.
Tenslotte zal de handreiking een aantal zogenaamde `best practices' bevatten.
Naar verwachting zal in november van dit jaar een eerste versie van de
handreiking beschikbaar komen. Daarna zal de handreiking, indien nodig en
steeds in nauw overleg met betrokken partijen, worden aangevuld en
geactualiseerd.
De handreiking moet helderheid voor alle betrokkenen verschaffen en een
eenduidige en bindende werkwijze bewerkstelligen. Ik ben derhalve van mening
dat de handreiking verankerd dient te worden. Hiertoe zal een, voor iedereen
bindende, circulaire worden opgesteld. Deze circulaire is naar verwachting in
januari 2010 gereed. Bij de evaluatie van het Besluit, kan worden bezien of de
inhoud van deze circulaire definitief opgenomen zou moeten worden in de
regelgeving.
Betrokkenheid partijen
Mijn uitgangspunt bij het vertalen van het advies is dat dit zo veel mogelijk moet
gebeuren samen met betrokken partijen. Daarom wordt gewerkt met
werkgroepen waarin alle relevante overheden en het bedrijfsleven hebben
deelgenomen. Ook belanghebbenden en omwonenden zijn daarbij betrokken. Zij
hebben op meerdere momenten inbreng kunnen leveren en hebben meegedacht
over de vraag hoe zij het meest effectief kunnen worden betrokken bij de
besluitvorming over het duurzaam en functioneel herinrichten van diepe plassen.
In het nieuwe beleid wordt de betrokkenheid van de omwonenden, het
bedrijfsleven en andere belanghebbenden vergroot. Dit betekent echter niet dat
er zich in de toekomst geen situaties zullen voordoen waarbij, ondanks eventuele
bezwaren, een diepe plas toch opnieuw wordt ingericht. Uiteindelijk gaat het om
een afweging van het bevoegde gezag waarbij verschillende belangen een rol
spelen. De spelregels waarlangs die afweging wordt gemaakt moeten echter
bekend en transparant zijn.
Lopende en nieuwe initiatieven
In mijn brief van 20 maart 2009 heb ik aangegeven daar waar mogelijk, de start
van het herinrichten van nieuwe diepe plassen met baggerspecie en grond (klasse
B en industrie) op te schorten, tot het moment van het verschijnen van een
Pagina 3 van 5
advies van de Commissie. Deze opschorting richtte zich op geïsoleerde diepe Portefeuille Milieu
plassen waar geen zogenaamd gebiedseigen grond of baggerspecie wordt Directie Duurzaam
toegepast. Op mijn verzoek hebben de grondbanken destijds aangegeven hieraan Produceren
Bodem en water
mee te werken. Ik heb geconstateerd dat de branche tot aan het verschijnen van
het advies van de commissie op een zorgvuldige wijze invulling heeft gegeven aan Datum
de opschorting en ben hen daar erkentelijk voor. 20 november 2009
Kenmerk
Inmiddels worden voorbereidingen getroffen om concrete projecten weer op te DP2009060235
starten of is dat reeds gebeurd. De Commissie adviseert de bevoegde overheden
om de conclusies van haar advies in te brengen in het overleg met de
initiatiefnemers, eigenaren en beheerders van reeds lopende en nieuwe projecten,
om zo met betrokken partijen (zo nodig) tot aanvullende afspraken te komen.
Voor het verantwoord toepassen van grond en baggerspecie is het evident dat het
advies van de Commissie, tot het moment van publicatie van de handreiking,
steeds betrokken dient te worden bij een juiste invulling van de zorgplicht.
Op basis van het advies van de Commissie is daarom onmiddellijk een eerste
checklist tot stand gebracht. Met die checklist in de hand kunnen nieuwe
initiatieven nu al een toetsing aan de adviezen van de Commissie ondergaan.4 In
de checklist zijn aandachtspunten benoemd voor herinrichtingen die in uitvoering
komen voor dat de handreiking en circulaire gereed zijn. Het is aan het lokale
bevoegde gezag om hier maatwerk voor te vinden. Tezamen met meer
achtergrondinformatie is deze checklist beschikbaar (www.bodemplus.nl).
Alhoewel het nieuwe beleid in goede samenwerking met omwonenden wordt
vormgegeven, blijkt uit recente signalen van onvrede dat er bij lopende
initiatieven nog niet in alle gevallen duidelijkheid bestaat over de te volgen
werkwijze. Ik ga hier niet in op de specifieke situaties, omdat daarover op lokaal
en regionaal niveau de besluitvorming moet plaatsvinden. Er bestaat draagvlak
bij het publiek voor de checklisten ik vertrouw er op dat deze in concrete
situaties worden gevolgd.
Tegelijk roep ik het publiek op om mee te blijven denken over de op te stellen
handreiking. De betrokkenheid van het omwonenden heeft al tot belangrijke
aanvullingen in de checklist geleid en ik ga ervan uit dat continuering van die
betrokkenheid de kwaliteit van de handreiking vergroot.
4 Wanneer de herinrichting reeds in uitvoering was op het moment van publicatie van de
checklist, kan het doorlopen van de checklist achterwege blijven.
Pagina 4 van 5
Afsluitend stel ik vast dat er in een flink aantal situaties geen discussie bestaat Portefeuille Milieu
over de noodzaak van het vullen van een diepe plas of over de wijze waarop dit Directie Duurzaam
gebeurt. Dit betekent voor mij dat in principe de regelgeving op dit vlak Produceren
Bodem en water
voldoende werkt.
Datum
Hoogachtend, 20 november 2009
de minister van Volkshuisvesting Kenmerk
Ruimtelijke ordening en Milieubeheer, DP2009060235
dr. Jacqueline Cramer
Pagina 5 van 5