Bijlage bij brief Tweede Kamer
Reactie van de staatssecretaris Verkeer en Waterstaat op:
- SP Offensief veiligheid in het openbaar vervoer. 11 punten plan
- FNV veiligheid buschauffeurs stads- en streekvervoer. 10 punten plan
SP 11 puntenplan
1. De conducteur terug op iedere tram, metro en trein.
Voor NS geldt dat alle treinen een BOA bevoegde hoofdconducteur hebben.
Voor de regionale trein, metro en tram maken het vervoerbedrijf en de OV-autoriteit
samen de afweging of een dergelijke maatregel noodzakelijk is. Dit punt van de SP
wordt mede betrokken in de maatregel van de Taskforce om veiligheid sterker te
verankeren in concessies.
2. Alarmknop in elke treincoupe.
Met een alarmknop kan de reiziger onveilige situaties melden of hulp in roepen. NS
onderschrijft de wenselijkheid van het kunnen melden en doet onderzoek naar een
methode die minder risico op misbruik met zich meebrengt. In dit onderzoek kunnen
reizigers met de eigen GSM een in de trein duidelijk weergegeven nummer bellen,
waarna voor opvolging wordt gezorgd. De Taskforce heeft in afwachting van dit
onderzoek bij NS geen aparte maatregel getroffen.
3. Beter contact tussen chauffeur en meldkamer en tussen chauffeurs onderling.
Door de OV-contactfunctionaris bij de politie, die door BZK en VenW tijdelijk is
aangesteld, wordt een pilot voorbereid met het doorkoppelen van camerabeelden
vanuit de bus naar verkeerscentrales en politie. De pilot met doorkoppelen
camerabeelden maakt onderdeel uit van het maatregelenpakket van de Taskforce.
Contact tussen chauffeurs onderling kan betrokken worden in de maatregel van de
Taskforce om afspraken te maken tussen werkgevers en vakbonden.
4. Verplicht vervoerders te investeren in veiligheid.
Het opnemen van voorschriften ten aanzien van de veiligheid, is op basis van de wet
personenvervoer 2000- art. 32 lid 2h een verplicht onderdeel in de concessies. Tevens
is de vervoerder op basis van de Arbowetgeving verplicht om maatregelen te nemen
voor de veiligheid van het personeel. De arbeidsinspectie controleert daarop en zal
indien nodig naleving inclusief de daarvoor benodigde investeringen afdwingen.
De maatregel van de Taskforce voor het sterker verankeren van veiligheid en
concessies sluit hierop aan.
5. Een minimale veiligheidseis voor heel Nederland.
Voor de veiligheid van de reiziger in het stads- en streekvervoer hebben het rijk en de
decentrale overheden in de nota mobiliteit afspraken gemaakt. Er is een gezamenlijke
streefwaarde voor het gevoel van veiligheid tijdens de rit afgesproken van 7,5 voor
2008. Dat is feitelijk een basisafspraak voor het niveau van veiligheid.
Voor het personeel geldt dat hun veiligheid primair via de ARBO is geregeld. De
Taskforce heeft niet gekozen voor een landelijke minimale veiligheidseis, wel sluit
de maatregel om veiligheid beter te verankeren in concessies hierop aan.
6. Minimum hoeveelheid personeel en materieel.
In concessies worden eisen gesteld aan de uitvoering van de dienstregeling en aan de
klanttevredenheid, doch meestal niet aan de hoeveelheid materieel of personeel. Om
echter een bodem in de veiligheidsaanpak te leggen worden in concessies in afwijking
van deze algemene lijn, vaak wel eisen gesteld aan de hoeveelheid personeel voor de
sociale veiligheid. In de uitwerking van de maatregel van de Taskforce om veiligheid
sterker te verankeren in de concessie wordt dit uitgewerkt.
7. Betere ondersteuning van personeel op nachtbus en nachttrein.
Juist op nachtbus en nachttrein is bijna altijd sprake van extra inzet van personeel.
Het is primair aan de vervoerbedrijven om in overleg met concessieverleners en
(spoorweg)politie, dit in concrete situaties in te vullen. De maatregel van de Taskforce
voor het verankeren van veiligheid in concessies, de maatregel voor efficiëntere inzet
van personeel en de maatregel voor pilots met extra toezichtteams sluiten hierbij aan.
8. Meer toezicht op concessies om in te grijpen.
Concessieverleners zijn zelf verantwoordelijk voor de monitoring van de concessie.
Dit geschiedt op basis van objectieve prestatiefactoren die onderdeel zijn van de
concessie en die de basis vormen voor toezicht. Een methode die VenW ook zelf
hanteert bij NS.
9. Directe inspraak van het personeel op de dienstregeling.
De dienstregeling is een onderwerp van overleg tussen concessieverlener en
vervoerder. Daarnaast kan en zal veelal, de dienstregeling ook geagendeerd zijn in het
OR overleg van vervoerbedrijf en het personeel. De maatregel van de Taskforce om
afspraken te maken tussen vervoerder en vakbonden sluit hierop aan.
10. Betere bescherming van geweldslachtoffers.
Via het programma Veilige publieke taak van het ministerie van BZK wordt het doen
van aangifte gestimuleerd. De maatregel van de Taskforce voor het verbeteren van het
verhalen van schade en de maatregel voor vereenvoudiging van aangiftes, zijn gericht
op een betere bescherming van geweldsslachtoffers.
11. Scherpere controle op kwaliteit (techniek en schone voertuigen).
De technische kwaliteit is onderwerp van toetsing door IVW en voor wegvoertuigen
is er tevens de APK keuring. De laatste jaren is het OV voertuigenpark in hoog tempo
vernieuwd. De gemiddelde leeftijd van OV bussen en touringcars samen is gedaald tot
7 jaar; OV bussen zijn nog jonger. (Bron: ING onderzoek naar 'Bussen en de OV
markt' van juni 2009). In de concessies is het gebruikelijk om eisen te stellen aan de
staat en reinheid van het materieel.
FNV 10 punten plan
1. Opvang en nazorg
Opvang en nazorg van personeel dat slachtoffer is van incidenten is een primaire
verantwoordelijkheid van het vervoerbedrijf. Bij NS zijn vervoerder en bonden in het
kader van het CAO overleg een veiligheidsprotocol overeengekomen. De Taskforce
heeft afgesproken dat overige vervoerders en vakbonden soortgelijke afspraken
maken in de CAO of via de Arbo catalogus.
2. Landelijke registratie van meldingen van agressie en geweld.
De Taskforce onderschrijft het belang van uniforme registratie van incidenten en heeft
afgesproken om de uniforme registratie van incidenten te verbeteren.
3. Toezicht en controle (camera's en personeel)
Het aantal camera's is de laatste jaren flink uitgebreid. Volgens de Taskforce zijn van
de 4000 streekbussen er 2000 met camera's uitgerust. In nieuwe concessies is het
gebruikelijk dat geëist wordt dat bussen met camera's worden uitgerust. Bij NS groeit
het aantal camera's in voertuigen en worden bijvoorbeeld de nieuwe stoptreinen met
camera's uitgerust. De maatregel van de Taskforce om op een aantal probleemlijnen
de invoering van camera's te versnellen en een pilot te houden met het doorkoppelen
van camerabeelden naar hulpverleners, sluit hierop aan. Dit geldt eveneens voor de
maatregel van de Taskforce voor een pilot met extra toezichtteams in het
streekvervoer en voor de maatregel voor extra toezicht in de avonduren in de metro te
Rotterdam.
4. Dienstregeling (reële rijtijden, ruimte voor alle functies buschauffeur, OR
betrekken, toezicht, aanpassen bij werk aan de weg, informatievoorziening reizigers)
Concessieverleners en vervoerders zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een reële
dienstregeling. In de Wet Personenvervoer 2000 is geregeld dat reizigers hierbij
worden betrokken, terwijl de Wet op de Ondernemingsraden de betrokkenheid van het
personeel regelt. De maatregel van de Taskforce voor het maken van afspraken tussen
vervoerders en bonden sluit hierop aan.
5. Scholing van chauffeurs (training omgaan met agressie, instructie `what if')
Scholing van chauffeurs en van ander personeel van de vervoerbedrijven kan soms
agressief gedrag van reizigers voorkomen of escalatie beperken. De Taskforce heeft
besloten om een pilot te houden met het opleiden van buschauffeurs die vaker dan
gemiddeld met incidenten te maken hebben. Op basis van de ervaringen uit de pilot
wordt bezien hoe de aanpak verder kan worden ontwikkeld en/of die aanpak
verankerd moet worden in het basispakket van het vakdiploma buschauffeur.
6. Verkeersleiding (landelijk inrichten los van bedrijf, lokale kennis nodig)
De verkeersleidingscentrales van de vervoerbedrijven zijn het centrum voor een goede
dienstuitvoering en ze zijn het eerste contactpunt bij incidenten. Locale kennis en
korte werkrelaties met de vervoerder en lokale hulpdiensten zijn nodig voor een
effectief functioneren. Landelijke concentratie voor alle (streek)vervoerbedrijven is
complex en vergt overleg en organisatie. De werkrelatie met de vervoerder wordt bij
landelijke concentratie minder direct en het borgen van voldoende lokale kennis
wordt moeilijker. De Taskforce heeft op dit punt geen maatregel getroffen.
7. Communicatie (onderlinge communicatie, aparte noodknop, testen noodknop,
onderling koppelen en doorkoppelen politie, systeem moet goed functioneren)
Voertuigen in het openbaar vervoer zijn alle uitgerust met noodknopvoorzieningen
voor het personeel. Deze voorziening maakt gebruik van de normale
communicatiemiddelen die aanwezig zijn, maar kunnen met één druk op de knop
geactiveerd worden en krijgen dan prioriteit van de verkeerscentrales, waarbij indien
nodig de melding wordt doorgekoppeld naar de politie. Het realiseren van
mogelijkheden voor onderlinge communicatie is een eigen keuze van
vervoerbedrijven, waarover afspraken kunnen worden gemaakt met het personeel.
De maatregel van de Taskforce voor afspraken tussen vervoerbedrijven en bonden
sluit hierop aan.
8. Onderhoud materieel (schone en goed onderhouden bussen)
zie punt 11 SP
9. Coördinatie sociale veiligheid (lokale veiligheidsfunctionaris, overleg betrokken
voor bijv. risicolijnen, communicatie politie op orde)
Het verbeteren van de lokale samenwerking en het maken van afspraken hierover is
onderdeel van de taak van de OV contactfunctionaris politie. Dit maakt deel uit van
de maatregelen van de Taskforce. Ook de maatregel van de Taskforce voor lokale
veiligheidsarrangementen is hierop van toepassing.
10. Veilige en overzichtelijke eindpunten en stations
Door het KPVV (kennisplatform verkeer en vervoer) is hierover kennis verzameld en
zijn workshops gehouden. Ruime ervaring is opgedaan bij bijvoorbeeld de Merwede
Lingelijn, terwijl bij nieuwe stations of renovatie van stations en stationsomgevingen
hiermee rekening wordt gehouden (bijv. station Leiden, metrotunnel Rotterdam).
Voor de Taskforce was het nemen van een aanvullende maatregel daarom niet nodig.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat