Viering 10 jaar Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) - (Thermae Palace, Oostende 26-27 november 2009)

24/11/2009 17:18

Vlaams Instituut voor de Zee

Wereld roept op tot meer oceaanonderzoek

Er is een dringende en grote nood aan meer oceaan- en zeeonderzoek om de groeiende wereldbevolking te blijven voorzien van natuurlijke rijkdommen en om de sturende rol van de wereldzeeën op het globale veranderende klimaat beter in de vingers te krijgen. Dat is althans de mening van hooggeplaatste wetenschappers uit oceanografische instituten wereldwijd, verwoord ter gelegenheid van de viering van de tiende verjaardag van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).

Belang van oceanen en oceaanstudie

Het belang van zeeën en oceanen voor onze planeet en samenleving kan moeilijk overschat worden. Meer dan 90% van alle goederentrafiek loopt over zee en wereldwijd varen circa 48.000 grotere schepen met aan boord meer dan 1 miljoen zeevarenden. Zowat 50% van de ingeademde zuurstof wordt geproduceerd door het plantaardige microleven in de oceanen. Mede omdat ditzelfde oceaanplankton in belangrijke mate bepaalt of het broeikaseffect versterkt of eerder getemperd wordt, is het niet overdreven te stellen dat de wereldzeeën het klimaat sturen. Ditzelfde plankton ligt aan de basis van de vorming van aardgas en aardolie. "En vandaag vormen methaanhydraten, oceaanwinden, -golven en -stromingen nog grotendeels onbenutte energiebronnen. Bovendien biedt de diepzee perspectieven op de exploitatie van nieuwe mineralen en metalen die mogelijk wel eens van uitzonderlijk groot belang zullen zijn in de tweede helft van deze eeuw", zo stelt Antoine Dosdat, directeur Europese aangelegenheden bij het Franse topinstituut IFREMER.

Voor meer dan 1 miljard mensen is vis de enige bron van dierlijke eiwitten: 80% hiervan of ca. 100 miljoen ton wordt jaarlijks in de oceanen opgevist, een ongeveer half zo grote hoeveelheid aan zeedieren komt voort uit kweek in de aquacultuur. Daarenboven worden steeds meer nieuwe verbindingen uit zeeorganismen gehaald en toegepast als superlijmen, pijnstiller, kankermedicatie of in de cosmetica.

Bovendien is van 's werelds 71% oceaanoppervlak, 87% dieper dan 1000 meter, een gebied waarover nauwelijks meer bekend is dan over de maan. Of zoals Lars Horn (Noorwegen), voorzitter van de Marine Board van de European Science Foundation het stelt: "Ik kan me geen boeiender onderzoeksdomein voorstellen dan zeewetenschappen. Er zijn voortdurend nieuwe ontdekkingen waardoor het verleidelijk is een parallel te trekken met de ruimtevaart. Ook de diepzee is immers nog grotendeels onverkend gebied". Meer dan 80% van de biodiversiteit of de veelheid aan levensvormen op aarde bevindt zich in zee. Van de vermoede 1 miljoen soorten zijn vandaag 230.000 mariene species geregistreerd, terwijl er jaarlijks nog 1400 nieuwe dier- en plantensoorten in zee worden ontdekt. Deze biodiversiteit is niet alleen belangrijk op zichzelf, ze garandeert ook dat een ecosysteem allerlei diensten ('ecosystem services') kan blijven leveren en een brongebied is voor ontwikkelingen in de blauwe biotechnologie.

Om de uitdagingen waar onze planeet voor staat het hoofd te kunnen bieden, is meer onderzoek van zeeën en oceanen absoluut noodzakelijk. "Zo weet men pas sinds kort dat er in één liter zeewater 1 miljard bacteriën, 1 miljard oerbacteriën en 10 miljard virussen leven. Zij regeren de wereld door de biogeochemische cycli te sturen. Door de temperatuurstijging en verzuring van de oceanen zijn deze populaties intussen volop aan het veranderen, een gegeven dat op zijn beurt het klimaat beïnvloedt. Het grootste probleem is dan ook dat we hoegenaamd niet weten in welke richting dit zal evolueren", stelt Jan de Leeuw, de voormalige directeur van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ).

Viering tien jaar VLIZ

Het Vlaams Instituut voor de Zee werd in 1999 opgericht door de Vlaamse regering, de provincie West-Vlaanderen en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen om de meer dan 1500 zee- en kustwetenschappers en andere experten in ons land te ondersteunen. Tien jaar later is het VLIZ uitgegroeid tot hét ondersteunings- en aanspreekpunt voor kust- en zeeonderzoek in Vlaanderen en geniet het heel wat internationale erkenning. Onderzoekers kunnen meetapparatuur en scheepstijd bekomen aan boord van het onderzoeksschip 'RV Zeeleeuw', en binnenkort van de nieuw te bouwen 'RV Simon Stevin'. Daarnaast beheert het VLIZ de grootste toegankelijke zeebibliotheek van het land en ontsluit het duizenden wetenschappelijke publicaties via een uniek Open Marien Archief (www.vliz.be/NL/Zeebibliotheek/Bib_OMA). Het VLIZ datacentrum beheert dan weer een 'blauwe gids' voor de zeewetenschappen (www.vliz.be/imis/) en ontwikkelt tal van databanken, registers en websites ingebed in een internationale context. Het beheer van de wereldlijst van zeedieren en -planten (www.marinespecies.org) en van een mondiale databank voor getijgegevens (GLOSS: Global Sea Level Observing System: www.vliz.be/gauges/) zijn hier slechts twee voorbeelden van. VLIZ investeert ook in de ontwikkeling van databanken met rechtstreekse beleidsrelevantie, zoals gedemonstreerd door een gegevensset van alle aanlandingen door Belgische vissers sinds 1910 of door een inventarisatie van gevestigde, exotische fauna en flora. Tenslotte zet het jonge instituut ook zwaar in op het verzorgen van publicaties voor het brede publiek (o.a. het tijdschrift 'De Grote Rede' - www.vliz.be/NL/Infoloket/Infoloket_GR en een jaarlijkse 'Zeekrant' - www.vliz.be/NL/Infoloket/Zeekrant), het jaarlijks organiseren van 15-20 evenementen, het dagelijks beantwoorden van informatievragen en het bedienen van het onderwijs met lesmaterialen en spannende leerplatformen zoals 'Planeet Zee': www.planeetzee.org.

Het VLIZ is gehuisvest op de InnovOcean site in Oostende, waar het o.a. ook onderdak en ondersteuning biedt aan het IODE projectkantoor van de Intergouvernementele Oceanografische Commissie van UNESCO en van het secretariaat van de Marine Board van de European Science Foundation.

Interviews:

De volledige interviews met topwetenschappers uit mariene instellingen wereldwijd, over de toekomst van de oceanologie, het maatschappelijke belang en de rol die een kleine regio als Vlaanderen hierin kan spelen zijn te beluisteren op: www.vliz.be/events/vlizgotmail.

Nog enkele citaten:

"Oceanografen vormen een (h)échte internationale gemeenschap. Het zijn hun producten die de wereldeconomie, de leefkwaliteit en de bescherming van mensenlevens en eigendommen ondersteunen" (Richard Spinrad, NOAA, USA)

"We leven op een blauwe planeet en ons bestaan krijgt op heel wat manieren vorm door de aanwezigheid van al dat water" (Shubha Sathyendranath, POGO, Plymouth, UK)

"Om tegemoet te komen aan deze uitdagingen zijn absoluut meer middelen en mensen nodig" (Kostas Nittis, Hellenic Centre for Marine Research, Athene, Griekenland)

"De industriële ontwikkeling verlegt zich naar het Oosten. De zijderoute is als het ware heropend" (Niamh Connolly, Nanyang Technological University, Singapore)

"Eén van de grote uitdagingen voor onderzoekers van klimaatsveranderingen, is het tijdig kunnen beschikken over kwaliteitsdata" (Greg Reed, IODE, Australië)

M.b.t. levende zeeorganismen: "Wat groot genoeg is om het met het blote oog te kunnen zien, is waarschijnlijk totaal onbelangrijk " (Murray Brown, UNESCO, USA)

"Vlaanderen heeft belangrijke bijdragen geleverd door landen in ontwikkeling te ondersteunen bij het uitbouwen van structuren voor de studie van kusten en oceanen" (Mika Odido, ODIN Africa, Kenia)

"Niet één land, niet één instelling kan deze problemen alleen aan " (Ed Hill, NOCS, UK)

"Instellingen die de mariene wetenschappen ondersteunen - zoals het VLIZ - zijn broodnodig- en ik zou zeer graag zien dat iets analoogs ook in Oekraïne wordt ontwikkeld" (Volodymyr Vladymyrov, Institute of Biology of the Southern Seas, Sebastopol, Oekraïne)

"Na de mega-tsunami van tweede Kerstdag 2004, - hebben de wetenschappers van het VLIZ datacentrum een systeem opgezet om zeeniveau gegevens wereldwijd in zoveel als real time op te volgen en zichtbaar te maken, -een zeer succesvolle onderneming" (Lesley Rickards, British Oceanographic Data Centre, UK)

"VLIZ is erin geslaagd Oostende op de internationale kaart te zetten" (Carlo Heip, directeur Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, Texel, NL)

Programma:

Ter gelegenheid van de viering 10 jaar VLIZ is een tweedaags programma opgesteld (www.vliz.be), waarop de pers van harte welkom is (graag aanmelden a.u.b.).

Beeldmateriaal:

Op vrijdag 27 november tijdens de academische zitting zal een professionele, Engelstalige film (16') over het zee- en kustwetenschappelijk onderzoek in Vlaanderen in première worden vertoond. Via www.vliz.be/pers kunnen HR-foto's over de werking van het VLIZ worden gedownload.

Info:

Jan Seys

Communicatieverantwoordelijke VLIZ

T: 059/34 21 30

G: 0478/37 64 13

E: jan.seys@vliz.be

Voor eventuele hyperlinks en bijlagen: Zie het origineel