Stichting FOM
25 november 2009
Twaalf Vidi-beurzen voor natuurkundig onderzoek
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft
12 jonge, innovatieve wetenschappers die natuurkundig onderzoek doen
een Vidi-subsidie toegekend. Vier van hen zijn momenteel in FOM-dienst
als onderzoeker. Nog eens drie zijn bekenden van FOM omdat ze op
FOM-onderzoek zijn gepromoveerd of in het verleden als onderzoeker in
FOM-dienst zijn geweest. Elke onderzoeker krijgt een subsidie van in
totaal maximaal 800.000 euro. Hiermee kan de onderzoeker vijf jaar
lang een eigen onderzoekslijn ontwikkelen en een eigen onderzoeksgroep
opbouwen. Alles bij elkaar verdeelt NWO ruim 70 miljoen euro onder de
89 winnaars.
De Vernieuwingsimpuls
Vidi is gericht op de excellente onderzoeker die na het promoveren al
een aantal jaren succesvol onderzoek heeft verricht. De Vidi's hebben
daarbij laten zien dat zij met vernieuwende ideeën kunnen komen én
deze succesvol en zelfstandig tot ontwikkeling kunnen brengen. De
wetenschappers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun
vakgebied. Met de Vidi-subsidie kunnen zij vijf jaar lang onderzoek
doen en een eigen onderzoeksgroep opbouwen.
Hieronder vindt u een lijst met een korte samenvatting van de twaalf
gehonoreerde natuurkundegerelateerde onderzoekslijnen. De volledige
lijst van 89 toekenningen is te vinden op:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_7Y3GAV. Het volledige NWO
persbericht is te lezen op:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_7Y3J5T
Zoektocht naar donkere materie
FOM-onderzoeker Dr. W. (Wouter) Hulsbergen (m) 04-02-1973, Nikhef
Sterrenstelsels bestaan voor het overgrote deel uit een materie waar
we maar heel weinig van weten. Deze materie lijkt niet op elektronen,
protonen of andere bekende subatomaire deeltjes, en wordt daarom wel
'donkere materie' genoemd. In dit onderzoek gaan we op zoek naar de
oorsprong van donkere materie met behulp van de nieuwe
deeltjesversneller LHC op het CERN in Genève.
Geometric Engineering and Particle Physics
Dr. M.P. (Martijn) Wijnholt (m) 06-01-1975, Max Planck Institute
(AEI). Het gehonoreerde onderzoek zal uitgevoerd worden op Nikhef
Verschillende bekende eigenschappen van elementaire deeltjes wijzen op
een onderliggende verbindende structuur. Op de relatief lage
energieschalen die bereikbaar zijn met hedendaagse experimenten is
deze structuur echter gebroken.
De onderzoekers zullen in dit project een aantal veelbelovende
unificatiemodellen met extra dimensies verder ontwikkelen. Hiermee
willen ze de onderliggende patronen verklaren en stappen zetten om een
aantal van de meest fundamentele vragen over ons universum te
beantwoorden.
Atomaire krachten aanpassen
FOM Postdoc Dr. D. (Dries) van Oosten (m) 23-01-1976, Utrecht, UU -
Nanophotonics
Alle objecten om ons heen kunnen bestaan doordat atomen elkaar
aantrekken. Deze aantrekkende kracht wordt veroorzaakt door
licht-achtige velden. In dit onderzoek gaan we die kracht controleren
door ze in de buurt van extreem kleine metaalstructuren op te sluiten.
Nanoschaal richt-antennes voor enkele fotonen
Fom-groepsleider Dr. A.F. (Femius) Koenderink (m) 24-08-1976, Utrecht,
AMOLF - Center for Nanophotonics
In toekomstige quantumcomputers worden signalen gestuurd door het
uitzenden en absorberen van fotonen door individuele moleculen. Helaas
zijn moleculen van zichzelf hele inefficiënte zenders en ontvangers.
De onderzoekers gaan nanoschaal metalen richt-antennes bouwen, waarmee
moleculen fotonen in nauwe bundels sturen en ontvangen.
Golfbeweging van elektronen
Oud FOM-onderzoeker Dr. F.C. (Ferdinand) Grozema (m) 04-11-1973,
Scheemda, TU Delft - Applied Sciences
De beweging van elektronen in moleculen kan net als licht beschreven
worden als een golf. Interferentie effecten zoals die optreden bij
licht komen ook voor bij het transport van elektronen in moleculen. In
dit onderzoek worden deze interferentie effecten gebruikt om
elektronische componenten bestaande uit een enkel molecuul te
ontwerpen.
Zichtbaar maken van ladingtransport door één molecuul
Oud FOM-promovendus Dr.ir. S.J. (Sense Jan) van der Molen (m)
08-05-1972, Assen, UL - Gecondenseerde Materie
Hoe loopt een elektrische stroom door één enkel molecuul: een
quantummechanisch systeem? Ik wil dit onderzoeken en ontwikkel
daarvoor een geheel nieuwe methode. Ik contacteer moleculen met heel
kleine elektrodes (nanodeeltjes) en bestudeer de geleiding met een
zeer geavanceerde (elektronen)microscoop.
Kleine machines, grote vragen
Oud FOM-onderzoeker Dr.ir. W.M. (Merlijn) van Spengen (m) 03-05-1975,
Kasama (Zambia), UL - Grensvlakfysica
Micromachines die gemaakt worden in chiptechnologie, slijten te snel
om praktisch bruikbaar te zijn. Om dit te voorkomen, gaan de
onderzoeker en collega's bekijken hoe diamantachtige koolstoffilms in
micromachines gebruikt kunnen worden om 'supersmering', het volledig
verdwijnen van wrijving, te bewerkstelligen.
Veranderlijke voorbodes van ozon
Dr. K.F. (Folkert) Boersma (m) 06-08-1972, TU/e - Technische
Natuurkunde
Ozon is een sterk broeikasgas en tast de longen aan. Door
luchtvervuiling - stikstofoxiden en koolwaterstoffen - in zonlicht
wordt ozon gevormd. De onderzoekers gaan met wereldwijde
satellietmetingen na hoezeer veranderingen in luchtvervuiling leiden
tot meer ozon en een versterkt broeikaseffect.
Bouwen aan fotosynthese
Dr. R.N. (Raoul) Frese (m) 21-12-1969, VU - Biofysica
De grootste en schoonste energiebron op aarde is de zon. Planten en
bacteriën kunnen al miljarden jaren het zonlicht omzetten in bruikbare
energie. Wij gaan het fotosynthetische proces op nanometer schaal
onderzoeken en nabouwen in biologische zonnecellen.
Dense suspensions in medicine and industry
Dr. J. (Jens) Harting (m) 09-01-1974, Twistringen (Duitsland), TU/e -
Technische Natuurkunde
Voorbeelden van suspensies zijn bloed, voedsel, cosmetische producten
en verf. Complexe interacties tussen de opgeloste deeltjes bepalen de
macroscopische eigenschappen van de suspensie. De onderzoeker zal
samen met collega's verfijnde simulatiemethoden ontwikkelen om ziekten
en industriële processen beter te kunnen begrijpen.
Metaalcoatings met atoomprecisie
Dr. M.J. (Marcel) Rost (m) 30-10-1968, Garmisch-Partenkirchen
(Duitsland), UL - Interface Physics Group
Moderne en toekomstige producten, variërend van computerchips tot
röntgenspiegels, vereisen het aanbrengen van extreem dunne en vlakke
metaallaagjes. Het proces van de vorming van deze laagjes en hun
gedrag tijdens applicatie zal met speciale scanning probe microscopen
atoom voor atoom worden gevolgd.
Handige materialen voor goedkope zonne-energie
Dr.ir. A.H.M. (Arno) Smets (m) 02-02-1974, Maasbree, TU/e - Plasma en
Materialen Processing
Zonnepanelen moeten efficiënter en goedkoper! De onderzoeker wil samen
met collega's dunne laagjes materiaal met silicium- en metalen
nanodeeltjes ontwikkelen, die gemaakt worden in goedkope
productieprocessen. In de zonnecel moeten deze extra laagjes leiden
tot een hogere opbrengst aan stroom, spanning en energie.