Stichting FOM 25 november 2009

Twaalf Vidi-beurzen voor natuurkundig onderzoek

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft 12 jonge, innovatieve wetenschappers die natuurkundig onderzoek doen een Vidi-subsidie toegekend. Vier van hen zijn momenteel in FOM-dienst als onderzoeker. Nog eens drie zijn bekenden van FOM omdat ze op FOM-onderzoek zijn gepromoveerd of in het verleden als onderzoeker in FOM-dienst zijn geweest. Elke onderzoeker krijgt een subsidie van in totaal maximaal 800.000 euro. Hiermee kan de onderzoeker vijf jaar lang een eigen onderzoekslijn ontwikkelen en een eigen onderzoeksgroep opbouwen. Alles bij elkaar verdeelt NWO ruim 70 miljoen euro onder de 89 winnaars.
De Vernieuwingsimpuls
Vidi is gericht op de excellente onderzoeker die na het promoveren al een aantal jaren succesvol onderzoek heeft verricht. De Vidi's hebben daarbij laten zien dat zij met vernieuwende ideeën kunnen komen én deze succesvol en zelfstandig tot ontwikkeling kunnen brengen. De wetenschappers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun vakgebied. Met de Vidi-subsidie kunnen zij vijf jaar lang onderzoek doen en een eigen onderzoeksgroep opbouwen.

Hieronder vindt u een lijst met een korte samenvatting van de twaalf gehonoreerde natuurkundegerelateerde onderzoekslijnen. De volledige lijst van 89 toekenningen is te vinden op:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_7Y3GAV. Het volledige NWO persbericht is te lezen op:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_7Y3J5T

Zoektocht naar donkere materie
FOM-onderzoeker Dr. W. (Wouter) Hulsbergen (m) 04-02-1973, Nikhef Sterrenstelsels bestaan voor het overgrote deel uit een materie waar we maar heel weinig van weten. Deze materie lijkt niet op elektronen, protonen of andere bekende subatomaire deeltjes, en wordt daarom wel 'donkere materie' genoemd. In dit onderzoek gaan we op zoek naar de oorsprong van donkere materie met behulp van de nieuwe deeltjesversneller LHC op het CERN in Genève.

Geometric Engineering and Particle Physics
Dr. M.P. (Martijn) Wijnholt (m) 06-01-1975, Max Planck Institute (AEI). Het gehonoreerde onderzoek zal uitgevoerd worden op Nikhef Verschillende bekende eigenschappen van elementaire deeltjes wijzen op een onderliggende verbindende structuur. Op de relatief lage energieschalen die bereikbaar zijn met hedendaagse experimenten is deze structuur echter gebroken.
De onderzoekers zullen in dit project een aantal veelbelovende unificatiemodellen met extra dimensies verder ontwikkelen. Hiermee willen ze de onderliggende patronen verklaren en stappen zetten om een aantal van de meest fundamentele vragen over ons universum te beantwoorden.

Atomaire krachten aanpassen
FOM Postdoc Dr. D. (Dries) van Oosten (m) 23-01-1976, Utrecht, UU - Nanophotonics
Alle objecten om ons heen kunnen bestaan doordat atomen elkaar aantrekken. Deze aantrekkende kracht wordt veroorzaakt door licht-achtige velden. In dit onderzoek gaan we die kracht controleren door ze in de buurt van extreem kleine metaalstructuren op te sluiten.

Nanoschaal richt-antennes voor enkele fotonen
Fom-groepsleider Dr. A.F. (Femius) Koenderink (m) 24-08-1976, Utrecht, AMOLF - Center for Nanophotonics
In toekomstige quantumcomputers worden signalen gestuurd door het uitzenden en absorberen van fotonen door individuele moleculen. Helaas zijn moleculen van zichzelf hele inefficiënte zenders en ontvangers. De onderzoekers gaan nanoschaal metalen richt-antennes bouwen, waarmee moleculen fotonen in nauwe bundels sturen en ontvangen.

Golfbeweging van elektronen
Oud FOM-onderzoeker Dr. F.C. (Ferdinand) Grozema (m) 04-11-1973, Scheemda, TU Delft - Applied Sciences
De beweging van elektronen in moleculen kan net als licht beschreven worden als een golf. Interferentie effecten zoals die optreden bij licht komen ook voor bij het transport van elektronen in moleculen. In dit onderzoek worden deze interferentie effecten gebruikt om elektronische componenten bestaande uit een enkel molecuul te ontwerpen.

Zichtbaar maken van ladingtransport door één molecuul Oud FOM-promovendus Dr.ir. S.J. (Sense Jan) van der Molen (m) 08-05-1972, Assen, UL - Gecondenseerde Materie
Hoe loopt een elektrische stroom door één enkel molecuul: een quantummechanisch systeem? Ik wil dit onderzoeken en ontwikkel daarvoor een geheel nieuwe methode. Ik contacteer moleculen met heel kleine elektrodes (nanodeeltjes) en bestudeer de geleiding met een zeer geavanceerde (elektronen)microscoop.

Kleine machines, grote vragen
Oud FOM-onderzoeker Dr.ir. W.M. (Merlijn) van Spengen (m) 03-05-1975, Kasama (Zambia), UL - Grensvlakfysica
Micromachines die gemaakt worden in chiptechnologie, slijten te snel om praktisch bruikbaar te zijn. Om dit te voorkomen, gaan de onderzoeker en collega's bekijken hoe diamantachtige koolstoffilms in micromachines gebruikt kunnen worden om 'supersmering', het volledig verdwijnen van wrijving, te bewerkstelligen.

Veranderlijke voorbodes van ozon
Dr. K.F. (Folkert) Boersma (m) 06-08-1972, TU/e - Technische Natuurkunde
Ozon is een sterk broeikasgas en tast de longen aan. Door luchtvervuiling - stikstofoxiden en koolwaterstoffen - in zonlicht wordt ozon gevormd. De onderzoekers gaan met wereldwijde satellietmetingen na hoezeer veranderingen in luchtvervuiling leiden tot meer ozon en een versterkt broeikaseffect.

Bouwen aan fotosynthese
Dr. R.N. (Raoul) Frese (m) 21-12-1969, VU - Biofysica De grootste en schoonste energiebron op aarde is de zon. Planten en bacteriën kunnen al miljarden jaren het zonlicht omzetten in bruikbare energie. Wij gaan het fotosynthetische proces op nanometer schaal onderzoeken en nabouwen in biologische zonnecellen.

Dense suspensions in medicine and industry
Dr. J. (Jens) Harting (m) 09-01-1974, Twistringen (Duitsland), TU/e - Technische Natuurkunde
Voorbeelden van suspensies zijn bloed, voedsel, cosmetische producten en verf. Complexe interacties tussen de opgeloste deeltjes bepalen de macroscopische eigenschappen van de suspensie. De onderzoeker zal samen met collega's verfijnde simulatiemethoden ontwikkelen om ziekten en industriële processen beter te kunnen begrijpen.

Metaalcoatings met atoomprecisie
Dr. M.J. (Marcel) Rost (m) 30-10-1968, Garmisch-Partenkirchen (Duitsland), UL - Interface Physics Group
Moderne en toekomstige producten, variërend van computerchips tot röntgenspiegels, vereisen het aanbrengen van extreem dunne en vlakke metaallaagjes. Het proces van de vorming van deze laagjes en hun gedrag tijdens applicatie zal met speciale scanning probe microscopen atoom voor atoom worden gevolgd.

Handige materialen voor goedkope zonne-energie
Dr.ir. A.H.M. (Arno) Smets (m) 02-02-1974, Maasbree, TU/e - Plasma en Materialen Processing
Zonnepanelen moeten efficiënter en goedkoper! De onderzoeker wil samen met collega's dunne laagjes materiaal met silicium- en metalen nanodeeltjes ontwikkelen, die gemaakt worden in goedkope productieprocessen. In de zonnecel moeten deze extra laagjes leiden tot een hogere opbrengst aan stroom, spanning en energie.