Nederlandse Vereniging van Journalisten
`Kamerleden: steun instroomvoorstel Plasterk'
donderdag 26 november 2009 | De sectie Dagblad van de NVJ roept leden
van de Tweede Kamer op om in te stemmen met het voorstel van minister
Plasterk, waarin geld wordt vrijgemaakt voor het aannemen van jonge
journalisten bij kranten- en weekbladredacties. Sectievoorzitter
Ernst-Jan Rozendaal schetst in een brief aan de Tweede Kamer hoe nodig
deze zogenoemde `Plasterk-gelden' zijn. `De zorg om de
onafhankelijkheid van de journalistiek is ongegrond.' De sectie roept
bovendien haar leden op om ook hun eigen (regionale)
vertegenwoordigers in de Tweede Kamer te vragen dit voorstel te
steunen. De behandeling in de Tweede Kamer vindt begin volgende week
plaats.
Bijgaand treffen jullie een brief aan die de NVJ vandaag stuurt naar
alle tweede kamerleden. De brief bevat een oproep om volgende week de
Plasterkgelden, bestemd voor extra jonge journalisten op de redacties,
definitief toe te kennen. De behandeling van dit voorstel vorige week
in de Tweede Kamer leidde tot veel vragen aan minister Plasterk en
heeft er ook toe geleid dat er nog geen definitieve beslissing is
genomen.
Middelburg, 26 november 2009
Aan: alle leden van de Tweede Kamer
Betreft: geld voor jonge journalisten
Geachte mevrouw/heer,
Voor het voorstel van minister Plasterk om geld vrij te maken voor het
aannemen van jonge journalisten op redacties van kranten en weekbladen
lijkt in de Tweede Kamer onvoldoende draagvlak te bestaan. Dat is
zorgelijk. Het parlement heeft nu namelijk de gelegenheid om met een
relatief gering, eenmalig bedrag een essentiële bijdrage te leveren
aan de kwaliteit van de journalistiek in Nederland, aan een broodnodig
transitieproces bij dagbladen en tijdschriften en aan het functioneren
van de democratie. Op basis van discutabele argumenten dreigen de
volksvertegenwoordigers deze kans nu te laten lopen.
Ik wil dat graag illustreren aan de hand van de situatie op de
redactie van de PZC (Provinciale Zeeuwse Courant), waar ik zelf
werkzaam ben. Ruim twee jaar geleden, als gevolg van een reorganisatie
die gekoppeld was aan de overgang van broadsheet naar tabloid, is de
redactie met ongeveer tien arbeidsplaatsen ingekrompen. Vanwege
tegenvallende resultaten zijn dit jaar opnieuw zes journalisten van
onze werkvloer verdwenen. We maken de krant voor Zeeland nu met ruim
zeventig redacteuren.
Hoewel de redactie de afgelopen jaren steeds verder is ingekrompen,
zijn de werkzaamheden uitgebreid en diverser geworden. We maken op het
ogenblik niet alleen een volwaardig dagblad, we onderhouden tevens een
uitgebreide nieuwssite en organiseren onder meer ook tweemaandelijks
een debat over belangrijke regionale kwesties. Aan twee van de laatste
debatten (over kernenergie en de verdieping van de Westerschelde) nam
een aantal Kamerleden deel. Ze werden ook gevolgd door de landelijke
en de Vlaamse pers. Net als veel collega-kranten hebben wij het
afgelopen jaar bovendien onderzoeksjournalistiek als speerpunt
benoemd, omdat de PZC het essentieel vindt zich ook te onderscheiden
met diepgravende journalistieke reportages. Zoals bekend is voor deze
tijdrovende vorm van journalistiek veel menskracht nodig.
U kunt zich dus voorstellen dat wij blij waren met het voornemen van
minister Plasterk geld vrij te maken voor jonge journalisten die twee
jaar lang onze redactie komen versterken. Groot was dan ook onze
schrik toen vorige week bleek dat veel Kamerleden de zogenoemde
`Plasterkgelden' niet zien zitten. Ze zouden nadelig uitpakken voor
oudere journalisten en leiden tot de aanstelling van
staatsjournalisten. Dat is niet het geval.
Zoals hierboven geschetst, worden dagblad- en tijdschriftredacties
voortdurend kleiner onder druk van de economische omstandigheden. Ook
als de crisis straks over is, zal die druk niet verminderen. Door
onder meer de afkalving van het abonneebestand en concurrentie van
andere media is de crisis voor dagbladen- en tijdschriften namelijk
structureel. Dat hoeft niet dramatisch te zijn. Zoals hierboven
geschetst, is de PZC volop bezig andere wegen te verkennen voor het
vergaren en verspreiden van informatie. En wij niet alleen. Alle
dagbladen en tijdschriften zitten in een proces van innovatie. Daar is
wel enige tijd voor nodig. Her en der worden de mooiste initiatieven
ontplooid, maar het verdienmodel voor de nieuwe manier van werken is
nog niet gevonden. Juist daarom zijn de Plasterk-gelden welkom.
Het door de minister beschikbaar gestelde budget voor jonge
journalisten is gekoppeld aan een regeling voor jonge instroom. Voor
de PZC betekent dit dat wij komend jaar zouden kunnen rekenen op twee
journalisten op basis van het bij CAO afgesproken (en dus door de
sector zelf betaalde) instroomproject voor jonge journalisten. Door
matching zouden daar nog twee `Plasterk-journalisten' bijkomen. Deze
werkervaringsplaatsen komen bovenop de sterkte van de huidige
redacties. Er worden dus geen oudere journalisten door verdrongen. Wel
ontstaan bij elkaar opgeteld veel arbeidsplaatsen voor de vele
afgestudeerden van journalistieke opleidingen die onder de huidige
omstandigheden weinig kans hebben op de arbeidsmarkt. De vrees dat het
aannemen van `goedkope' jonge journalisten zal leiden tot
bezuinigingen op `dure' oudere journalisten is ongegrond. Het is ook
een misvatting te denken dat nieuwe reorganisaties alleen ten koste
zouden gaan van oudere journalisten. De PZC-redactie is het afgelopen
jaar alle journalisten met tijdelijke contracten kwijtgeraakt (altijd
als eersten aan de beurt bij reorganisaties). Zij behoorden tot onze
jongste collega's.
Zou een overheid er omwille van de onafhankelijkheid van de media niet
beter aan doen helemaal geen journalisten te subsidiëren? Ook dat is
een veelgehoord argument. Het is een respectabel principieel
standpunt, maar het is onzin om op basis van deze overweging tegen de
Plasterk-gelden te stemmen. Ten eerste gebeurt het sinds jaar en dag
bij de publieke omroepen. En wordt daar staatsjournalistiek bedreven?
Is het NOS Journaal niet onafhankelijk? Integendeel, het is een
instituut van betrouwbare journalistiek. Vrijwel elk dagblad en
tijdschrift werkt bovendien op basis van een redactiestatuut, een
rechtsgeldig document waarin de onafhankelijkheid van de redactie is
vastgelegd. De zorg om de onafhankelijkheid van de journalistiek is in
dezen dus ongegrond.
Ik zou de argumentatie liever omdraaien. Wat gebeurt er als de
Plasterk-gelden niet beschikbaar worden gesteld? Als PZC lopen we dan
twee (en misschien wel vier) extra journalisten mis. Krachten die we
hard nodig hebben in de innovatieslag die we momenteel leveren. Nu
kunnen we het ons nog net veroorloven op veel fronten actief te zijn,
maar het moment nadert dat we keuzes moeten gaan maken. Vervelende
keuzes.
Misschien wordt het wel te duur om ons editiestelsel overeind te
houden. Nu zorgt dat er nog voor dat iedereen in Zeeland professioneel
en onafhankelijk wordt geïnformeerd over alles wat in zijn of haar
nabijheid plaatsvindt. Wij volgen niet alleen alle gemeenteraden, maar
ook de bijbehorende commissievergaderingen, dorpsraden en
inspraakbijeenkomsten. Bij de gemeenteraadsvergaderingen in
bijvoorbeeld Borsele, Reimerswaal, Noord-Beveland, Hulst en Tholen zit
doorgaans alleen een journalist van de PZC. Lukt het ons niet meer
deze verslaggeving te verzorgen, dat doet niemand het (want de met
overheidsgeld betaalde regionale omroep laat zich daar slechts zelden
zien). Dan ontstaan witte vlekken op de kaart - niet alleen op die van
Zeeland maar van heel Nederland. Plekken waar het democratische proces
niet meer door een onafhankelijk en professioneel journalistiek medium
wordt gevolgd en gecontroleerd.
Aangezien wij buitengewoon veel waarde hechten aan deze publieke taak,
zou onze keuze ook anders kunnen uitvallen. We zouden de meeste van de
bovengeschetste nieuwe initiatieven kunnen stopzetten, omdat ze tot op
heden meer geld kosten dan dat ze opleveren. Maar is dat een reële
optie? Natuurlijk niet. Iedereen beseft onderhand dat de transitie van
dagblad naar multimediale nieuwsorganisatie voor kranten als de PZC
van levensbelang is.
Ik zou daarom in deze brief een beroep op u willen doen. Steun het
voorstel van minister Plasterk om de komende twee jaar geld
beschikbaar te stellen voor twee jonge journalisten per titel.
Afstuderende journalisten zijn ermee geholpen, dagbladen en
tijdschriften zijn ermee geholpen, het democratische proces in
Nederland is ermee geholpen. Als over twee jaar blijkt dat ik ongelijk
heb, heeft u goede argumenten om de subsidie niet te verlengen. Het is
trouwens niet uitgesloten dat de sector deze subsidie dan al niet meer
nodig heeft. Maar nu meer dan ooit! Want als blijkt dat ik gelijk heb
en u beslist nu anders blijven onnodig meer jonge journalisten
werkloos, krijgen kranten en tijdschriften het nog moeilijker en zal
in het slechtste geval op veel plekken geen verslag meer worden gedaan
van de besluitvorming die het dichtst bij de Nederlandse burger staat.
Nooit meer, want in dit geval geldt dat wat verdwijnt vrijwel zeker
niet meer terugkomt.
Ik wens u veel wijsheid bij de besluitvorming. Uiteraard ben ik te
allen tijde beschikbaar voor een toelichting.
Hoogachtend,
Ernst Jan Rozendaal
Verslaggever PZC / Voorzitter sectie dagblad NVJ