Gepubliceerd op 26 november 2009
Marlies Philippa overhandigt Etymologisch woordenboek aan minister Plasterk
Nieuw standaardwerk voor de Nederlandse etymologie compleet
Gepubliceerd op 26 november 2009
Tijdens een feestelijke presentatie op donderdag 26 november
overhandigde dr. Marlies Philippa, gepensioneerd universitair docent
historische Nederlandse taalkunde aan de UvA, het Etymologisch
woordenboek van het Nederlands aan minister Ronald Plasterk van OCW.
In het woordenboek wordt van meer dan 13.000 Nederlandse woorden de
oorsprong en ontwikkeling van zowel vorm als betekenis uitgelegd. Het
woordenboek bestaat uit vier delen. Het eerste (A t/m/ E) verscheen in
2003; met de voltooiing van deel vier (S t/m Z) is het woordenboek nu
compleet.
Het Etymologisch woordenboek van het Nederlands is gebaseerd op de
nieuwste wetenschappelijke inzichten. Voor het eerst wordt in het
Etymologisch woordenboek het Belgisch-Nederlands systematisch in de
beschrijvingen betrokken. Ook worden betekenisveranderingen in kaart
gebracht en gerelateerd aan culturele en historische ontwikkelingen.
Naast de gebonden uitgave is een website ontwikkeld:
www.etymologie.nl. Deze website biedt extra zoekmogelijkheden en meer
informatie over verwante woorden in het Fries.
Substraattheorie
Uitgaande van nieuwe wetenschappelijke inzichten, gebaseerd op de
zogeheten substraattheorie, onderwierpen de auteurs vele lemma's aan
een kritische herbestudering. De substraattheorie gaat er van uit dat
er vóór het Indo-Europees in Europa nog oudere talen bestonden die in
latere taalgroepen hun sporen hebben achtergelaten. Vele woorden die
voorheen als Indo-Europese erfwoorden werden beschouwd, bleken volgens
nieuw onderzoek substraatwoorden te zijn. In geen enkel ander
etymologisch woordenboek, ook niet in de meest recente uitgaven in het
Duits, Engels of Scandinavisch, zijn toepassingen van de
substraattheorie aan te treffen.
Bronnenonderzoek
De auteurs deden systematisch bronnenonderzoek naar oude dateringen
van woorden en de ontwikkeling van woordbetekenissen. Vooral dit
laatste aspect krijgt bijzondere aandacht in het woordenboek: waar de
betekenisontwikkeling in het Nederlands afwijkt van die in verwante
talen geeft het etymologisch woordenboek aan welke culturele,
historische en taalkundige veranderingen hierop van invloed zijn
geweest. Alle dateringen van zowel de woorden als de ontwikkeling van
woordbetekenissen zijn voorzien van controleerbare bronaanduidingen.
Het woordenboek is tot stand gekomen onder redactie van:
* Dr. Frans Debrabandere, naamkundige en dialectoloog
* Dr. Marlies Philippa, oudgermanist en scandinavist, en
gepensioneerd universitair docent historische Nederlandse
taalkunde aan de UvA
* Dr. Arend Quak, gemanist en scandinavist, en universitair
hoofddocent Oudgermaans aan de UvA en bijzonder hoogleraar aan de
UL
* Dr. Tanneke Schoonheim, historisch taalkundige, naamkundige en
lexicoloog, INL Leiden
* Dr. Nicoline van der Sijs, historisch taalkundige en slavist, INL
Leiden
Verwijzingen
www.etymologie.nl
www.aup.nl
Bron: UvA Persvoorlichting
Universiteit van Amsterdam