Adaptive individual differences. The evolution of animal personalities
Datum: 27 november 2009
Promotie: M. Wolf, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Proefschrift: Adaptive individual differences. The evolution of animal
personalities
Promotor(s): prof.dr. F. Weissing
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Diversiteit in persoonlijkheden maakt dierengemeenschap sterk
Max Wolf onderzocht met evolutionaire modellen hoe natuurlijke
selectie tot dierlijke persoonlijkheden kan leiden. Geen twee
individuen zijn gelijk. Ook als twee individuen hetzelfde geslacht,
dezelfde leeftijd en dezelfde sociale achtergrond hebben, dan zullen
ze toch op een consistente manier verschillen in hun gedrag. Bij
mensen worden dergelijke verschillen persoonlijkheden genoemd. Maar
persoonlijkheden komen niet alleen bij mensen voor. In de laatste
jaren zijn persoonlijkheden beschreven in meer dan honderd
diersoorten. Het negeren van individuele variatie in gedrag kan
volgens Wolf leiden tot fundamenteel verkeerde en misleidende
evolutionaire voorspellingen.
Wolf ontwierp een reeks evolutionaire modellen om daarmee twee
universele persoonlijkheidskenmerken te onderzoeken, die voor het
gedrag in veel verschillende diersoorten belangrijk zijn: het
zogenaamde `boldness-aggressiveness syndrome' en individuele
verschillen in `responsiveness'. Het boldness-aggressiveness syndrome
beschrijft het verschijnsel dat binnen dezelfde soort sommige
individuen (de lefgozers) tijdens hun hele leven onverschrokken en
agressief gedrag vertonen, terwijl andere individuen (de bangerds)
zich consistent risicomijdend gedragen.
Hoe kunnen deze verschillen naast elkaar blijven bestaan? Zou niet het
ene type gedrag evolutionair gezien voordeliger moeten zijn dan het
andere? Met behulp van zijn modellen kon Wolf een verklaring geven.
Als twee individuen een klein beetje verschillen in `rijkdom'
(bijvoorbeeld omdat de één een iets groter territorium heeft dan de
ander), dan heeft de een meer te verliezen dan de ander. Wolf liet
zien dat in de loop van de evolutie rijkere individuen consistent
risicomijdend worden, terwijl armere individuen consistent
risicozoekend gedrag vertonen. Bovendien leiden hele kleine
verschillen in rijkdom tot hele grote verschillen in gedrag.
Het begrip responsiveness beschrijft de ontvankelijkheid van een
individu voor omgevingsveranderingen: sommige individuen passen zich
snel en gemakkelijk aan aan veranderende situaties, andere vertonen
meer rigide gedrag. Wolf vroeg zich af waarom binnen één populatie de
aanpassers en de niet-aanpassers samenleven en waarom er niet één
optimaal gedragstype ontstaat. Met behulp van zijn modellen kwam hij
tot het inzicht dat aanpassen alleen voordelig is als er voldoende
rigide individuen zijn die door hun gebrekkig aanpassingsvermogen
kansen laten liggen. Als iedereen zich aanpast, levert dat meer na-
dan voordelen op, want de aanpassers zijn de hele tijd bezig met het
natrekken van hun omgeving. Beide strategieën zijn dus gunstig mits
zeldzaam binnen de populatie en ongunstig als hij de boventoon gaat
voeren. Dit verklaart waarom zich aanpassende en rigide individuen
naast elkaar blijven bestaan.
Met behulp van zijn modellen laat Wolf ook zien dat het bestaan van
individuele verschillen grote consequenties kan hebben voor de
evolutie van een soort. Populaties met gedragsvariaties kunnen zich
sneller aanpassen als hun omgeving verandert; een ouderpaar kan beter
voor zijn kroost zorgen als de twee ouders complementair gedrag
vertonen; en coöperatief gedrag kan makkelijker evolueren in een
populatie waar de individuen op een consistente manier verschillen in
hun gedrag.
Max Wolf (Zwitserland, 1976) studeerde economie aan de Universiteit
van Mannheim en deed zijn promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit
Groningen bij Theoretische biologie, Centre for Ecological and
Evolutionary Studies. Het werd gefinancierd met een beurs van de Ubbo
Emmius Stichting van de RUG. Inmiddels werkt hij als postdoc bij het
Centre for Adaptive Behaviour and Cognition aan het Max Planck
Institute for Human Development in Berlijn. Het werk van Wolf werd
eerder gepubliceerd in toptijdschriften als Nature en de Proceedings
of the Academy of Science of the USA.
Laatst gewijzigd: 17 november 2009 09:49
Rijksuniversiteit Groningen