NIOD


Interviews met Sobibor-overlevenden online

De ontsnapping van gevangenen uit Sobibor is de grootste massale uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Van de honderden gevangen die op 14 oktober 1943 uit het vernietigingskamp probeerden te ontvluchten, overleefden nog geen vijftig de oorlog. Jules Schelvis, zelf overlevende van een transport naar Sobibor, zocht in de jaren tachtig samen met programmamaakster Dunya Breur enkelen van hen op en legde de gesprekken vast op video. Morgen, 2 november, lanceert het NIOD een nieuwe website sobiborinterviews.nl, waarop de ontmoetingen met dertien overlevenden van Sobibor te zien zijn. Fragmenten uit deze interviews zijn ook te zien op 2 november om 20.25 uur op Nederland 2 in Netwerk. Het programma besteedt in de uitzending aandacht aan de herdenking van de opstand in Sobibor. Deze herdenking vond plaats op 29 oktober in Herinneringscentrum Kamp Amersfoort.
Jules Schelvis en Dunya Breur laten in de interviews overlevenden aan het woord die soms emotioneel, soms afstandelijk vertellen over hun door de oorlog verstoorde leven, de mensonterende omstandigheden in het kamp, de ontsnapping en het leven na de oorlog. In één van de interviews vertelt de leider van de opstand, gedetailleerd over de voorbereiding en uitvoering van de massale uitbraak. Een vrouwelijke overlevende geeft tijdens het interview aan dat zij zulke vreselijke dingen in het kamp zag, dat zij dacht dat "naar de gaskamer gaan makkelijker was dan blootstaan aan al die gruwelen". En een mannelijke gevangene vertelt dat hij tijdens de opstand een beruchte bewaker doodde: "Mijn hart is lichter geworden want ik stond in zijn bloed". Een andere medegevangene geeft aan dat hij, toen hij over de prikkeldraadomheining heen was geklommen, rustig naar de bosrand liep te midden van ontploffende mijnen en rondvliegende kogels. Tegen een medegevangene zei hij: "Ik hoef niet meer te rennen, ik ben een vrij man".

Op 30 november start in Duitsland het proces tegen de voormalig kampbewaker Iwan Demjanjuk die beschuldigd wordt van de moord op 29.000 joden in Sobibor. De Nederlandse overlevende Jules Schelvis treedt tijdens het proces op als mede-aanklager.

De website sobiborinterviews.nl is mogelijk gemaakt met subsidie van het Programma Erfgoed van de Oorlog van het ministerie van VWS.