Boven de pet? Grootschalige ordehandhaving in Nederland onderzocht.
03/12/2009 11:00
Het Programma Politie en Wetenschap
Persbericht
Boven de pet? Een onderzoek naar grootschalige ordehandhaving in Nederland, nieuwe uitgave in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.
Problemen met grootschalige ordehandhaving in 'grijze gebied' tussen inzet 'platte petten'of ME.
Problemen met (grootschalige) ordehandhaving ontstaan vaak in het 'grijze' gebied tussen ordehandhaving vanuit de basispolitiezorg en door de ME. Daarvan is sprake bij evenementen die onverwacht uit de hand lopen en de politie voor de keuze komt te staan ze onder controle te brengen met de inzet van 'platte petten' of de ME. Het blijkt in dat soort situaties lastig schakelen tussen verschillende geweldsniveaus. Het gevolg is een politie-optreden dat door betrokkenen - bezoekers, organisatoren - soms als disproportioneel wordt ervaren. Een fundamentele herbezinning op de inrichting van de grootschalige ordehandhaving is nodig.
Dit zijn enkele van de belangrijkste uitkomsten van een studie naar achtergronden en verloop van recente grootschalige ordeverstoringen rondom evenementen dat in opdracht van Politie & Wetenschap is uitgevoerd door het lectoraat Openbare Orde & Gevaarbeheersing van de Politieacademie. Het rapport wordt vanavond gepresenteerd en besproken op een seminar over de toekomst van het grootschalige politieoptreden.
Aanleiding voor de studie waren enkele geruchtmakende incidenten, waaronder de oranjefeesten in Pijnacker, waarbij het politieoptreden onderwerp was van discussie en nader onderzoek.
Centraal staat de vraag of er sprake is van 'structureel incidentalisme': valt er een rode draad in te ontwaren wat betreft de aard en verloop van incidenten en het - ogenschijnlijk minder gelukkige - politieoptreden? Daartoe is voor een aantal recente incidenten gereconstrueerd, deels op basis van beschikbare evaluaties, wat de toedracht is geweest en welke rol bewoners, politie en bestuur hebben gespeeld voorafgaand aan, tijdens en na afloop. Vervolgens is geanalyseerd of een patroon te ontdekken valt en welke lessen er mogelijk te trekken zijn omtrent de wijze van politieoptreden bij dit soort (risico-)evenementen en incidenten.
Het blijkt dat relatief vaak problemen ontstaan in het 'grijze gebied' tussen ordehandhaving vanuit de basispolitiezorg en door de ME. Dan gaat het om ongeregeldheden met een beperkte omvang, waarbij het niet duidelijk is of de 'platte pet' of de ME het af moet handelen. Het gaat de agent dan tijdelijk 'boven de pet', of de ME vertoont gedrag dat niet bij de situatie past.
Op basis van dit onderzoek pleiten de auteurs voor een bezinning op de grootschalige ordehandhaving in dergelijke situaties en meer in het bijzonder op de organisatie en strategieën van ME-inzet. Dat sluit aan bij het streven van de Raad van Hoofdcommissarissen (RKC i.o.) om te komen tot een fundamentele heroriëntatie op de ME.
De auteurs pleiten verder voor een fundamentele verandering om te komen tot een flexibel en integraal totaalconcept van ordehandhaving om beter te kunnen schakelen tussen geweldsniveaus. Om expertise op te bouwen en kennisuitwisseling te bevorderen moet meer gebruik gemaakt worden van peer reviews en vervolgonderzoek. Bij peer reviews kijken ervaren ordehandhavers en onderzoekers mee bij gebeurtenissen. Zo kunnen goede werkwijzen en aandachtspunten worden vastgesteld en met elkaar gedeeld. Door vervolgonderzoek kan geleerd worden van kennis en ervaringen in binnen - en buitenland met effectieve strategieën om de openbare orde te handhaven.
De heroriëntatie dient ook te leiden tot aanpassingen in het politieonderwijs. Om flexibel en proactief de openbare orde te kunnen handhaven in verschillende omstandigheden en in dat grijze gebied zijn ook andere competenties nodig. Politiemensen uit de basispolitiezorg moeten beter geschoold worden in groepsgewijs optreden en omgekeerd moet de ME beter geschoold worden voor een (preventieve) inzet in het lagere geweldsspectrum. Dat vraagt om een aanpassing van zowel de opleiding voor de basispolitiezorg als de ME.
Het onderzoeksrapport is uitgegeven in de reeks Politiewetenschap van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van de Politieacademie. Het onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap is in mei 1999 ingesteld door de minister van BZK om het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van politie en veiligheid te stimuleren en tevens een impuls te geven aan een betere benutting van onderzoeksresultaten in politiepraktijk en opleiding. Daartoe is een meerjarig onderzoeksprogramma ontwikkeld