Radboud Universiteit Nijmegen
Stukgelezen gezangenboek geeft zicht op vijf eeuwen kloosterleven
Datum bericht: 7 december 2009
De Radboud Universiteit heeft een vijtiende-eeuws stukgelezen boek,
een graduale, uit de Soeterbeeck-collectie aangeschaft.
Het voormalige Augustinessenklooster Soeterbeeck, bij Ravenstein, werd
in 2000 eigendom van de Radboud Universiteit Nijmegen. Bij de koop
inbegrepen was een collectie boeken en handschriften, die gedeeltelijk
teruggaat tot het begin van het klooster, in 1448. Het graduale (een
boek met Latijnse gezangen voor de liturgie) ontbrak en was in handen
van een particuliere verzamelaar.
Dat boek, uit de tweede helft van de vijftiende eeuw, is tot in het
begin van de twintigste eeuw heel frequent gebruikt bij alle diensten
en heilige missen. Pas toen zijn de zusters opgehouden het graduale te
gebruiken. Waarschijnlijk was het ook voor hen te verouderd en
onleesbaar geworden. Onbruikbaar verloor het boek voor de
zusters zijn waarde: de eerste 75 paginaâs zijn dan ook uitgescheurd
en vooral hergebruikt om andere oude boeken uit de
Soeterbeeckcollectie op te lappen.
Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de
Radboud Universiteit, is heel blij dat het graduale â of wat er van
over is â onlangs is aangekocht door de Nijmeegse universiteit. De
Soeterbeeckcollectie is met vijftig handschriften de grootste
collectie liturgische handschriften uit een Nederlands klooster; dit
graduale mag daaraan niet ontbreken. âHet bevat aantekeningen in de
marge, doorhalingen, losse briefjes met aanwijzingen, prentjes,
bladwijzers. Al speurend door de collectie krijg je zo zicht op hoe
een religieuze vrouwengemeenschap met haar boeken is omgegaan â en dat
in de loop van vijf eeuwen! Dat is uniek voor Nederland.â
Het graduale is, samen met andere âdoorleefdeâ boeken uit de
Soeterbeeckcollectie, vanaf 10 december tot eind februari te zien op
een tentoonstelling in de Universiteitsbibliotheek (De Verdieping) van
de Radboud Universiteit Nijmegen: âVerbruikt verleden.
Handschriftfragmenten in en uit boeken van klooster Soeterbeeck.â
Universiteitsbibliotheek Radboud Universiteit, Erasmuslaan 36,
Nijmegen.