Datum: 9 december 2009
Een kerstrapport voor Nederland
Samen met de Scandinavische landen, waar de belastingdruk (46% van het
nationaal inkomen) zeer hoog is, doet Nederland (39%) het op bijna
alle fronten beter dan de continentale (42%), mediterrane (37%) en
Angelsaksische (34%) landen in Europa. De armoede is geringer, ouderen
zijn beter af, er is minder discriminatie, en de gezondheidszorg en
het onderwijs staan op een hoog peil. Een hoge belastingdruk hoeft
geen nadelige invloed te hebben op de welvaart en het welzijn van een
land. Ook scoren de Scandinavische landen en Nederland hoog op de
Lissabon-agenda van economische veerkracht en dynamiek.
Dit blijkt uit de vergelijkende landenstudie Hoe beschaafd is
Nederland? Een fiscale kosten-batenanalyse van de hand van Sijbren
Cnossen, gastonderzoeker bij het CPB. In deze studie worden het niveau
en de kwaliteit van de publieke voorzieningen vergeleken met de hoogte
van de belastingen waarmee die voorzieningen worden gefinancierd. De
data waarop het onderzoek is gebaseerd zijn hoofdzakelijk van vóór de
kredietcrisis, maar het ligt niet voor de hand aan te nemen dat de
maatschappelijke inrichting van de samenleving in de onderzochte
landen in de komende jaren fundamenteel zal veranderen.
Arbeidsproductiviteit, concurrentievermogen en levensvreugde zijn
groot,...
In de studie passeren een groot aantal sociaaleconomische
prestatie-indicatoren de revue. Zo blijkt dat de arbeidsproductiviteit
per uur in Nederland de hoogste is van Europa en op de wereldwijde
concurrentie-index staat ons land op de tiende plaats. In Nederland is
het gemiddelde jaarloon een van de hoogste van de onderzochte landen.
Nederlandse werknemers verdienen meer dan hun collegas in het Verenigd
Koninkrijk, hoewel zij daar jaarlijks gemiddeld tweehonderdzestig uur
(meer dan zes weken) minder voor op de werkvloer hoeven te
verschijnen. De economische zekerheid is ook groot, de levensvreugde
is de hoogste na Denemarken en op de wereldindex voor emancipatie
staat Nederland op de negende plaats.
...hoewel dat geen reden is voor zelfgenoegzaamheid
Punten die daarentegen meer aandacht verdienen in Nederland zijn de
relatief grote kinderarmoede in eenouderhuishoudens waarvan de ouder
niet werkt, de hoge kindersterfte, het geringe gebruik van kinderzorg
en -opvang als emancipatie- en integratie-instrument, de toenemende
zwaarlijvigheid, en het lage niveau van uitgaven voor onderzoek en
ontwikkeling. Nederland scoort goed op het punt van het vertrouwen in
de medemens. Daarin worden we alleen gepasseerd door de Scandinaviërs.
Een groot punt van zorg is echter dat Nederlanders zeer weinig
vertrouwen hebben in maatschappelijke instellingen, zoals het
parlement, de overheid, justitie, grote ondernemingen en de pers. De
Nederlandse situatie steekt op dit gebied ongunstig af bij die in de
meeste continentale, mediterrane en Angelsaksische landen. Het
vertrouwen in vakverenigingen is daarentegen relatief groot. De
conclusie die hieruit kan worden getrokken is dat het menselijk en
financieel kapitaal goed wordt benut, maar dat het sociaal kapitaal
versterking behoeft.
Ingrijpende maatregelen blijven geboden
Hoewel Nederland een hoge welvaart met een hoog niveau van welzijn
weet te combineren, liggen er vier bommen onder het stelsel. De
toestand van de overheidsfinanciën (begrotingstekort en
overheidsschuld) is zorgwekkend. De economie staat er
verhoudingsgewijs goed voor, maar de re-integratie van
(laaggeschoolde) werklozen verdient voortdurende aandacht, evenals de
verdere uitbouw van een efficiënt onderwijsstelsel waarin niemand
achterblijft, dat levenslang leren aanmoedigt en de mobiliteit op de
arbeidsmarkt bevordert. De toenemende vergrijzing eist offers van
65-plussers, vooral van de beter bedeelden onder hen. Ten slotte kan
de broeikasgasuitstoot, die zeer hoog is in ons land, alleen in
internationaal verband worden tegengegaan, maar Nederlandse
initiatieven kunnen daarbij niet worden gemist.
Jan Giele-prijs
Morgen, 10 december 2009, zal Sijbren Cnossen zijn studie nader
toelichten tijdens een bijeenkomst in het Kurhaus in Scheveningen waar
hij de Jan Giele-prijs 2009 krijgt uitgereikt. Deze bijeenkomst begint
om 15.30 uur.
Bijzondere CPB Publicatie 83, Hoe beschaafd is Nederland? Een fiscale
kosten-batenanalyse, ISBN 978-90-5833-426-8, is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: 15,- euro
De publicatie is tevens (gratis) beschikbaar als PDF-bestand op de
website van het CPB (www.cpb.nl).
Centraal Planbureau