ABVAKABO FNV

Gemeenten zitten er tot 2012 wel degelijk warmpjes bij

Gemeenten hebben tot 2012 in elk geval geen last van de economische crisis. 2009 is zelfs een financieel topjaar. Berichten in de media over financiële rampspoed voor gemeenten zijn, in elk geval tot 2012, niet aan de orde.

De toekomst voor gemeenten na 2012 lijkt niet bepaald rooskleurig, maar vooralsnog is over deze periode weinig concreets te zeggen. Tot die tijd zitten de gemeenten er in ieder geval warmpjes bij. De komende jaren blijven de gemeentelijke inkomsten gewoon stijgen. De pijn zit hem dan ook met name in het feit dat de gemeenten zich voorafgaand aan de crisis rijker hadden gerekend dan nu blijkt, en in veel gevallen met te optimistische en overspannen meerjarenbegrotingen hebben gewerkt.

De gemeentelijke inkomsten komen voor een groot deel voor rekening van de uitkering uit het gemeentefonds. Recent hebben het rijk en de gemeenten een `beperkte' groei afgesproken van de uitkering uit het gemeentefonds. Ruud Kuin, cao-onderhandelaar voor de gemeenten namens ABVAKABO FNV: "Het is maar wat je beperkt noemt. In de afgelopen vijf jaar bedroeg de gemiddelde groei van deze uitkering, het zogenaamde accres, 483 miljoen euro. De bijgestelde uitkering uit het gemeentefonds voor 2009 is lager dan wat voorafgaand aan de crisis werd ingeschat, maar is met 866 miljoen euro nog altijd bijna twee keer zo hoog als het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar."

De tweede belangrijke pijler van de gemeentelijke inkomsten betreft de inkomsten uit lokale belastingen. In het voorjaarsakkoord tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet is afgesproken dat de gemeenten de lastenstijgingen voor 2009 zoveel mogelijk zouden beperken. Maar ook deze inkomsten voor de gemeenten zijn flink toegenomen. "In 2009 stegen de inkomsten uit lokale belastingen met maar liefst 192 miljoen euro. Dit komt neer op een stijging van 5,4 procent", zegt Kuin. "Het is daarmee de hoogste inkomstenstijging in vijf jaar. Wanneer ook de retributies - betalingen voor gemeentelijke diensten - worden meegerekend is de structurele inkomstenstijging uit lokale lasten in 2009 zelfs 366 miljoen euro."

Ondanks die extra inkomsten, wil het niet zeggen dat de gemeenten niets merken van de economische crisis. Zo vallen de inkomsten uit bouwgrondexploitatie, rente en dividend tegen en is het aantal bijstandsuitkeringen gestegen. "Het is nog onduidelijk wat de hoogte van deze tegenvallers is, maar het is belangrijk om te beseffen dat het hier voor het overgrote deel gaat om incidentele tegenvallers", verklaart Kuin. "Wanneer het straks beter gaat met de economie, zullen de lagere inkomsten en hogere uitgaven in verband met de crisis zich weer herstellen."

Om deze incidentele tegenvallers op te vangen, hebben gemeenten, volgens Kuin, voldoende middelen. "In het akkoord tussen rijk en gemeenten is afgesproken dat gemeenten in 2009 en 2010, bovenop het structurele accres, nog eens 90 miljoen euro extra ontvangen. Verder hebben de Nederlandse gemeenten een zeer ruim eigen vermogen. Dat vermogen is de afgelopen jaren gegroeid tot gemiddeld 35 procent van het totale vermogen, terwijl de Vereniging Nederlandse gemeenten een eigen vermogen tussen de twintig en dertig procent voldoende vindt. Natuurlijk is niet het hele eigen vermogen "opneembaar", maar met de algemene reserves - het deel van het eigen vermogen dat wel benut kan worden - hebben de gemeenten nog steeds een "crisispotje" van ruim 11 miljard euro tot hun beschikking."

De gemeenten zijn er in 2009 structureel ruim 1,2 miljard euro op vooruit gegaan, al hebben ze te maken met incidentele tegenvallers. Kuin: "Die kunnen ze prima opvangen met de algemene reserves. Ook in 2010 en 2011 zullen de gemeentelijke inkomsten nog structureel toenemen, ook al is dat met bescheiden getallen. In dit licht is het dan ook enigszins vreemd dat de werkgevers zo krampachtig omgaan met de looneis van de bonden. Die 1,5 procent loonstijging kost uiteindelijk "maar" 135 miljoen euro."