Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Datum 8 december 2009
Betreft Kamervragen 'Klachten rond gratis schoolboeken'
Hierbij zend ik u het antwoord op de vragen van het lid Jasper van Dijk (SP) van
uw Kamer over klachten rond gratis schoolboeken. De vragen werden mij op 31
oktober toegezonden met uw brief met kenmerk 2009Z20084.
de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart
a
na 1 van 6
Pagi
2009Z20084 Datum
Vragen van het lid Jasper van Dijk (SP) aan staatssecretaris van Onderwijs, Onze referentie
Cultuur en Wetenschap, mw. Van Bijsterveldt-Vliegenthart, over klachten rond
gratis schoolboeken. (Ingezonden 30 oktober 2009)
1
Wat is uw oordeel over het bericht van de Vereniging Openbaar Onderwijs dat
scholen de regels rond schoolboeken aan hun laars lappen? 1)
De klachten die bij de VOO zijn binnen gekomen hebben geen betrekking op de
invoering van de gratis schoolboeken, maar zijn gerelateerd aan schoolkosten en
ouderbetrokkenheid. Ik ben tevreden over de invoering van de schoolboeken.
Uiteraard neem ik het signaal van de VOO uiterst serieus. Rondom het thema
schoolkosten is het mij duidelijk dat er het één en ander niet helemaal goed loopt.
Hier werk ik aan. Op dit moment doet de Inspectie van het Onderwijs op mijn
verzoek grondig onderzoek naar de wijze waarop scholen met de schoolkosten
omgaan. De eerste resultaten worden gepubliceerd in het Onderwijsverslag 2009
dat in het voorjaar van 2010 zal verschijnen.
Juist met het thema schoolkosten ligt er ook een belangrijke rol voor andere
partijen. Het is van belang dat zowel scholen en individuele ouders als
ouderverenigingen en de VO-raad hun verantwoordelijkheid nemen om de kosten
voor ouders beheersbaar te houden. Op een aantal punten kan de betrokkenheid
van de ouders bij de kosten die scholen in rekening brengen verbeterd worden.
Daar blijf ik ook de komende tijd aandacht aan besteden.
2
Neemt u de 195 meldingen bij 67 scholen van ouders over misstanden rond de
gratis schoolboeken serieus? Zo ja, wat voor actie gaat u ondernemen en
wanneer?
Ik neem de meldingen rond de gratis schoolboeken uiterst serieus. Om die reden
heb ik het afgelopen jaar de Inspectie van het Onderwijs gevraagd een
themaonderzoek te verrichten naar de vrijwillige ouderbijdrage en de ontwikkeling
van de schoolkosten (zie vraag 1). Uit de resultaten van dit onderzoek zal
duidelijk worden hoe groot het probleem is en of er aanvullende acties
ondernomen moeten worden. Als de inspectie constateert dat scholen zich niet
aan de wet houden, worden scholen hierop aangesproken en dienen zij hun
handelen in overeenstemming met de wet te brengen.
Daarnaast blijf ik in gesprek met de VO-raad en de ouderorganisaties. Nogmaals,
het is van belang dat de betrokken partijen hun verantwoordelijkheid nemen
omtrent het schoolkostenbeleid van scholen.
3
Wat vindt u ervan dat 32 scholen waarover klachten zijn binnengekomen, zichzelf
op de "witte lijst" van de VO-raad hebben gezet? Bent u het eens dat deze
scholen van de lijst moeten worden verwijderd? Wat gaat u doen als de VO-raad
Pagina 2 van 6
dat niet uit eigen beweging doet? Deelt u de mening dat deze zelfregulering Datum
zonder onafhankelijk toezicht niet werkt?
Onze referentie
De gedragscode schoolkosten en de daaraan verbonden witte lijst is een
initiatief van de VO-raad en ouderorganisaties. Het ministerie van OCW is
hierin geen partij. Ik zie toe op wet- en regelgeving met betrekking tot
schoolkosten en de naleving daarvan. De gedragscode schoolkosten is geen
onderdeel van wet- en regelgeving.
Er is wel degelijk onafhankelijk toezicht op de schoolkosten. De Inspectie
van het Onderwijs doet onderzoek naar de schoolkosten (zie mijn reactie op
uw vorige vraag) en zal handhavend optreden waar dit nodig is.
4
Bent u reeds bekend met de resultaten van het onderzoek van de
onderwijsinspectie over de schoolkosten en de ouderbijdrage? Zo ja, waarom
deelt u deze niet met de Kamer? Zo nee, op grond waarvan trekt u in uw
persbericht van 28 oktober de conclusie dat er weinig klachten zijn over
gratis schoolboeken namelijk bij 0,02 procent van alle leerlingen in
Nederland (wetende dat het Meldpunt van de VOO een beperkte reikwijdte
had)?
De onderwijsinspectie is nog bezig met het onderzoek naar de vrijwillige
ouderbijdrage en de ontwikkeling van de schoolkosten. De uitkomsten
worden in het voorjaar van 2010 in het Onderwijsverslag gepubliceerd en
naar uw Kamer verzonden. Het meldpunt van de VOO had mogelijk een
beperkte reikwijdte. Uit het onderzoek van de Inspectie zal dan ook
uiteindelijk blijken in hoeverre scholen zich niet aan wet- en regelgeving rond
de schoolkosten houden en zal ik besluiten welke maatregelen genomen
moeten worden om de naleving van de wet omtrent schoolkosten te
handhaven.
5
Wat gaat u ondernemen tegen scholen die hun medezeggenschapsraad niet
hebben geraadpleegd over het vragen van een borg, terwijl dit wel verplicht
is? Deelt u de mening dat deze scholen een boete zouden moeten krijgen die
tenminste gelijk is aan het bedrag dat de ouders hebben moeten betalen?
Ik ben samen met de inspectie bezig met het ontwikkelen van een
handhavingstraject voor scholen die de wet- en regelgeving omtrent
schoolkosten niet naleven. Hierin wordt ook onderzocht in hoeverre scholen
de medezeggenschapsraad hebben geraadpleegd. Het handhavingstraject zal
afhangen van de uitkomsten van het Inspectieonderzoek.
6
Pagina 3 van 6
Wat is uw reactie op het bericht dat boekleveranciers Iddink en Van Dijk ouders Datum
aanmaningen sturen of zelfs dreigen met incassobureaus, vanwege het niet
betalen van verzendkosten of borg voor de gratis schoolboeken, zonder daarbij te Onze referentie
vermelden dat de borg vrijwillig is? 2)
Boekleveranciers handelen in opdracht van de school. De school is de partij die
goed met ouders moet communiceren over de borg, onder andere via de
oudergeleding van de MR en de schoolgids. De MR kan hier op toezien. Over de
verzendkosten ben ik altijd helder geweest. Een school mag deze niet in rekening
brengen bij de ouders. Ouders kunnen de school aanspreken op de aanmaningen
die ze krijgen van de boekleverancier.
7
Deelt u de mening dat het onaanvaardbaar is dat boekleveranciers dreigen
met incassobureaus voor het innen van een vrijwillige borg? Zo ja, wat gaat u
hiertegen ondernemen?
Borg vragen is toegestaan om ervoor te zorgen dat leerlingen zorgvuldig met
boeken omgaan. Wel moet het innen van borg goed geregeld worden tussen
ouders, scholen, en boekenleveranciers. De school is verplicht om een
overeenkomst voor te leggen aan de ouder waar de betaling van de borg voor
schoolboeken ook op vermeld staat. Een ouder is niet verplicht om deze
overeenkomst te ondertekenen of kan weigeren om voor bepaalde onderdelen uit
de overeenkomst te tekenen. Als een ouder deze overeenkomst ondertekent kan
een school de betaling voor de borg afdwingen. Dit is niet de meest sympathieke
oplossing, maar juridisch is dit mogelijk.
8
Deelt u de mening dat ouders niet verplicht mogen worden verzendkosten te
betalen, aangezien die voor rekening van de school horen te komen? Zo ja,
gaat u scholen daarop aanspreken? Zo nee, waarom niet?
Uit het `om niet' beschikbaar stellen van lesmateriaal vloeit voort dat de
verzendkosten die betrekking hebben op het lesmateriaal waarvoor de school
verantwoordelijk is, door de school betaald moeten worden en niet aan ouders in
rekening kunnen worden gebracht. De school is primair verantwoordelijk om
adequate afspraken te maken met aan de ene kant de distributeur en aan de
andere kant de ouders. Ook hier zal de inspectie in haar onderzoek naar kijken.
9
Deelt u de mening dat scholen helder aan ouders de keuze moeten voorleggen of
zij een borg voor schoolboeken vooraf willen betalen of dat zij indien van
toepassing - achteraf een schadevergoeding betalen?
Het is volstrekt begrijpelijk dat scholen een voorziening treffen om te zorgen dat
het lesmateriaal onbeschadigd terugkomt. Dit kan in de vorm van een borg zijn.
Als leerlingen zorgen dat de boeken onbeschadigd terugkomen, krijgen hun
ouders de borg retour. Vanzelfsprekend dienen scholen goed te communiceren
Pagina 4 van 6
over de vrijwilligheid van de borg richting de ouders. Voordat de school borg kan Datum
vragen dient de MR hiermee ingestemd te hebben. In het uiterste geval kan een
individuele ouder weigeren om de borg te betalen. Voor verdere toelichting Onze referentie
verwijs ik u naar mijn antwoorden op uw vragen 2009Z112510 en 2009Z14195
die u op resp. 1 juli 2009 en 19 augustus 2009 werden toegezonden.
10
Deelt u de mening dat websites om schoolboeken te bestellen, die uitsluitend
werken als men aangeeft dat de borg betaald wordt, niet stroken met het
vrijwillige karakter van de borg voor gratis schoolboeken? Is een dergelijke
constructie in strijd met de wet? Bent u bereid om bij boekleveranciers aan te
dringen op aanpassing van deze constructie? Zo nee, waarom niet?
De levering van de schoolboeken mag, op welke manier dan ook, niet afhankelijk
worden gesteld van het betalen van een borg. De school is ervoor
verantwoordelijk dat elke leerling aan het begin van het schooljaar een
boekenpakket heeft. Ook als een ouder weigert de borg te betalen.
Boekleveranciers handelen in opdracht van de school. Niet de boekleveranciers,
maar de scholen zijn wettelijk verantwoordelijk om de inning van de borg goed te
regelen. De school is de partij die goed met ouders moet communiceren over de
borg. Als een ouder naar de school toe te kennen heeft gegeven in te stemmen
met de borg, dan handelt de school en dus de distributeur die in opdracht van de
school de borg int, niet in strijd met de wet. Wanneer dit niet goed geregeld is,
dienen ouders hierover, eventueel via de oudergeleding van de MR, de school aan
te spreken. Daarnaast is iedere school verplicht een regeling te hebben voor het
kwijtschelden of reduceren van de ouderbijdrage. De school kan besluiten om
deze regeling toe te passen voor minder draagkrachtige ouders die de borg niet
kunnen betalen.
11
Deelt u de mening dat sprake is van misleiding als ouders een
bruikleenovereenkomst tekenen voor het gebruik van de schoolboeken, terwijl zij
niet op de hoogte zijn van de vrijwilligheid ervan? Is hier sprake van een
oneerlijke handelspraktijk? Zo ja, hoe gaat u betrokkenen hierop wijzen?
Ik ben niet op de hoogte van bruikleenovereenkomsten voor het gebruik van
schoolboeken. Zoals gezegd, het is aan de school om alles goed volgens de wet te
regelen en aan de MR om erop toe te zien dat de school correct handelt in haar
schoolkostenbeleid.
12
Deelt u de mening dat een gezamenlijke controle van de schoolboeken door
koper en verkoper, een voorwaarde dient te zijn voordat überhaupt een borg
kan worden gevraagd, zoals dat gebruikelijk is in het normale economische
verkeer? Bent u bereid te onderzoeken in hoeverre dit gebeurt?
Het is normaal om borg te vragen voor eigendommen die buiten je directe
controle gebruikt worden. Op welke manier de schoolboeken geleverd
worden is een zaak tussen de school, boekhandelaar en de ouder. Als de MR
heeft ingestemd met het op deze manier van leveren van de schoolboeken,
dan heb ik daar geen problemen mee.
Pagina 5 van 6
Datum
13
Indien een vrijwillige borg wordt gevraagd, is het dan mogelijk dat niet de Onze referentie
distributeurs, maar de scholen de borg innen bij de ouders, zodat de scholen het
eventuele rentevoordeel incasseren?
Het is mogelijk dat de scholen de borg zelf innen bij de ouders. Dit betekent wel
dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de boeken en de boekhandelaren de kosten
van eventuele beschadigde of niet ingeleverde boeken bij de school zullen
verhalen. Dit brengt ook extra administratieve rompslomp met zich mee. Als een
school ervoor kiest om zelf de borg te innen, dan kan de school daar afspraken
over maken met de boekhandelaar. Het ligt voor de hand dat de school dan al
met het Europees aanbesteden dergelijke wensen kenbaar maakt.
1) Vereniging Openbaar Onderwijs, 28 oktober 2009: "Scholen lappen regels
schoolboeken aan laars"
http://www.voo.nl/Nieuws/Scholen_lappen_regels_schoolboeken_aan_laars
2) Vereniging Openbaar Onderwijs, 22 oktober 2009: "Ouders bedreigd met
aanmaningen en incassobureaus"
http://www.voo.nl/Nieuws/Ouders_bedreigd_met_aanmaningen_en_incassoburea
us
Pagina 6 van 6