'Rijksdienst heeft zijn langste tijd gehad'

10/12/2009 09:00

Berenschot

Utrecht, 10 december 2009 - De rijksdienst heeft zijn langste tijd gehad. Het einde van de klassieke ministeries is in zicht en op termijn ook de vaste indeling in bestuurslagen als rijk, provincie en gemeente. Dat stelt prof. dr. Mark van Twist die als hoogleraar bestuurskunde op vrijdag 11 december zijn oratie uitspreekt aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij is als directeur verbonden aan adviesbureau Berenschot.

In de huidige organisatie is een minister gedwongen om op tijdelijke basis de leiding te nemen van een ambtelijk 'apparaat' dat hem of haar vooral als een passant ziet. Van Twist bepleit een andere aanpak. Hij opteert voor een organisatie waarin een bewindspersoon vanaf diens aantreden wordt ondersteund door een organisatie die zélf ook een tijdelijke basis kent en die meebeweegt met de maatschappelijke opgaven waarvoor het bestuur zich gesteld ziet. Te denken valt aan programmaministeries op rijksniveau waarin op tijdelijke basis taken en verantwoordelijkheden bij een aparte minister zijn ondergebracht. Essentieel is dat de klassieke organisatiegrenzen binnen de overheidsorganisatie minder hard worden en dat de ambtelijke organisatie zelf langzaam 'vloeibaarder' wordt.

Overal binnen de overheid zullen organisatorische randvoorwaarden overzichtelijker en eenvoudiger moeten worden ingevuld. Het gaat daarbij in eerste instantie om praktische zaken als het uniformeren van toegangspassen, het harmoniseren van functieomschrijvingen of het standaardiseren van de computerondersteuning en het organiseren van gezamenlijke huisvesting. Dergelijke ingrepen ogen weinig spannend en spectaculair. Maar ze vormen een bedding die het mogelijk maakt om de politieke en ambtelijke advisering anders te organiseren, namelijk minder gebonden aan de grenzen die normaliter worden gevormd door de staande organisatie.

De tijd dat een politiek bestuurder als vanzelfsprekend de leiding moet nemen van een staande organisatie met een eigen gebouw, logo, ambtenaren, stafmedewerkers, infrastructuur en diep ingesleten identiteit is volgens Van Twist straks voorbij. In plaats van overwegend 'beleidsadviseurs in vaste dienst' komen er flexibeler vormen van ondersteuning waarin de grens tussen binnen en buiten vloeiender overgangen kent. Deze 'ontgrenzing' stopt niet bij de rijksoverheid en gaat veel verder. Zo krijgt de publieke en private betrokkenheid van buiten de vaste ambtelijke organisatie een plek. Ook de indeling in aparte bestuurslagen als provincies en gemeenten zal er aan moeten geloven.





http://www.berenschot.nl